Các làng lịch sử của Hàn Quốc: Hahoe và Yangdong
Tổ chức Khoa học, Giáo dục và Văn hóa của Liên hiệp quốc Unesco đã công nhận Các làng lịch sử của Hàn Quốc: Hahoe và Yangdong là Di sản văn hóa thế giới năm 2010.
Hahoe và Yangdong được xem là hai ngôi làng gia tộc lịch sử mang tính đại diện nhất cho Hàn Quốc. Hai ngôi làng nằm ở Đông Nam đất nước này, được bao bọc bởi núi rừng, đối diện với một con sông và những cánh đồng, chứa đựng nét văn hóa độc đáo của giới quý tộc Nho giáo vào giai đoạn đầu của lịch sử Hàn Quốc. Cũng giống như nhiều ngôi làng khác, làng cổ Hanoe và Yangdong gồm nhiều nhà ở trong đó có những ngôi nhà dành cho tầng lớp quý tộc và cả tầng lớp thứ dân. Nhà ở cho tầng lớp quý tộc được xây dựng bằng gỗ trong khi đó nhà cho tầng lớp thứ dân được làm từ bùn và đất.
Làng Hahoe là ngôi làng có nhiều giá trị văn hóa, lịch sử của Hàn Quốc. Làng nằm ở Andong, Gyeongsangbuk-do, gần núi Namsan. Nhìn tổng thể làng có hình dạng như một bông hoa sen.
Làng Yangdong được xây dựng vào khoảng thế kỷ 14 - 15, làng Yangdong được xem là một trong hai ngôi làng gia tộc lịch sử mang tính đại diện nhất cho Hàn Quốc. Cách bố trí và vị trí của những ngôi làng này cũng giống như Hahoe được bao bọc bởi những ngọn núi ngợp cây rừng, đối diện với một con sông và những cánh đồng mở rộng – đã thể hiện được nét văn hóa độc đáo của giới quý tộc Nho giáo vào giai đoạn đầu của triều đại Joseon (1392-1910).
Làng Yangdong nằm ở phía đông bắc của thành phố Gyeongju. Tuy Gyeongju là kinh đô của vương quốc cổ Silla hàng nghìn năm về trước, song làng Yangdong lại thể hiện vẻ đặc trưng của triều đại Joseon cách đây 550 năm. Và có thể nói, đây chính là nơi chúng ta sẽ thấy được lịch sử, văn hóa của Joseon trong Silla. Giống như làng Hahoe, Yangdong cũng là làng của một dòng họ dựa trên nền tảng văn hóa Nho giáo. Song 2 làng này có những điểm khác biệt: Cả hai đều là làng do một họ dựng nên. Làng Hahoe được dựng nên bởi họ Ryu, những người rời bỏ vùng đất gốc để đến vùng đất tốt hơn sinh sống. Họ đến nơi này khai khẩn, lập nên quê hương, và làng Hahoe ra đời từ đó. Còn làng Yangdong lại thể hiện một tập quán hôn nhân xưa của người Hàn, đó là khi người ta lấy vợ thì về làng của nhà vợ để sống. Làng Yangdong được hình thành bởi một người đàn ông lấy vợ và về nhà vợ để sống ở đó luôn. Do vậy, làng được lập nên trước khi tập quán sinh hoạt của Nho giáo du nhập vào xã hội Hàn Quốc.
Với sự độc đáo từ kiến trúc, cảnh quan cùng với lịch sử lâu dài, 2 ngôi làng Yangdong và Hahoe đã trở thành điếm đến hấp dẫn cho khách du lịch. Một số gia đình trong các làng cổ này đã mở cửa đề khai thác dịch vụ cho khách du lịch.
Người định cư ở làng Yangdong đầu tiên là họ Sohn gốc Wolseong. Sau đó, họ Lee gốc vùng Yeogang mới cưới con gái họ Sohn và xây dựng nên gia đình ở đây, hình thành nên một ngôi làng của họ Sohn và họ Lee. Cũng chính vì vậy mà người ta còn gọi làng Yangdong là làng "Oeson", nghĩa là con cháu nhà ngoại. Ở thời điểm làng Yangdong phát triển nhất, có tất cả 360 hộ với hơn 2500 người, nhưng hiện nay làng chỉ còn 144 hộ với hơn 400 người sinh sống. Trong số đó, có 80 hộ gia đình là họ Lee gốc Yeogang và 18 hộ là họ Sohn gốc ở Wolseong. Hai dòng họ Lee và Sohn xây nhà theo các hướng khác nhau để không cùng hướng chung vào một chỗ. Mối quan hệ ganh đua, khích lệ và đề cao lẫn nhau này chính là yếu tố giúp Hàn Quốc có được một ngôi làng mà hôm nay là di sản của thế giới. Về mặt vị trí, nếu như làng Hahoe là làng ven sông, chạy theo con sông Nakdong thì làng Yangdong lại nằm dưới chân dải núi Seolchang.
Đến làng Yangdong ở Gyeongju, điều đầu tiên lọt vào mắt du khách là những ngôi nhà được xây trên sống núi. Nhà của quý tộc được xây trên cao, còn ở những khu thấp xung quanh là nhà của bình dân, thể hiện rõ tôn ti trật tự trên dưới của thời Joseon, khi xã hội đã có sự phân tầng giai cấp. Từ đỉnh Munjangbong của núi Seolchang có tới 4 sống núi và hẻm núi trải dài, vươn ra, trong đó ẩn chứa những ngôi nhà khuất hiện giữa cây xanh cực kỳ mãn nhãn.
Các làng lịch sử của Hàn Quốc: Hahoe và Yangdong được công nhận theo tiêu chí (iii) và tiêu chí (iv).
Tiêu chí (iii): Các làng lịch sử của Hàn Quốc: Hahoe và Yangdong là một trong số những minh chứng hùng hồn nhất của việc bảo tồn làng cổ. Hai ngôi làng này cũng đại diện các ngôi làng dưới triều đại Joseon.
Tiêu chí (iv): Các làng lịch sử của Hàn Quốc: Hahoe và Yangdong với quy hoạch tổng thể giữa cảnh quan và nhà ở rất độc đáo đã phản ánh sự phát triển tại Hàn Quốc vào thời kỳ Joseon.