Điều gì xảy ra nếu chúng ta không phải là nền văn minh tiên tiến đầu tiên trên Trái đất?

Có thể Trái đất đã từng chứa đựng một nền văn minh công nghiệp tiền nhân loại?

Sự sống phức tạp trên hành tinh của chúng ta đã tồn tại ít nhất 400 triệu năm, trong khi sự sống khởi nguyên đã tồn tại trên hành tinh này hơn 3,5 tỷ năm. Tuy nhiên, với tư cách là một loài, chúng ta chỉ cố gắng tạo ra một nền văn minh công nghiệp vào khoảng 300 năm trước.

Điều đó khiến hơn 3 tỷ năm tiền nhân loại còn lại chưa được tính đến - một khoảng thời gian quá dài cho sự trỗi dậy và sụp đổ của không chỉ một mà là một số nền văn minh công nghiệp tiền nhân loại có thể đã từng tồn tại!

Sự sống đã tồn tại trên hành tinh này hơn 3,5 tỷ năm. (Ảnh: WALTER MYERS / STOCKTREK IMAGES / GETTY IMAGES).

Điều gì sẽ xảy ra nếu một nền văn minh công nghiệp sớm hơn (tiền nhân loại) đã tồn tại trên Trái đất hàng triệu năm trước? Nếu đúng như vậy, làm thế nào chúng ta có thể chứng minh điều đó - hoặc bác bỏ điều đó?

Đây là mấu chốt của Giả thuyết Silurian, một thí nghiệm tư tưởng hấp dẫn xuất hiện trong một nghiên cứu được công bố vào năm 2018 trên Tạp chí Sinh vật học Quốc tế.

Trong series phim truyền hình khoa học viễn tưởng của Anh do đài BBC sản xuất có tên “Doctor Who”, một loài người ngoài hành tinh được gọi là Silurians tồn tại - đây là loài bò sát hình người có công nghệ tiên tiến sống rất lâu trước con người.

Khả năng tồn tại sự sống ở những nơi khác trong vũ trụ và sự tương đồng của nó với kỷ Anthropocene - kỷ nguyên địa chất hiện tại, trong đó con người đã tác động đến Trái đất đến mức không thể quay lại - từ lâu đã khiến Adam Frank, Giáo sư vật lý thiên văn tại Đại học Rochester, New York, Mỹ (một trong hai tác giả của nghiên cứu) thấy cần phải đi sâu nghiên cứu.

“Có phải bất kỳ nền văn minh nào đạt đến mức độ sử dụng năng lượng của chúng ta cũng đều có thể kích hoạt phiên bản biến đổi khí hậu của riêng họ không? - Tôi đã tự hỏi. Nếu có các nền văn minh ngoài hành tinh , liệu chúng có gây ra biến đổi khí hậu không?” - Giáo sư Adam Frank đau đáu với những câu hỏi này.

Với luồng suy nghĩ trong đầu, Giáo sư Adam Frank đã đến Viện Khoa học Không gian Goddard của NASA (GISS), một cơ sở khoa học khí hậu cao cấp tại Đại học Columbia, New York, Mỹ và chia sẻ suy nghĩ của mình với các nhà nghiên cứu khí hậu.

“Tôi đã đến gặp Giáo sư Gavin A. Schmidt (một nhà khí hậu học và là Giám đốc của GISS), và bắt đầu nói về lịch sử địa chất hàng triệu năm trước” - Giáo sư Adam Frank hồ hởi nói.

Truy tìm trong hồ sơ địa chất của Trái đất

Homo sapiens (người tinh khôn, loài người hiện nay) xuất hiện lần đầu tiên trên Trái đất khoảng 300.000 năm trước.

Câu hỏi, liệu có nền văn minh tiền nhân loại hay không đã khiến hai vị giáo sư quyết định truy tìm bằng chứng vào khoảng thời gian từ 4 triệu năm trước đến 400 triệu năm trước. Liệu họ có thành công?

