Nơi "tuyệt vời" nhất để cảm nhận một trận động đất?
Những báo cáo từ Italy cho biết tại đây, nơi có thể trải nghiệm rõ rệt nhất một trận động đất là ở... trên giường!
Động đất thường xuyên lay chuyển Italy, quốc gia nằm giữa hai mảng kiến tạo châu Phi và Âu-Á. Khi người Italy cảm nhận được động đất, họ có thể miêu tả lại hiện tượng này trên trang web của Viện Địa vật lý và Núi lửa Quốc gia (tiếng Italy: Istituto Nazionale di Geofisica e Vulcanologia, hay INGV) ở Rome. Họ sẽ trả lời các câu hỏi trực tuyến về những gì họ cảm nhận, nơi họ đang có mặt và họ đang làm gì khi động đất diễn ra.
Những câu hỏi này cũng tương tự như những câu hỏi của Cục Điều tra Địa chất Hoa Kỳ trên trang web “Did You Feel It?”. Trang web này thu thập thông tin về những trận động đất trên khắp thế giới.
Với hơn 600.000 báo cáo, cơ sở dữ liệu của INGV mang đến một cái nhìn có giá trị về việc mọi người tiếp nhận các trận động đất như thế nào. Theo Paola Sbarra, một nhà nghiên cứu của INGV, những gì mọi người đang làm ảnh hưởng lớn tới cảm nhận về một trận động đất, dù là nhỏ nhất, hơn là họ đang ở đâu.
Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng một người đang không làm gì, nhất là khi vừa thức dậy trên giường sẽ dễ cảm nhận được động đất hơn một người đang phải hoạt động. Tiếp theo là ảnh hưởng của độ cao: những người sống trên các tầng nhà cao cảm nhận được sự rung lắc mạnh hơn những người ở tầng thấp hơn.
Earthquake Virginia: bản đồ miêu tả cường độ động đất ở Virginia. (Ảnh: livescience.com)
“Chúng tôi rất ngạc nhiên khi việc cảm nhận được động đất phụ thuộc nhiều vào việc chúng ta đang làm gì hơn là chúng ta đang ở đâu", Sbarra chia sẻ. Hiện tại, theo thang đo cường độ động đất châu Âu, cảm nhận động đất phụ thuộc nhiều vào vị trí đang đứng hơn là hoạt động đang làm.
Thang đo này có 12 cấp và miêu tả trải nghiệm của mọi người khi có động đất. Ví dụ, số người cảm thấy động đất đang ở cấp 5 (tương đối mạnh) là rất quan trọng bởi các kỹ sư và nhân viên bảo hiểm sẽ dự đoán được thiệt hại do động đất dựa theo mức đánh giá này.
Kết quả này khẳng định một điều đã biết: những người trong cùng một căn phòng không cùng cảm thấy những rung động của một trận động đất nhỏ. Người đang ngồi trên ghế sofa có thể cảm nhận được sóng động đất, trong khi người đang đi ra hành lang hoặc đang nấu ăn có thể chẳng cảm thấy gì.
“Việc bạn đang làm gì sẽ ảnh hưởng đến khả năng cảm nhận một trận động đất hơn là bạn đang ở đâu. Cảm nhận động đất rõ rệt nhất là khi bạn đang không làm gì. Những người đang di chuyển hay hoạt động là những người có ít cảm nhận về động đất nhất", Sbarra cho biết.
Ví dụ, một nghiên cứu năm 2005 đăng trên Earthquake Spectra phát hiện ra rằng, mọi người có xu hướng nói quá về trải nghiệm động đất của mình, mội hiện tượng gọi là điểm tựa nhận thức (cognitive anchoring).
Một người ở Sacramento (California) từng khoe rằng: “Tôi đã sống sót qua trận động đất năm 1989", trong khi trận động đất này đã gây ra thiệt hại ở Loma Prieta và San Francisco cách đó 80 dặm (130km) về phía Tây. “Họ cho là mình có thể xử lý mọi thứ bởi vì họ đã sống sót qua một trận động đất lớn", Wald chia sẻ.
USGS đã thu thập được khoảng 2,5 triệu báo cáo qua trang web "Did You Feel It?" Các báo cáo này cho thấy rõ các trận động đất được cảm nhận rõ ở bờ Đông hơn bờ Tây, bởi ở bờ Đông lớp vỏ Trái Đất già hơn và ít bị rạn nứt hơn bờ Tây, nên sóng động đất được truyền đi xa hơn.
Sau trận động đất năm 2011 ở Virginia, trang web này cũng giúp các nhân viên cứu hộ tìm ra nơi chịu thiệt hại nặng nề nhất. 148.000 báo cáo từ sự kiện này giúp USGS biết chính xác nơi động đất diễn ra mạnh nhất, kể cả khi ở đó có ít máy đo động đất. Các hãng thông tấn theo đó có thể chỉ dẫn các nhân viên cứu hộ tới những địa điểm này.