Các nhà khoa học cho biết: Muỗi biến đổi gene không truyền bệnh sốt rét

Các nhà khoa học chỉnh sửa gene muỗi để làm chậm sự phát triển của ký sinh trùng gây bệnh sốt rét trong ruột của chúng, ngăn truyền bệnh sang người.

Những biến đổi gene khiến muỗi tạo ra nhiều hợp chất trong ruột, làm chững lại tốc độ phát triển của ký sinh trùng, có nghĩa chúng ít khả năng tới tuyến nước bọt của muỗi và truyền sang người qua vết đốt trước khi vật chủ chết. Tính đến nay, kỹ thuật này đã giảm đáng kể khả năng lây lan sốt rét trong phòng thí nghiệm, nhưng nếu có thể chứng minh độ an toàn và hiệu quả trong thực tế, đây sẽ là một công cụ mới đắc lực giúp loại bỏ bệnh sốt rét.


Giáo sư George Christophides bê hộp chứa muỗi. (Ảnh: Đại học Hoàng gia London)

Phương pháp của các nhà nghiên cứu đến từ đội Transmission:Zero ở Đại học Hoàng gia London, được thiết kế để phối hợp với kỹ thuật hiện nay nhằm lan truyền biến đổi và cắt giảm đáng kể khả năng lây bệnh sốt rét. Họ đang lên kế hoạch thử nghiệm thực địa, nhưng cần kiểm tra kỹ lưỡng mức độ an toàn của biến đổi mới trước khi kết hợp với công nghệ gene drive (thủ thuật kích thích sự thừa kế của một số gene đặc trưng để làm thay đổi toàn bộ quần thể).

Cộng tác viên từ Viện mô hình dịch bệnh tại Quỹ Bill và Melinda Gates cũng phát triển mô hình có thể đánh giá tác động của biến đổi nếu sử dụng trong nhiều hoàn cảnh ở châu Phi. Họ nhận thấy biến đổi do đội Transmission:Zero phát triển có thể là công cụ hữu hiệu giúp giảm số ca sốt rét ngay cả ở nơi có tốc độ lây lan cao. Kết quả từ công nghệ biến đổi trong phòng thí nghiệm và mô hình được công bố trên tạp chí Science Advances hôm 21/9.

Sốt rét vẫn là một trong những dịch bệnh nguy hiểm nhất, đe dọa 1/2 dân số thế giới. Chỉ riêng trong năm 2021, 241 triệu người nhiễm bệnh và 627.000 người tử vong, chủ yếu là trẻ em dưới 5 tuổi ở vùng cận Sahara châu Phi.

Bệnh sốt rét truyền giữa người và người sau khi muỗi cái đốt người nhiễm ký sinh trùng sốt rét. Ký sinh trùng sau đó phát triển sang giai đoạn tiếp theo trong ruột của muỗi và chuyển tới tuyến nước bọt, sẵn sàng lây nhiễm sang người tiếp theo qua vết đốt của muỗi. Tuy nhiên, chỉ khoảng 10% muỗi sống đủ lâu để ký sinh trùng phát triển tới giai đoạn lây nhiễm. Nhóm nghiên cứu hướng tới kéo dài thời gian ký sinh trùng cần để phát triển trong ruột.

Các nhà khoa học của Transmission:Zero biến đổi gene loài muỗi truyền bệnh sốt rét chính ở vùng cận Sahara châu Phi là muỗi Anopheles gambiae. Khi muỗi hút máu, chúng tạo ra hai phân tử gọi là peptide kháng khuẩn trong ruột. Những peptide này cản trở sự phát triển của ký sinh trùng sốt rét, khiến chúng tới tuyến nước bọt của muỗi chậm vài ngày. Vào thời gian đó, phần lớn muỗi sẽ chết. Peptide hoạt động thông qua tác động tới trao đổi chất ở ký sinh trùng và ảnh hưởng tới muỗi, khiến chúng có tuổi thọ ngắn hơn và giảm khả năng truyền ký sinh trùng.

Để sử dụng biến đổi gene ngăn bệnh sốt rét lây lan trong thực tế, các gene cần truyền từ muỗi nuôi trong phòng thí nghiệm sang muỗi hoang dã. Quá trình lai phối sẽ giúp muỗi biến đổi gene lan rộng ở mức độ nào đó. Nhưng do tuổi thọ ngắn, chúng sẽ nhanh chóng bị loại bỏ bởi chọn lọc tự nhiên.

Loading...
TIN CŨ HƠN
Những khu rừng đầu tiên trên Trái đất xuất hiện khi nào?

Những khu rừng đầu tiên trên Trái đất xuất hiện khi nào?

Thực vật xuất hiện trên cạn khoảng 470 triệu năm trước, nhưng cây gỗ và rừng cây vẫn chưa hình thành cho đến cách đây gần 390 triệu năm.

Đăng ngày: 12/05/2025
Độc đáo loài xương rồng tự chết để tiếp tục tồn tại và lan rộng khắp sa mạc

Độc đáo loài xương rồng tự chết để tiếp tục tồn tại và lan rộng khắp sa mạc

Không giống các loại xương rồng khác trên thế giới thường phát triển theo chiều dọc, Creeping Devil phát triển theo chiều ngang và nằm trên mặt đất.

Đăng ngày: 10/05/2025
Nguyên nhân biến chuồn chuồn từ vàng thành đỏ

Nguyên nhân biến chuồn chuồn từ vàng thành đỏ

Cân bằng hoá học giữa các sắc tố trong bụng chuồn chuồn xác định màu sắc của chúng. Khi có chất oxi hoá, những tế bào này vàng và khi có mặt chất khử, chúng trở thành đỏ.

Đăng ngày: 09/05/2025
Việt Nam vinh dự sở hữu 3 trong 10 loại quả hiếm nhất thế giới

Việt Nam vinh dự sở hữu 3 trong 10 loại quả hiếm nhất thế giới

Trong danh sách 10 loại trái cây được bình chọn là ngon và hiếm nhất thế giới, thì có tới 5 loại quả xuất hiện ở Việt Nam nhưng trong đó có 3 loại quả có nguồn gốc từ vùng Đông Nam Á.

Đăng ngày: 05/05/2025
Làm thế nào cây cọ sống sót được sau bão và lốc xoáy?

Làm thế nào cây cọ sống sót được sau bão và lốc xoáy?

Nhiều người rất ấn tượng với sức sống mãnh liệt của những cây cọ sống ven bãi biển. Sau khi những trận bão qua đi, nhiều loài thực vật bị phá hủy nhưng cọ thường vẫn sống sót. Vậy lý do là tại sao?

Đăng ngày: 05/05/2025
Top 10 loại nấm quý hiếm nhất ở Việt Nam

Top 10 loại nấm quý hiếm nhất ở Việt Nam

Hiện nay các loại nấm là món ăn ưa thích của nhiều người. Không chỉ có giá trị dinh dưỡng cao chúng còn là nguyên liệu để chế biến những món ăn hấp dẫn.

Đăng ngày: 04/05/2025
Cây ô liu 3.000 năm tuổi vẫn ra quả

Cây ô liu 3.000 năm tuổi vẫn ra quả

Dù đã trải qua hơn ba thiên nhiên kỷ, cây ô liu cổ thụ vẫn xanh tốt, ra trái đều đặn, chất lượng cao.

Đăng ngày: 04/05/2025
Tiêu điểm
Khoa Học News