Nhà phát minh pin lithium-ion qua đời ở tuổi 100

John Goodenough, học giả đoạt giải Nobel Hóa học năm 2019, nhờ đồng phát triển pin lithium-ion giúp cách mạng công nghệ sạc điện, mất hôm 25/6 tại Austin, Texas.

Đại học Texas hôm 26/6 thông báo giáo sư Goodenough qua đời nhưng không đề cập nguyên nhân ông từ trần. Giáo sư Goodenough đã làm việc tại Đại học Texas gần 40 năm, theo AP. Ông là người lớn tuổi nhất được trao giải Nobel. Ông đồng nhận giải cùng với nhà khoa học Mỹ M. Stanley Whittingham và nhà nghiên cứu Nhật Bản Akira Yoshino. Goodenough từng chia sẻ ông rất cảm kích vì không bị buộc nghỉ hưu ở tuổi 65.

Giáo sư John Goodenough đã làm việc ở Đại học Texas gần 40 năm. (Ảnh: AP).

Nghiên cứu của Goodenough mở ra một cuộc cách mạng trong công nghệ sạc điện thoại di động, máy tính bảng và bất cứ thứ gì có cổng cắm để sạc điện. Pin lithium-ion, loại pin xách tay và sạc nhiều lần đầu tiên trên thế giới, mất hơn một thập kỷ để phát triển. Năm 2019, Whittingham cho biết ông không ngờ công trình nghiên cứu cách đây nhiều thập kỷ của ông lại tác động sâu sắc tới thế giới như vậy. "Chúng tôi nghĩ đó là một phát minh tốt và hữu ích trong vài việc nhưng chưa bao giờ mơ tưởng nó sẽ cách mạng hóa ngành công nghiệp điện tử và mọi thứ khác", Goodenough nói.

Goodenough, Whittingham và Yoshino, mỗi người đều tạo ra đột phá giúp đặt nền phóng cho việc phát triển pin sạc nhiều lần thương mại, nhờ đó họ đồng chia sẻ giải Nobel trị giá 900.000 USD. Công trình của Whittingham vào thập niên 1970 khai thác khuynh hướng của lithium, kim loại nhẹ nhất, để chế tạo loại pin có thể sản xuất hơn 2 volt điện. Năm 1980, dựa trên nghiên cứu của Whittingham, Goodenough tăng gấp đôi công suất pin lên 4 volt bằng cách sử dụng cobalt oxide ở cực âm, một trong hai cực của pin.

Loại pin đó vẫn quá dễ nổ để sử dụng thương mại. Công trình của Yoshinon vào thập niên loại bỏ lithium nguyên chất dễ cháy trong pin và thay thế bằng ion lithium an toàn hơn. Mẫu pin thương mại nhẹ, an toàn, bền và sạc được nhiều lần đầu tiên gia nhập thị trường năm 1991.

Sinh tại Jena, Đức năm 1922, Goodenough lớn lên ở Mỹ và lấy bằng tiến sĩ hóa học ở Đại học Chicago. Ông bắt đầu sự nghiệp tại Viện Công nghệ Massachusetts. Tại đó, nghiên cứu của ông đặt nền tảng cho việc phát triển bộ nhớ truy cập ngẫu nhiên của máy tính kỹ thuật số. Goodenough giữ chức giám đốc Phòng thí nghiệm hóa học vô cơ ở Đại học Oxford tại Anh khi phát minh pin lithium-ion. Ông chuyển sang Đại học Texas năm 1986, vẫn dạy và nghiên cứu vật liệu pin, khoa học thể rắn và các vấn đề kỹ thuật khi đoạt giải Nobel. Goodenough kết hôn và ở với vợ ông Irene suốt 70 năm cho tới khi bà qua đời năm vào 2016.

• Những điều cần biết về pin lithium-ion và cách tránh chai pin
• Nguyên lý hoạt động và quá trình sạc xả pin lithium ion
• Phát minh pin dùng được 10 năm không phải sạc