Quay ngược hàng trăm triệu năm để tìm ra dấu vết của một nền văn minh tiềm năng tiền Homo Sapiens không phải là điều dễ dàng.

Lịch sử Trái đất qua nhiều thời kỳ. (Nguồn: CƠ QUAN KHẢO SÁT ĐỊA CHẤT MỸ).

“Sau vài triệu năm, Trái đất được tái tạo lại khá nhiều. Bạn sẽ không có bất kỳ bức tượng nào, các tòa nhà, hoặc bất cứ thứ gì còn lại. Hồ sơ hóa thạch hầu như không còn tồn tại vì mọi thứ sẽ tan thành bụi. Bằng chứng duy nhất sẽ đến dưới dạng các dấu vết hóa học” - Giáo sư Adam Frank nói.

“Bạn sẽ phải xem xét từng lớp đá, sau đó thử và phát hiện các xu hướng - tìm kiếm những thay đổi trong những thứ như đồng vị carbon hoặc oxy. Một nền văn minh công nghiệp sẽ thải rất nhiều carbon dioxide vào bầu khí quyển. Các hạt nhựa hoặc nano cũng sẽ là những dấu vết tốt cho thấy một nền văn minh công nghiệp đã xuất hiện trong thời xa xưa - Đó là tất cả những gì chúng tôi cần tìm ra” - ông nói thêm.

Hai giáo sư Schmidt và Frank bị thu hút bởi thời kỳ lịch sử địa chất được gọi là Thời kỳ nhiệt cực đại Paleocen-Eocene (PETM), bởi vì một điều gì đó kỳ lạ đã xảy ra trên hành tinh của chúng ta, cách đây 56 triệu năm trước: Nhiệt độ trung bình của Trái đất tăng vọt lên âm 9,4 độ C so với những gì chúng ta có ngày nay, và thế giới đã trở thành một nơi ôn hòa và vô giá.

Họ đã điều tra tỷ lệ đồng vị carbon và oxy từ PETM và thực sự đã nhìn thấy sự tăng vọt, nhưng họ cũng thấy sự suy giảm nhiệt độ, và tất cả những điều này trong vài trăm nghìn năm, không bằng tốc độ carbon hiện đang làm nghẹt thở bầu khí quyển.

Giáo sư Frank nói rằng sự khác biệt về hóa học của PETM chỉ ra sự thay đổi khí hậu lâu dài.

Họ cũng xem xét các "sự kiện đột ngột" khác trong suốt thời gian có thể nhìn thấy trong hồ sơ địa chất, bao gồm các sự kiện thiếu khí đại dương - khi đại dương trở nên cạn kiệt oxy - và các sự kiện tuyệt chủng .

Không ngạc nhiên, chúng cũng không phải là dấu hiệu của một nền văn minh công nghiệp.

Áp dụng thuyết triết học "dao cạo Ockham"

Năm 1324, nhà thần học người Anh William xứ Ockham đã đưa ra một lý thuyết triết học nổi tiếng có tên “Dao cạo Ockham”, ngụ ý rằng nếu một vấn đề khoa học được giải thích bằng ít giả thuyết nhất thì sẽ trở nên đúng đắn nhất.

“Giả thuyết rằng Trái đất có thể đã nuôi dưỡng các nền văn minh công nghiệp đã tuyệt chủng từ lâu và sự tồn tại đó có thể được ghi lại trong hồ sơ địa chất liên quan đến các dấu hiệu biến đổi khí hậu là điều rất hấp dẫn, tuy nhiên, ngay cả các tác giả cũng khó xem đó là sự thật” - Stephen Holler, Phó giáo sư vật lý tại Đại học Fordham ở Thành phố New York, nói với Popular Mechanics.

Vào thế kỷ 14, triết gia người Anh Franciscan và nhà thần học William ở Ockham đã đề xuất rằng giải pháp khả thi nhất cho một vấn đề là giải pháp đơn giản nhất.

Phó giáo sư Stephen Holler nói: “Đó là trường hợp rất có thể xảy ra ở đây. Chúng ta có thể giải thích phần lớn hồ sơ địa chất về các hiện tượng tự nhiên, vì vậy không cần thiết phải viện dẫn các nền văn minh đã mất".

