Giáo sư tâm lý học giải mã cách cờ bạc bóp méo sự thật và khiến não bộ bạn dính bẫy
Lúc nào cũng vậy, bạn chỉ gần trúng mà thôi.
Bạn hiểu thế nào về cờ bạc – chúng là những "trò chơi may rủi", đem đến niềm vui và sự may mắn ngẫu nhiên ư? Vậy thì bạn cũng đang ngây thơ như đa số mọi người, nghĩ rằng mình tham gia một loại hình cờ bạc nào đó chỉ vì vui, vì tiền hay thích cảm giác hồi hộp mà nó mang lại.
Nhưng Mike Robinson, một phó giáo sư tâm lý học tại Đại học Wesleyan, Hoa Kỳ không nghĩ như vậy. Với 15 năm kinh nghiệm nghiên cứu các yếu tố gây nghiện tác động thế nào đến não bộ, ông hiểu rằng cờ bạc ẩn chứa những cái bẫy nham hiểm.
Đa phần, những nhà sản xuất và thiết kế trò chơi đều biết cách gài bẫy để cuốn bạn vào một vòng xoáy nghiện ngập. Và một khi đã nghiện, việc chơi bạc sẽ trở thành bắt buộc.
Điều gì khiến một vài người chơi bạc ngay cả khi họ không còn vui vẻ nữa? Tại sao mọi người vẫn cố chơi khi biết chắc trò chơi được thiết kế ra chỉ để họ thua? Có phải khi chơi bạc, một số người đen đủi hơn những người còn lại, hay đơn giản là họ tínhtoán kém hơn?
Hóa ra, mọi loại hình cờ bạc cho đến những trò chơi như Candy Crush đều đang được xây dựng trên một nền khoa học đen tối. Bây giờ, Robinson sẽ giúp bạn giải mã những điều đó:
1. Bản chất cái nghiện của cờ bạc nằm ở sự không chắc chắn
Sự không chắc chắn tạo nên một phần thưởng góp vai trò quan trọng vào sức cuốn hút của cờ bạc.
Một trong những đặc điểm nổi bật của cờ bạc là sự không chắc chắn - cho dù đó là độ lớn của giải jackpot hay xác suất chiến thắng của nó – tất cả đều không chắc chắn. Sự không chắc chắn tạo nên một phần thưởng góp vai trò quan trọng vào sức cuốn hút của cờ bạc.
Nó liên quan đến dopamine, chất dẫn truyền thần kinh được não bộ phát hành trong các hoạt động đem đến sự thú vị, từ ăn uống, quan hệ tình dục cho đến sử dụng ma túy. Trong những tình huống khi mà phần thưởng không chắc chắn, dopamine cũng được não bộphát hành.
Sự phát hành dopamine đặc biệt gia tăng trong những khoảnh khắc người chơi mong chờ một phần thưởng không chắc mà mình sẽ nhận được. Hiệu ứng này giải thích tại sao việc phát hành dopamine đi đôi với mức "phê" khi chơi bạc và cả độ nghiêm trọngcủa chứng nghiện cờ bạc của mỗi người. Nó cũng đóng một vai trò trong việc củng cố hành vi đặt cược mạo hiểm.
Các nghiên cứu chỉ ra dopamine được giải phóng trong quá trình đánh bạc ở các vùng não tương tự như hoạt động lạm dụng ma túy. Trong thực tế, việc tiếp xúc lặp đi lặp lại với cờ bạc và những phần thưởng không chắc chắn tạo ra những thay đổi dài hạn trongnão bộ con người, tương tự như những gì ma túy gây ra.
Những lối mòn tưởng thưởng này sẽ trở nên nhạy cảm, tương tự như ở người nghiện ma túy. Các nghiên cứu trên động vật cho thấy những thay đổi trong não do sự không chắc chắn tạo nên thậm chí có thể làm tăng cảm giác thèm ăn và thèm ma túy của con bạc.
Chưa hết, chơi bạc lặp đi lặp lại để tiếp xúc với sự không chắc chắn thậm chí có thể thay đổi cách bạn phản ứng với kết quả thua.
