Các nhà khoa học cho biết: Muỗi biến đổi gene không truyền bệnh sốt rét

Các nhà khoa học chỉnh sửa gene muỗi để làm chậm sự phát triển của ký sinh trùng gây bệnh sốt rét trong ruột của chúng, ngăn truyền bệnh sang người.

Những biến đổi gene khiến muỗi tạo ra nhiều hợp chất trong ruột, làm chững lại tốc độ phát triển của ký sinh trùng, có nghĩa chúng ít khả năng tới tuyến nước bọt của muỗi và truyền sang người qua vết đốt trước khi vật chủ chết. Tính đến nay, kỹ thuật này đã giảm đáng kể khả năng lây lan sốt rét trong phòng thí nghiệm, nhưng nếu có thể chứng minh độ an toàn và hiệu quả trong thực tế, đây sẽ là một công cụ mới đắc lực giúp loại bỏ bệnh sốt rét.


Giáo sư George Christophides bê hộp chứa muỗi. (Ảnh: Đại học Hoàng gia London)

Phương pháp của các nhà nghiên cứu đến từ đội Transmission:Zero ở Đại học Hoàng gia London, được thiết kế để phối hợp với kỹ thuật hiện nay nhằm lan truyền biến đổi và cắt giảm đáng kể khả năng lây bệnh sốt rét. Họ đang lên kế hoạch thử nghiệm thực địa, nhưng cần kiểm tra kỹ lưỡng mức độ an toàn của biến đổi mới trước khi kết hợp với công nghệ gene drive (thủ thuật kích thích sự thừa kế của một số gene đặc trưng để làm thay đổi toàn bộ quần thể).

Cộng tác viên từ Viện mô hình dịch bệnh tại Quỹ Bill và Melinda Gates cũng phát triển mô hình có thể đánh giá tác động của biến đổi nếu sử dụng trong nhiều hoàn cảnh ở châu Phi. Họ nhận thấy biến đổi do đội Transmission:Zero phát triển có thể là công cụ hữu hiệu giúp giảm số ca sốt rét ngay cả ở nơi có tốc độ lây lan cao. Kết quả từ công nghệ biến đổi trong phòng thí nghiệm và mô hình được công bố trên tạp chí Science Advances hôm 21/9.

Sốt rét vẫn là một trong những dịch bệnh nguy hiểm nhất, đe dọa 1/2 dân số thế giới. Chỉ riêng trong năm 2021, 241 triệu người nhiễm bệnh và 627.000 người tử vong, chủ yếu là trẻ em dưới 5 tuổi ở vùng cận Sahara châu Phi.

Bệnh sốt rét truyền giữa người và người sau khi muỗi cái đốt người nhiễm ký sinh trùng sốt rét. Ký sinh trùng sau đó phát triển sang giai đoạn tiếp theo trong ruột của muỗi và chuyển tới tuyến nước bọt, sẵn sàng lây nhiễm sang người tiếp theo qua vết đốt của muỗi. Tuy nhiên, chỉ khoảng 10% muỗi sống đủ lâu để ký sinh trùng phát triển tới giai đoạn lây nhiễm. Nhóm nghiên cứu hướng tới kéo dài thời gian ký sinh trùng cần để phát triển trong ruột.

Các nhà khoa học của Transmission:Zero biến đổi gene loài muỗi truyền bệnh sốt rét chính ở vùng cận Sahara châu Phi là muỗi Anopheles gambiae. Khi muỗi hút máu, chúng tạo ra hai phân tử gọi là peptide kháng khuẩn trong ruột. Những peptide này cản trở sự phát triển của ký sinh trùng sốt rét, khiến chúng tới tuyến nước bọt của muỗi chậm vài ngày. Vào thời gian đó, phần lớn muỗi sẽ chết. Peptide hoạt động thông qua tác động tới trao đổi chất ở ký sinh trùng và ảnh hưởng tới muỗi, khiến chúng có tuổi thọ ngắn hơn và giảm khả năng truyền ký sinh trùng.

Để sử dụng biến đổi gene ngăn bệnh sốt rét lây lan trong thực tế, các gene cần truyền từ muỗi nuôi trong phòng thí nghiệm sang muỗi hoang dã. Quá trình lai phối sẽ giúp muỗi biến đổi gene lan rộng ở mức độ nào đó. Nhưng do tuổi thọ ngắn, chúng sẽ nhanh chóng bị loại bỏ bởi chọn lọc tự nhiên.

TIN CŨ HƠN
Chuyên gia Nhật Bản chia sẻ cách diệt gián và tránh loài vật khó chịu này

Chuyên gia Nhật Bản chia sẻ cách diệt gián và tránh loài vật khó chịu này

Theo các chuyên gia Nhật Bản, dưới đây là những cách tốt nhất để diệt gián và một số cách phòng tránh.

Đăng ngày: 11/11/2025
Hàng loạt cây cảnh chứa chất độc chết người

Hàng loạt cây cảnh chứa chất độc chết người

Các nhà sinh học cảnh báo trong số cây cảnh trồng trong nhà có nhiều loại cây chứa độc tố gây chết người nếu ăn phải.

Đăng ngày: 07/11/2025
Sinh vật đáng sợ biến con mồi thành xác sống rồi ăn sạch nội tạng

Sinh vật đáng sợ biến con mồi thành xác sống rồi ăn sạch nội tạng

Âm thầm biến con mồi thành một xác sống, hoạt động theo sự điều khiển của mình, trong khi đó âm thầm ăn sạch nội tạng của mục tiêu và cuối cùng giết chết nó để phục vụ cho mục đích sinh sản.

Đăng ngày: 06/11/2025
Con rết

Con rết "dài phá kỷ lục thế giới" ở Đà Nẵng

Anh Vũ Hồng Phương, 28 tuổi ở đường Nguyễn Tri Phương, phường Thạc Rán, quận Thanh Khê, TP Đà Nẵng cho biết, cách đây vài ngày anh có thấy một con rết chạy vào sân nhà.

Đăng ngày: 04/11/2025
Hoa xuyến chi là hoa gì? Công dụng tuyệt vời của hoa xuyến chi

Hoa xuyến chi là hoa gì? Công dụng tuyệt vời của hoa xuyến chi

Hãy tham khảo bài viết sau đây để hiểu rõ hơn về loài hoa mọc dại ven đường là gì và những tác dụng tuyệt vời của nó với cuộc sống chúng ta nhé.

Đăng ngày: 04/11/2025
Sự thật về châu chấu mà ít người biết

Sự thật về châu chấu mà ít người biết

Châu chấu là một loài côn trùng, nằm trong phân bộ chứa các côn trùng ăn lá, thuộc bộ cánh thẳng, đầu tròn, thân mập, nhảy giỏi và đặc biệt ăn hại cây xanh.

Đăng ngày: 03/11/2025
Côn trùng sống ngắn nhất - Phù du (Ephemeridae)

Côn trùng sống ngắn nhất - Phù du (Ephemeridae)

Phù du trưởng thành không sống trọn 1 ngày, thường chỉ mấy tiếng đồng hồ là chết. Phù du trưởng thành sống ngắn ngủi như vậy, nhưng phù du ấu trùng lại sống khá lâu. Phù du trưởng thành giao phối xong đẻ trứng vào nước, ấu tr

Đăng ngày: 03/11/2025
Khoa Học News