Tuy nhiên, nếu một nền văn minh công nghiệp trước đó đã tồn tại và sự tuyệt chủng của nó là kết quả của sự biến đổi khí hậu thảm khốc do các hoạt động công nghiệp, thì chúng ta nên chú ý đến những cảnh báo bởi vì, là một nền văn minh, chúng ta đang đứng ở bờ vực.

Giả thuyết Silurian nói rằng: "Một xã hội càng bền vững trong cách nó tạo ra năng lượng và sản xuất tài nguyên - có thể nói, là một xã hội càng tiên tiến - thì dấu vết mà nó để lại trên hành tinh càng nhỏ".

Nếu bạn không rõ ràng đang tìm kiếm thứ gì đó, bạn có thể sẽ không nhìn thấy nó. (Ảnh minh họa: Internet).

Tuy nhiên, những dấu vết này có khả năng sẽ chuyển thành một số điểm mấu chốt trên hồ sơ địa chất trong thời kỳ đó. Ví dụ, chúng ta sản xuất càng nhiều nhựa hoặc các phân tử tổng hợp dai dẳng, thì khả năng các nền văn minh trong tương lai sẽ tìm thấy dấu vết của chúng ta càng cao.

(Xã hội của chúng ta sản xuất 300 triệu tấn nhựa mỗi năm trên toàn thế giới - gần tương đương với trọng lượng của toàn bộ dân số!).

Hay, ngay cả khi chúng ta quét sạch mặt Trái đất bằng một thảm họa hạt nhân, các hạt phóng xạ tồn tại lâu dài sẽ tồn tại trong đất hàng chục/trăm năm sau đó, báo hiệu rằng chúng ta đã tồn tại.

Giáo sư Adam Frank nói: “Với giả thuyết Silurian, chúng tôi đã nêu rõ các loại tín hiệu cho thấy nền văn minh của chúng ta sẽ để lại nếu chúng ta biến mất và ai đó sẽ tìm kiếm nền văn minh của chúng ta trong 10 hoặc 20 triệu năm nữa”.

Nhưng trên hết, cuộc thử nghiệm của hai giáo sư đã chứng tỏ những thiếu sót nhất định trong bộ máy khoa học hiện nay của chúng ta.

Giáo sư Frank giải thích: “Trong trường hợp hoạt động công nghiệp của một loài trước đó đặc biệt ngắn ngủi, chúng tôi sẽ không thể phát hiện ra nó trong các lớp trầm tích cổ bằng các công cụ và phương pháp mà chúng tôi có hiện nay. Nếu bạn muốn tìm kiếm bằng chứng về một nền văn minh trước đây, bạn phải thực hiện các nghiên cứu chưa từng có ai thực hiện và phát triển các phương pháp mới”.

Hãy nhớ rằng, chúng ta đang nói về quá trình tiến hóa hàng triệu năm của cuộc sống phức tạp.

Và mặc dù cả hai giáo sư Frank và Schmidt đều không thực sự tin rằng một nền văn minh công nghiệp đã tồn tại trước chính chúng ta, nhưng điểm rút ra chính của Giả thuyết Silurian, Giáo sư Frank nói, là nếu bạn không rõ ràng đang tìm kiếm thứ gì đó, bạn có thể sẽ không nhìn thấy nó.

Theo Giả thuyết Silurian, không phải kim tự tháp, không phải tòa nhà chọc trời, không phải Styrofoam, không phải Shakespeare - cuối cùng, chúng ta sẽ chỉ được biết đến bởi một sự thay đổi trong đá, đánh dấu sự khởi đầu của Kỷ Anthropocene!

• Bạn có tin được đây là loài mèo “nguy hiểm nhất thế giới”?
• Tàu vũ trụ châu Âu tìm ra "dòng sông của sinh vật ngoài hành tinh"
• Poison Garden - Khu vườn chết chóc nhất thế giới