Ngược đời là ở chỗ, đối với những người nghiện cờ bạc, việc bị thua và mất tiền kích hoạt sự phát hành dopamine gần như bằng với mức độ khi họ chiến thắng. Kết quả là thua cuộc còn khiến con bạc ham chơi hơn là rời máy slot hay đứng dậy khỏi xới.
2. Ánh sáng và âm thanh trong sòng bài
Âm thanh và ánh sáng trong môi trường cờ bạc cũng có thể khiến bạn chơi lâu hơn.
Nhưng cờ bạc còn vượt ra ngoài chuyện thắng và thua. Môi trường với một loạt đèn nháy và âm thanh ồn ã cũng có thể khiến bạn hoàn toàn nhập vai một con bạc. Điều này đặc biệt đúng trong một sòng bài nhộn nhịp. Nhưng ngay cả một trò chơi điện tử hoặc ứng dụng cờ bạc trên điện thoại cũng sẽ thu hút bạn với rất nhiều âm thanh và hình ảnh rườm rà.
Có thật những nhà sản xuất chỉ làm vậy cho kiểu cách hay không? Các nghiên cứu cho thấy những ánh sáng và âm thanh thường thấy trong môi trường cờ bạc trở nên hấp dẫn hơn và có khả năng thúc giục con bạc chơi khi chúng được liên kết với sự không chắc chắn về phần thưởng.
Đặc biệt, các tín hiệu khi chiến thắng - chẳng hạn như những tiếng chuông dồn dập có độ dài tương đương với từng mức thưởng làm nhiệm vụ giống hệt độ lớn của giải jackpot - cả hai làm tăng sự phấn khích cho con bạc và khiến họ lạc quan hơn về chiến thắng.
Quan trọng, những âm thanh và ánh sáng trong môi trường cờ bạc cũng có thể khiến bạn chơi lâu hơn và khuyến khích bạn đặt cược lớn hơn và nhiều hơn.
3. Cảm giác chiến thắng ngay cả khi thua cuộc
Các máy đánh bạc kiểu mới này tạo ra nhiều sự thích thú hơn và được người chơi ưa thích hơn.
Trong vài thập kỷ qua, các sòng bạc và nhà sản xuất trò chơi đã nâng cấp đáng kể các cỗ máy đánh bạc slot của họ. Những cỗ máy đánh bạc bị gỡ bỏ các cánh tay và cuộn cơ khí cũ để chuyển sang các phiên bản điện tử.
Những trò chơi mới dựa trên máy vi tính này mang đến nhiều ánh sáng màu sắc và âm thanh hấp dẫn hơn. Chúng cũng có nhiều guồng quay hơn, mở ra kỷ nguyên mới của các máy đánh bạc đa khe.
Có nhiều khe cho phép người chơi đặt một loạt mức cược khác nhau cho mỗi vòng quay, thường lên đến 20 hoặc nhiều hơn nữa các lựa chọn hơn. Mặc dù mức cá cược có thể nhỏ, nhiều người chơi đặt cược tối đa về mặt số lượng cho mỗi vòng quay.
Chiến lược này có nghĩa là người chơi có thể giành chiến thắng ở một số hạng mục, trong khi thua ở các hạng mục còn lại, lãi thực còn thấp hơn cách chơi truyền thống.
Ngay cả khi bạn "thắng", bạn không thực sự lãi, một hiện tượng được gọi là "thua cải trang thắng". Tuy nhiên, bởi đã có những chiến thắng, ngay cả khi nó là một chiến thắng cải trang, nó vẫn đi kèm với ánh sáng và âm thanh của chiến thắng.
Kết quả là các máy đánh bạc kiểu mới này tạo ra nhiều sự thích thú hơn và được người chơi ưa thích hơn. Điều quan trọng là máy móc bây giờ có xu hướng làm cho con bạc đánh giá quá cao tần suất thắng thực sự của họ.
Sự gia tăng đáng kể tần suất chiến thắng, dù thực hay ảo, đều tạo ra nhiều kích thích và kích hoạt các lối mòn tưởng thưởng trong não, đẩy nhanh tốc độ thay đổi xảy ra trong não như đã phân tích ở trên.
Những máy đánh bạc kiểu mới với nhiều cửa đặt cũng thúc đẩy sự phát triển của "dòng chảy tối". Trong đó, người chơi bị hút vào một cuộc chơi hàng giờ, họ liên tục thắng "ảo" (ví dụ đặt 20 đồng thắng 15 đồng) cho đến khi thua sạch. Dòng chảytối mang lại cảm giác nhận tiền liên tục, mặc dù thực tế là người chơi liên tục lỗ.
