Những hình dạng quái lạ của bảng tuần hoàn hóa học mà ít người biết

Biết đâu tình yêu với môn Hóa sẽ thêm nở rộ sau khi bạn ngắm nghía những bảng tuần hoàn này?

150 năm trước, nhà hóa học người Siberia là Dmitri Mendeleev tặng cho khoa học một món quà vô giá: một phiên bản hoàn toàn mới của bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học, những người đầu tiên được diện kiến nó là các nhà khoa học tại Hội đồng Hóa học Nga.

Ông lần lượt sắp xếp các nguyên tố vào bảng, với thứ tự là số nguyên tử tăng dần, tạo thành một bảng liệt kê chi tiết từng yếu tố tạo nên Vũ trụ. Đã tròn một thập kỷ rưỡi từ khi Mendeleev luận ra bảng tuần hoàn, đặt nền móng vững chắc cho nền hóa học.

Nhưng ông không phải người đầu tiên mong muốn sắp xếp các nguyên tố thành bảng hợp lý. Trước Mendeleev, rất nhiều nhà khoa học đã cố gắng sắp xếp 63 nguyên tố (mà khoa học thời đó biết tới) thành một tổ hợp dễ nắm bắt, chia thành từng thuộc tính riêng.

Những nỗ lực sắp xếp nguyên tố đã cho ta những bảng như thế này đây.

“Đứa con cả” của gia đình


Bảng tuần hoàn mới, có thêm cả nihonium (Nh), moscovium (Mc), tennessine (Ts), và oganesson (Og) ở hàng thứ bảy.

Đây chính là bảng tuần hoàn nguyên bản, với nguyên tố được sắp xếp theo số nguyên tử của từng chất, dựa một phần trên đặc tính hóa học của các chất.

Phiên bản của Mendeleev không nhiều nguyên tố bằng bảng trên, nhưng ông có chừa ra những chỗ trống để đời sau có thể thêm nguyên tố vào. Ông dự đoán đặc tính của những nguyên tố khoa học tại thời điểm đó còn chưa khám phá ra.

Thế hệ sau đã chứng minh được đa số những dự đoán của Mendeleev là chính xác.

Tòa tháp


Bảng tuần hoàn này được thiết kế năm 2006 bởi Valery Tsimmerman. Đây là bảng khác biệt nhất trong số tất cả các ví dụ xuất hiện tại bài viết này.

Thay vì sắp xếp thứ tự dựa theo số nguyên tử, bảng tuần hoàn ADOMAH này dựa trên 4 số lượng tử của electron - 4 con số này được dùng để mô tả vị trí và chuyển động của electron trong nguyên tử. Ý tưởng này đã từng được thực hiện trước đây bởi Charles Janet, một kỹ sư và nhà sinh học.

Vòng xoáy


Tòa tháp kể trên mang đầy giá trị thực tế, nhưng bảng tuần hoàn xoáy thì nghiêng nhiều về mặt thẩm mỹ hơn. Đây là sản phẩm của nhà hóa học Theodor Benfey, tạo ra năm 1964.

Ở trung tâm bảng tuần hoàn là hydro, rồi xoáy dần ra theo thứ tự số nguyên tử. Bảng này còn có chỗ trống cho những nguyên tố “siêu actinit - superactinide”, những thứ chưa được khoa học khám phá.

Bông hoa 3D


Bảng tuần hoàn này rất đặc biệt: nó không có hydro hay heli.

Bảng tuần hoàn này rất đặc biệt: nó không có hydro hay heli. Phần bảng màu xanh mòng két ở phía sau chứa kim loại kiềm ở mặt trước, kim loại kiềm thổ ở mặt sau. Hai “cánh hoa” còn lại chứa những nguyên tố khác của bảng tuần hoàn, được phân chia theo đặc tính của chúng.

Dải băng cầu vồng


Đây là bảng tuần hoàn “bánh bèo” nhất trong số những ví dụ đã nêu, được tạo ra bởi James Franklin Hyde vào năm 1975.

Bản thân Hyde là một nhà khoa học chuyên làm việc với hợp chất silicon, nên ông cho silicon vị trí giữa bảng trang trọng, rồi dùng các đường nối để nêu bật lên cách silicon kết nối với các nguyên tố còn lại trong bảng.

Nhưng bảng vẫn bắt đầu từ hydro - ở tâm của vòng tròn bên phải, trước khi xoáy ra ngoài để tới các nguyên tố khác. Từng cụm nguyên tố có màu riêng biệt để nêu bật lên mối quan hệ của chúng với nhau.

TIN CŨ HƠN
Thử giải bài toán khiến 98% người trên thế giới bó tay

Thử giải bài toán khiến 98% người trên thế giới bó tay

Bài toán "Ai giữ cá" tưởng chừng đơn giản nhưng khiến không ít người phải chào thua trước Einstein.

Đăng ngày: 17/11/2025
Súng điện từ railgun hoạt động như thế nào?

Súng điện từ railgun hoạt động như thế nào?

Tầm bắn xa hơn 20 lần, đầu đạn bay nhanh gấp hơn 10 lần các loại vũ khí quân sự thống thường – là tóm tắt ngắn gọn về uy lực của súng điện từ railgun.

Đăng ngày: 17/11/2025
Top 10 người có chỉ số IQ cao nhất thế giới

Top 10 người có chỉ số IQ cao nhất thế giới

Trên thế giới có những con người xuất chúng với chỉ số thông minh vượt trội như Albert Einstein, Stephen Hawking. Tuy nhiên, trong lịch sử thế giới có rất nhiều người có chỉ số IQ cao hơn hai nhà bác học trên.

Đăng ngày: 17/11/2025
Có tới 12 loại cầu vồng và không phải lúc nào cũng có đủ 7 màu cơ bản

Có tới 12 loại cầu vồng và không phải lúc nào cũng có đủ 7 màu cơ bản

Hồi nhỏ đi học chúng ta đã được dạy là cầu vồng hình thành khi các hạt nước trong không khí hoạt động như một cái lăng kính nhỏ, uốn, chia tách ánh sáng từ Mặt Trời và khi có đủ nước, đủ ánh nắng thì chúng ta có một quan cảnh rực rỡ với 7 màu sắc đẹp mắt.

Đăng ngày: 17/11/2025
Truyền thuyết về những ác quỷ trong lễ Giáng sinh

Truyền thuyết về những ác quỷ trong lễ Giáng sinh

Mụ phù thủy Frau Perchta, ác quỷ Krampus... là những sinh vật ma quỷ đáng sợ trong Giáng sinh.

Đăng ngày: 13/11/2025
Khám phá vận tải cơ Việt Nam C-295M

Khám phá vận tải cơ Việt Nam C-295M

Năm 2013, quân đội Nhân Dân Việt Nam đã ký hợp đồng mua máy bay vận tải C-295 cho nhiệm vụ vận chuyển vũ khí quân sự để thay thế một phần phi đội máy bay An-26 đang được sử dụng.

Đăng ngày: 13/11/2025
Huyền thoại con tàu Noah có thật hay không?

Huyền thoại con tàu Noah có thật hay không?

Đối với những người theo đạo Thiên Chúa Giáo và những ai đã từng đọc kinh thánh thì hẳn đã biết ngọn ngành về truyền thuyết này.

Đăng ngày: 11/11/2025
Khoa Học News