Đáy biển trồi sụt sẽ gây sóng thần
Sóng thần có khả năng xuất hiện nếu động đất khiến đáy biển dịch chuyển theo phương thẳng đứng.
Quang cảnh một ngôi nhà trên đảo Pagan Utara, quần đảo Mentawai, Indonesia sau khi sóng thần tràn vào hôm 26/10. (Ảnh: AFP).
Động đất hôm 25/10 gây nên sóng thần tại Indonesia khiến ít nhất 311 người chết, hàng trăm người mất tích và khoảng 20 nghìn người mất nhà cửa. Với cường độ 7,7 độ Richter, cơn địa chấn này nằm trong nhóm những trận động đất có khả năng tạo sóng thần.
Don Blakeman, một nhà địa vật lý của Trung tâm Thông tin Động đất quốc gia Mỹ, khẳng định những trận động đất có cường độ thấp hơn 7,5 độ Richter thường không gây sóng thần. Tuy nhiên, ông cũng thừa nhận đôi khi một cơn địa chấn 6 độ Richter có thể gây sóng thần trong phạm vi nhỏ, với sức tàn phá tương đối thấp.
Giới chuyên gia nhận định sóng thần chỉ xảy ra sau động đất nhờ sự kết hợp của ba yếu tố sau: cường độ địa chấn, hướng dịch chuyển của đất và địa hình đáy biển.
Nếu địa chấn khiến đất ở dọc các đường đứt gãy (đường phay) dưới đáy biển dịch chuyển theo phương thẳng đứng - lên trên hoặc xuống dưới - thì sóng thần sẽ có khả năng xuất hiện. Do chuyển động theo phương thẳng đứng của đáy biển, toàn bộ nước ở phía trên cũng sẽ trồi lên hoặc sụt xuống, tạo nên những đợt sóng có năng lượng lớn. Sức mạnh của sóng sẽ tăng tới mức khủng khiếp nếu tâm chấn của động đất nằm dưới đáy đại dương.
Trong trường hợp động đất chỉ khiến đáy đại dương dịch chuyển theo phương ngang, sóng thần hiếm khi xuất hiện bởi nước chỉ trồi lên hoặc sụt xuống tương đối nhẹ.
Đáy biển chuyển động càng mạnh theo phương thẳng đứng thì độ cao của sóng thần càng tăng. Mọi thay đổi về địa hình của đáy biển có thể làm tăng hoặc giảm chiều cao của sóng thần khi nó di chuyển. Theo Blakeman, khi lan truyền trên mặt đại dương, sóng thần thường đạt vận tốc gần bằng máy bay phản lực, nghĩa là từ 800 tới 1.000 km/h. Nhưng khi tới gần đất liền tốc độ của sóng thần giảm dần.
“Hiện tượng nước rút đột ngột và mạnh khỏi bờ là dấu hiệu cho thấy sóng thần đang lao tới”, Blakeman nói.
Có những trận động đất còn tạo nên sóng thần kép. Cơ quan Khí tượng và Địa vật lý Indonesia cho hay, hồi tháng 4 một cơn địa chấn 7,7 độ Richter tại nước này gây nên hai đợt sóng thần liên tiếp.
Sóng thần lấy sức mạnh từ sự dịch chuyển của đáy đại dương. Vì thế mọi điều kiện thời tiết không ảnh hưởng tới sức mạnh của nó.
Vì sao nước ta có khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa?
Khí hậu nước ta rất độc đáo: khí hậu nóng nhưng không khô hạn như Tây Nam Á, Bắc Phi. Nóng ẩm nhưng không nóng ẩm quanh năm như các quần đảo ở Đông Nam Á.
7 điều ít biết về cầu vồng
Hai người cùng quan sát không thể nhìn thấy sắc màu giống nhau từ cùng một chiếc cầu vồng hay có thể dùng kính phân cực để làm "cầu vồng" biến mất, là hai trong số nhiều điều thú vị về hiện tượng thiên nhiên đẹp mắt này.
Lý giải hiện tượng cầu vồng trắng
Cầu vồng trắng được tạo ra khi ánh sáng Mặt Trời chiếu vào những giọt nước nhỏ trong lớp sương mù ở góc độ phù hợp.
Bão tuyết là gì? Bão tuyết được hình thành như thế nào?
Bão tuyết là một hiện tượng đặc trưng bởi sức gió mạnh ít nhất là 56km/h và kéo dài trong một thời gian dài - thường là ba giờ hoặc hơn.
Tại sao bão ở Việt Nam lại hay vào miền Trung?
Dân gian có câu "Ông tha mà bà không tha/ Làm nên lũ lụt hai ba tháng mười”, để nhắc nhở, cảnh báo mùa lũ ở các tỉnh từ Thanh Hóa đổ vào thường xảy ra đầu tháng 7 đến tháng 10 hàng năm.
Tác hại của sét và cách tránh bị sét đánh
Hàng năm trên thế giới có khoảng 250.000 người bị sét đánh và hàng chục nghìn người trong số đó thiệt mạng. Những người sống sót cũng bị tổn thương sức khỏe nghiêm trọng.