4. Lúc nào cũng vậy: Bạn chỉ gần trúng mà thôi
Hiệu ứng gần trúng gây kích thích mạnh hơn cả thua cuộc đơn thuần.
Sự phổ biến của máy đánh bạc điện tử cũng có nghĩa là kết quả có thể được lập trình trên những cuộn ảo, không bị hạn chế bởi sự sắp xếp vật lý của các ô quay trên mỗi cuộn. Do đó, các nhà thiết kế trò chơi có thể làm cho một số kết quả nhất định xảy ra thường xuyên hơn các kết quả khác.
Điều này bao gồm những kết quả gần trúng, khi một thanh cuộn dừng lại ngay trước hoặc ngay sau khoảnh khắc nó sắp hàng thành một jackpot. Kết quả gần trúng kích hoạt một vùng não thường phản ứng với chiến thắng thực sự, làm tăng mong muốn của người chơikhiến họ chơi nhiều hơn. Điều này đặc biệt đúng với những người nghiện cờ bạc.
Hiện tượng gần trúng không chỉ xuất hiện ở các máy đánh bạc hay trong sòng bài. Các trò chơi điện tử gây nghiện trên điện thoại, chẳng hạn như Candy Crush, đều áp dụng hiệu ứng gần trúng.
Hiệu ứng gần trúng gây kích thích mạnh hơn cả thua cuộc đơn thuần – nó vừa gây bực bội nhưng cũng vừa đem đến cảm giác dễ chịu hơn một cú thua chắc. Nhưng về cơ bản, cảm giác gần chiến thắng còn gây ra một sự thôi thúc hơn cả việc chiến thắng thực sự.
Gần trúng khiến người chơi ham hơn và đặt cược nhiều hơn trong trò chơi, đồng thời họ cũng tăng thời gian tham gia vào trò chơi hơn dự định. Phản ứng dopamine đối với kết quả gần trúng trong thực tế cũng đi đôi với mức độ nghiện cờ bạc của một cá nhân.
5. Cờ bạc và trò chơi thật sự của nó
Mọi trò chơi may rủi đều được thiết kế với sức hấp dẫn khiến cho người chơi bị cuốn vào lâu hơn.
Khi tham gia những trò cờ bạc mang tính giải trí, bạn không đơn giản là chơi để chống lại các tỷ lệ cược. Bạn còn phải chiến đấu với một kẻ thù được tạo ra trong nghệ thuật của sự lừa dối và ma mãnh.
Mọi trò chơi may rủi đều được thiết kế với sức hấp dẫn khiến cho người chơi bị cuốn vào lâu hơn, và ngay cả khi hết tiền và rời đi, họ cũng nghĩ rằng mình đã làm tốt hơn cơ hội mình có được.
Đối với nhiều người, những kết quả được sắp đặt và thiết kế cẩn thận này vẫn khiến họ hài lòng và thỏa mãn khi chơi. Mặc cho hết tiền, con bạc vẫn ra về mà không mảy may suy nghĩ.
Nhưng cờ bạc không chỉ là lời hứa suông về vận may, rằng vào một lúc nào đó bạn sẽ trúng một giải độc đắc. Khảo sát ở Mỹ cho thấy có tới 2% dân số nghiện cờ bạc phải chịu đựng vấn đề sức khỏe tâm thần.
Nghiện cờ bạc trở nên phổ biến bậc nhất, trong số ít những chứng nghiện không liên quan đến việc tiêu thụ những chất gây nghiện. Giống như các hình thức nghiện ngập khác, rối loạn cờ bạc là một trải nghiệm cô đơn và bị cô lập. Nó gắn liền với sự lo âutăng dần, và con bạc có nguy cơ tự tử cao hơn.
Đối với những cá nhân nhạy cảm với cờ bạc, móc câu mà những nhà thiết kế trò chơi đã tạo ra thực sự quá nham hiểm. Còn giải pháp cho vấn đề nan giải này là gì? Nó vẫn nằm trong vòng quay vô tận của những cỗ máy đánh bạc.