Phát hiện lạ kỳ về khứu giác thời thơ ấu

Những mùi cảm nhận lần đầu từ thời thơ ấu có ý nghĩa đặc biệt, gợi lại một đồ vật, một kỷ niệm. Có một giả thuyết để giải thích vì sao.

Bạn có biết vì sao một mùi bất kỳ cũng có thể gợi lại cho bạn một hồi ức nào đó về thời thơ ấu không? Đó là vì một mùi bạn được tiếp xúc lần đầu tiên trong đời thường gắn liền với một đối tượng được ưu tiên trong bộ não. 

Yaara Yeshurun và các đồng nghiệp tại Viện Khoa học Rehovot, Israel, chỉ cho những người tình nguyện tham gia thí nghiệm một đồ vật như chiếc ghế hoặc chiếc bút chì, đồng thời phát ra một mùi hoặc một âm thanh nhất định. Một giờ rưỡi sau, người ta lại chỉ cho họ cùng một đồ vật với mùi hoặc âm thanh khác hẳn để “đè” lên mùi và âm thanh ban đầu.

Một tuần sau, các nhà nghiên cứu lại chỉ cho những người tình nguyện những đồ vật kể trên và hỏi họ mùi nào hoặc âm thanh nào gắn họ với đồ vật đó, trong khi quét não của họ bằng chụp ảnh cộng hưởng từ chức năng.

Dường như tất cả những người tình nguyện đều cho biết họ chú ý nhiều nhất đến cái mùi đầu tiên. Điều này hoàn toàn phù hợp với những tấm ảnh thu được khi quét não, thể hiện bằng một hình ảnh đặc trưng cho hoạt động của đồ thị (hippocampus). Hình ảnh này không xuất hiện khi người tình nguyện ngửi lại mùi thứ hai, hoặc họ tiếp xúc với âm thanh ban đầu chứ không phải mùi.

Yeshurun kết luận rằng não lưu trữ những hình ảnh hoạt động đặc biệt vào bộ nhớ, gắn với cảm nhận mùi của một vật đó, thậm chí một sự kiện đó, và hai sự ghi nhận diễn ra song song này rất có thể chính là các ấn tượng của thời thơ ấu.

Não tiến hóa mà vẫn giữ lại những trí nhớ ưu tiên này, đặc biệt nó làm ta cảm nhận được sự nguy hiểm gắn với một mùi khó chịu.