Bí ẩn hàng trăm xác ướp nguyên vẹn 4.000 năm trên sa mạc Trung Quốc

Từ khi khai quật, nguồn gốc của hàng trăm xác ướp chôn cất trong thuyền ở sa mạc khắc nghiệt nhất tại vùng Tân Cương vẫn là bí ẩn làm đau đầu giới nghiên cứu.

Được phát hiện ở lòng chảo Tarim tại Tân Cương vào thập niên 1990, các xác ướp và quần áo đi kèm vẫn nguyên vẹn dù có niên đại lên tới 4.000 năm. Bảo quản tự nhiên nhờ không khí khô nóng trên sa mạc, phần lớn xác ướp vẫn giữ được những đặc điểm gương mặt và màu tóc. Dáng vẻ phương Tây, trang phục bằng len cùng phô mai, lúa mỳ và kê trong mộ chứng tỏ họ là người chăn nuôi đường xa từ thảo nguyên Tây Á hoặc nông dân di cư từ những dãy núi và ốc đảo sa mạc ở Trung Á.

Bí ẩn hàng trăm xác ướp nguyên vẹn 4.000 năm trên sa mạc Trung Quốc
Hàng trăm xác ướp nằm rải rác trong những ngôi mộ thuyền ở sa mạc thuộc lòng chảo Tarim. (Ảnh: Đại học Tân Cương)

Tuy nhiên, nhóm nghiên cứu gồm các nhà khoa học Trung Quốc, châu Âu và châu Mỹ phân tích ADN của 13 xác ướp, giải trình tự hệ gene của họ lần đầu tiên và thu được phát hiện mới. Phân tích của họ chỉ ra những xác ướp không phải người mới đến khu vực mà là dân cư địa phương, hậu duệ của một quần thể người châu Á cổ đại ở kỷ Băng Hà.

"Các xác ướp từ lâu đã thu hút sự quan tâm của giới nghiên cứu cũng như công chúng từ khi được phát hiện. Chúng tôi tìm thấy bằng chứng họ là một cộng đồng dân cư địa phương với độ biệt lập di truyền cao. Tuy nhiên, họ dường như rất cởi mở tiếp nhận tư tưởng và công nghệ mới từ những người chăn nuôi và nông dân ở vùng lân cận, đồng thời phát triển đặc trưng văn hóa riêng biệt không có ở bất kỳ cộng đồng nào khác", Christina Warinner, phó giáo sư nhân chủng học ở Đại học Harvard, đồng tác giả nghiên cứu công bố hôm 27/10 trên tạp chí Nature, cho biết.

Bí ẩn hàng trăm xác ướp nguyên vẹn 4.000 năm trên sa mạc Trung Quốc
Điều kiện khô nóng trên sa mạc giúp bảo quản xác ướp suốt hàng nghìn năm. (Ảnh: Đại học Tân Cương)

Nhóm nghiên cứu xem xét thông tin di truyền từ những xác ướp cổ nhất ở lòng chảo Tarim, có độ tuổi từ 3.700 đến 4.100 năm, cùng với hệ gene giải trình tự từ hài cốt 5 người tại lòng chảo Dzungarian Basin phía bắc Khu tự trị Tân Cương - Duy Ngô Nhĩ. Với niên đại 4.800 - 5.000 năm, đó là các hài cốt lâu đời nhất trong vùng. ADN cổ đại có thể cung cấp bằng chứng thuyết phục về sự dịch chuyển của người dân ở thời kỳ văn bản ghi chép rất khan hiếm, theo Vagheesh Narasimhan, trợ lý giáo sư ở Đại học Texas, Austin.

Nghiên cứu phát hiện xác ướp ở lòng chảo Tarim không có dấu hiệu lai tạp với cộng đồng dân cư khác sống cùng thời kỳ. Các xác ướp là hậu duệ trực hệ của nhóm người từng phân bố rộng rãi vào kỷ Băng Hà nhưng biến mất phần lớn cách đây khoảng 10.000 năm. Dấu vết của nhóm người săn bắt - hái lượm này chỉ tồn tại ở hệ gene của người dân thời nay với tỷ lệ cao nhất ở người bản xứ Siberia và châu Mỹ.

Tuy nhiên, nghiên cứu chỉ xem xét xác ướp ở một khu vực. Các nhà nghiên cứu không biết chắc liệu giải trình tự gene ở phạm vi rộng hơn tại lòng chảo Tarim có cho kết quả khác hay không. Dù kết quả ban đầu cho thấy xác ướp sống ở ven bán đảo trên sa mạc, nhóm nghiên cứu không rõ tại sao họ được chôn cất trong những chiếc thuyền phủ đầy da gia súc với mái chèo đặt ở đầu thuyền.

Từ khóa liên quan: