Đền Preah Vihear - Di sản văn hóa thế giới tại Campuchia

Năm 2008, Tổ chức Khoa học, Giáo dục và Văn hóa Liên hợp quốc Unesco đã công nhận Đền Preah Vihear, Campuchia là Di sản văn hóa thế giới.

Toàn cảnh đền Preah Vihear nhìn từ trên cao

Prasat Preah Vihear là một ngôi đền nằm trên chỏm núi thuộc Dângrêk ở Campuchia gần biên giới Thái Lan. Ngôi đền được lấy làm tên cho tỉnh Preah Vihear, nơi nó tọa lạc.

Theo lịch sử ghi lại ngôi đền đầu tiên được dùng để thờ thần Shiva vào khoảng thế kỷ thứ 9. Những phần còn sót lại có niên đại thời KohKer vào thế kỷ 10 nhưng phần lớn ngôi đền được lập dưới thời các vua Suryavarman I và Suryavarman II trong các nửa đầu thế kỷ 11 và 12.

Kiến trúc đền với điêu khắc trên đá sa thạch cực kỳ tinh xảo. Trước đây phần khu vực xung quanh đền có nhiều tháp cao nhưng hiện nay phần lớn các kiến trúc đèn tháp phụ xung quanh đền đều bị đổ nát nghiêm trọng. Kiến trúc phức hợp của ngôi đền chạy theo trục Bắc Nam dài 800 m, bao gồm một bờ đường đắp cao, còn những bậc tam cấp dẫn lên điện thờ nằm trên đỉnh khu vực đền thờ phía Nam (cao 120 m so với khu Bắc và 525m so với đồng bằng Campuchia). Mặc dù cấu trúc này không giống với những ngôi đền trên các núi khác của Campuchia được tìm thấy ở Angkok, nhưng ngôi đền này cũng có cùng mục đích thờ phụng những vị thần ở đỉnh Meru. Các bức tường thành bao quanh đền thì mang phong cách dáng dấp của Wat Phou (Lào).

Đền Preah Vihear được xây dựng trên dãy núi giữa biên giới hai nước Thái Lan và Campuchia.

Do ngôi đền nằm gần biên giới Campuchia và Thái Lan nên khu vực này bị tranh chấp cho đến 15 tháng 6 năm 1962, khi Tòa án Quốc tế vì Công lý (International Court of Justice) phán quyết rằng ngôi đền thuộc Campuchia. Ngôi đền đã mở cửa trong một thời gian ngắn cho công chúng năm 1982 tuy nhiên năm sau đó năm 1983 ngôi đền bị Khmer đỏ chiếm đóng.

Đến năm 1998 ngôi đền được mở cửa lại và vào năm 2003 Campuchia hoàn tất việc xây dựng lại những phần bị phá hủy.

Năm 2007 Campuchia đề nghị Unesco công nhận Di sản văn hoá cho đền Preah Vihear nhưng đã bị Unesco bác bỏ do còn tồn tại những bất đồng với Thái Lan, thêm vào đó Thái Lan cũng bác bỏ và phản đối đề nghị này của Campuchia.

Tuy nhiên, một năm sau, được Bộ Ngoại giao Thái Lan ủng hộ, vào ngày 7 tháng 6 năm 2008, Ủy ban di sản thế giới họp tại Canada đã công nhận đền Preah Vihear là di sản thế giới. Đây là di sản thế giới thứ ba của Campuchia, hai di sản công nhận trước đó là đền Angkor Wat (1992) và Điệu múa hoàng gia (2003). Ngay sau đó, Bộ trưởng Ngoại giao Thái Lan bị trong nước cáo buộc là vi phạm pháp luật khi ủng hộ Campuchia đăng ký Đền Preah Vihear là di sản thế giới, và ông này đã phải từ chức. Chính vì điều này mà quan hệ giữa Campuchia và Thái Lan trở nên căng thẳng.

Sự tranh chấp này xảy ra vì Đền nằm cheo leo trên dãy núi Dângrêk, thuộc khu vực khá nhạy cảm là đường biên giới giữa Campuchia và Thái Lan. Phần nửa đền nằm bên vườn quốc gia Khao Phra Viharn của huyện Kantharalak thuộc tỉnh Sisaket của Thái Lan, một nửa đền thuộc tỉnh Preah Vihear của Campuchia. Do ngôi đền được xây trên một mỏm đá thuộc lãnh thổ Campuchia (trước đây được cho là lãnh thổ Thái Lan), nhưng lối dẫn vào ngôi đền Preah Vihear nằm trên một vách đá dựng đứng cheo leo và không thể tiếp cận từ phía Campuchia. Điều này có nghĩa là, để tham quan được di sản này bắt buộc du khách phải đi từ phía cổng của vườn quốc gia Khao Phra Viharn của Thái Lan.

Các đền tháp đã bị hư hại trong khuôn viên đền Preah Vihear