Bụi cũng có thể là nguyên nhân khiến một đế chế hùng mạnh sụp đổ

Một đế chế có thể bị sụp đổ bởi nhiều nguyên nhân khác nhau như bị xâm lược, lãnh thổ quá rộng, nội chiến, vấn đề về kinh tế hay biến đổi khí hậu. Một nghiên cứu mới đây cho biết còn một nguyên nhân nữa cũng có thể khiến một đế chế sụp đổ, cụ thể là đế chế Akkadian bị sụp đổ bởi một cơn bão bụi.

Akkadian là một đế chế hưng thịnh ở khoảng cuối thời kỳ đồ đồng (từ thế kỷ 24 đến thế kỷ 22 trước công nguyên), thủ đô là Akkad tại vùng Mesopotamia cổ đại, đế chế này gồm nhiều thành phố hợp lại dưới sự trị vì của một nhà vua. Đế chế Akkadian đã cai quản vùng đất này hàng trăm năm cho đến khi nó sụp đổ.

Cho đến nay, dựa trên nghiên cứu hóa địa chất từ sáu mẫu hóa thạch san hô Porites 4,100 năm tuổi, các nhà khoa học đã phát hiện thêm vài điều bất ngờ. Những mẫu hóa thạch này đã ghi lại khả năng tàn phá của biến đổi khí hậu, thậm chí có thể đổ bộ và xóa bỏ cả một nền văn minh.


Một trong sáu mẫu hóa thạch.

"Dù lý do chính khiến đế chế Akkadian sụp đổ là do cuộc xâm lăng từ bên ngoài vào vùng Mesopotamia, nhưng những mẫu hóa thạch của chúng tôi là cửa sổ thời gian cho thấy yếu tố khí hậu cũng góp phần vào sự sụp đổ của đế chế này", nhà nghiên cứu môi trường học Tsuyoshi Watanabe tại ĐH Hokkaido cho biết.

"Những nghiên cứu chuyên ngành sau này sẽ giúp mở rộng vốn hiểu biết của chúng ta về mối liên hệ giữa biến đổi khí hậu và xã hội loài người trong quá khứ".

Nghiên cứu mẫu hóa thạch được tiến hành tại Tell Leilan, vùng Đông Bắc Syria, cũng là trung tâm của đế chế Akkadian trước đây. Các nhiên cứu cho thấy đã xảy ra một vụ hạn hán bất ngờ và kéo dài vào khoảng thời gian đế chế này sụp đổ, cũng như bằng chứng về các cơn gió mùa Đông Bắc mạnh kéo theo bụi bặm trong vịnh Ba Tư.

Các hóa thạch còn cho thấy đã có một mùa Đông kéo dài với gió Đông Bắc vào thời gian Akkadian sụp đổ khoảng 4.200 năm trước. Và những điều kiện khí tượng học nói trên kết hợp với nhau đã tạo nên môi trường khắc nghiệt, gây khó khăn cho trồng trọt lương thực. Từ đó đã dẫn đễn sự bất ổn cho người dân của đế chế này.

Khô hạn và bất ổn xã hội đã được công nhận là những nguy nhân dẫn đến sự sụp đổ của đế chế Akkadian, cũng như cả sự xâm lăng từ bên ngoài. Nghiên cứu đã cung cấp thêm cho chúng ta nhiều chi tiết hơn về tình hình trong khoảng thời gian đó.

Chúng ta có thể sẽ không bao giờ biết được điều gì thật sự đã xảy ra tại thời điểm cuối cùng của đế chế Akkadian. Nhưng những mẫu hóa thạch này đã cung cấp những đầu mối quan trọng, các nhà khoa học đã có thể dự đoán chính xác điều kiện khí hậu từ hàng ngàn năm trước. Ngoài hóa thạch, các nhà khoa học cũng có thể lấy thông tin từ lõi băng hay vòng tuổi của cây.

Điều tuyệt vời nhất không phải là chúng ta có thể biết thêm về quá khứ mà là những thông tin này sẽ giúp chúng ta đối phó với tình hình biến đổi khí hậu hiện nay. Cũng giống như đế chế Akkadian, chúng ta đang phải chịu nhiều dạng thời tiết cực đoan với mật độ thường xuyên hơn khiến nhiều vùng đất không thể sinh sống được.

Trong trường hợp này, con người đã phải mất hàng trăm năm mới có thể tái định cư tại vùng đất Mesopotamia, đây cũng là lời cảnh báo từ quá khứ gửi đến chúng ta hiện nay.

"Các cơn gió có cường độ mạnh khiến vùng đất Mesopotamia trở nên khô cằn vào mùa đông, đến nay thì nền nông nghiệp tại khu vực này vẫn phải chịu thiệt hại nặng nề vào mùa đông", bài nghiên cứu kết luận.

TIN CŨ HƠN
Ngắm xác ướp “công chúa mỉm cười” quyến rũ nhất thế giới

Ngắm xác ướp “công chúa mỉm cười” quyến rũ nhất thế giới

Nghĩa trang Xiaohe nằm trong sa mạc Taklamakan ở tây bắc Trung Quốc nổi tiếng thế giới với hàng trăm xác ướp bí ẩn.

Đăng ngày: 21/09/2025
Phát hiện loài ếch cổ đại từng ăn thịt khủng long

Phát hiện loài ếch cổ đại từng ăn thịt khủng long

Dài 41cm và nặng hơn em bé sơ sinh, ếch Beelzebufo được coi là loài ếch lớn nhất từng tồn tại với khả năng săn mồi đáng kinh ngạc.

Đăng ngày: 18/09/2025
5 cuộc Đại Tuyệt chủng đáng sợ trong lịch sử Trái đất

5 cuộc Đại Tuyệt chủng đáng sợ trong lịch sử Trái đất

Ngược dòng lịch sử tìm hiểu về 5 cuộc Đại Tuyệt chủng trên Trái đất và đi tìm lời giải cho cuộc Đại Tuyệt chủng thứ 6.

Đăng ngày: 18/09/2025
Pharaoh Ai Cập Akhenaten bị ái nam ái nữ

Pharaoh Ai Cập Akhenaten bị ái nam ái nữ

Hoàng đế Ai Cập cổ đại Akhenaten không phải là người nam tính thực thụ, dù ông là cha của ít nhất nửa tá con. Thực tế, cơ thể ông khá nữ tính, với cái đầu hình trứng.

Đăng ngày: 07/09/2025
Màn bí ẩn về nơi chôn cất Thành Cát Tư Hãn

Màn bí ẩn về nơi chôn cất Thành Cát Tư Hãn

Nơi chôn cất Thành Cát Tư Hãn từ lâu đã trở thành chủ đề gây tranh cãi. Theo sử sách lưu truyền, người lập nên đế chế Mông Cổ yêu cầu được chôn trong một ngôi mộ vô danh.

Đăng ngày: 24/08/2025
Người thượng cổ biến đổi gen lúa nước từ 10.000 năm trước

Người thượng cổ biến đổi gen lúa nước từ 10.000 năm trước

Một nghiên cứu vừa được công bố chứng tỏ, người thượng cố cách đây 10.000 năm là “nhà khoa học” biến đổi gen lúa nước ngày nay.

Đăng ngày: 20/08/2025
Thủy quái Leviathan không còn là huyền thoại

Thủy quái Leviathan không còn là huyền thoại

Các nhà nghiên cứu vừa phát hiện những dấu tích hóa thạch của một con cá voi cổ đại với bộ răng to lớn đáng sợ.

Đăng ngày: 15/08/2025
Khoa Học News