"Hành tinh thứ 9" của Hệ Mặt trời đang bị "bóc vỏ"

Phát hiện vừa được Viện Nghiên cứu Tây Nam (SwRI - Mỹ) trình bày tại Hội nghị thường niên lần thứ 53 của Hiệp hội thiên văn Mỹ về khoa học hành tinh.


Bầu khí quyển mong manh và tuyệt đẹp của "hành tinh thứ 9" - (Ảnh: NASA/Đại học Johns Hopkins/Viện Nghiên cứu Tây Nam).

Theo Sci-News, trong lúc quan sát sao Diêm Vương khi nó tình cờ đi ngang "trước mặt" một ngôi sao theo hướng nhìn từ Trái đất, các nhà khoa học đã ghi nhận được hiện tượng ngưng tụ trong bầu khí quyển giàu nitơ của hành tinh lùn.

Ngưng tụ có nghĩa là nitơ trong khí quyển không còn ở dạng khí nữa mà dần tụ lại trên bề mặt, biến thành băng giá. Hiện tượng xảy ra khi sao Diêm Vương di chuyển về phía xa Mặt trời trong quỹ đạo hình elip của nó.

Điều này phù hợp với một bí ẩn được bàn cãi vài năm nay: sứ mệnh New Horizons của NASA thu được một bộ dữ liệu tuyệt vời từ chuyến bay năm 2015 cho thấy khối lượng khí quyển của sao Diêm Vương tăng gấp đôi sau mỗi thập kỷ, nhưng đến năm 2018 thì không thấy nữa. Đơn giản là do bầu khí quyển của nó dần mất đi.

Thật ra sao Diêm Vương đã dần rời xa mặt trời trong 1/4 thế kỷ vừa qua, nhưng theo tiến sĩ Leslie Young, thành viên nhóm nghiên cứu, hiện tượng "quán tính nhiệt" đã giúp bầu khí quyển tiếp tục gia tăng trước khi bước vào giai đoạn chuyển hóa ngược. "Quán tính nhiệt" cũng giống việc cát biển hấp thụ ánh nắng Mặt Trời: thời điểm nó nóng nhất không phải lúc Mặt Trời gay gắt nhất mà là một thời gian sau đó, do lượng nhiệt "dồn đọng" đã hấp thụ, sau đó mới dần giảm nhiệt.

Như vậy, năm 2018 là khoảng thời gian chuyển tiếp khi quá trình băng nitơ bốc hơi làm dày khí quyển đạt đến đỉnh điểm và ngưng lại; chuyển sang giai đoạn nitơ trong không khí biến ngược lại thành băng.

Sao Diêm Vương mất tới 248 năm Trái đất để đi hết một vòng quanh Mặt trời nên việc thế hệ chúng ta chứng kiến được khoảnh khắc chuyển tiếp đó là vô cùng quý giá, đem đến bước ngoặt mới cho việc nghiên cứu hành tinh lùn bí ẩn này.

Sao Diêm Vương bị Liên đoàn Thiên văn Quốc tế (IAU) "giáng chức" từ hành tinh thứ 9 xuống hành tinh lùn vào năm 2006; tuy nhiên NASA những năm gần đây liên tục đưa ra các tuyên bố và nghiên cứu cho thấy cần khôi phục trạng thái hành tinh cho thiên thể này, thậm chí cho rằng nó có khả năng là một hành tinh có sự sống.

TIN CŨ HƠN
Tổng quan về sao Thổ

Tổng quan về sao Thổ

Sao Thổ tức Thổ tinh là hành tinh thứ sáu tính theo khoảng cách trung bình từ Mặt Trời và là hành tinh lớn thứ hai về đường kính cũng như khối lượng, sau Sao Mộc trong Hệ Mặt Trời.

Đăng ngày: 23/12/2025
Những điều thú vị ít ai biết về Mặt Trăng

Những điều thú vị ít ai biết về Mặt Trăng

Mặt Trăng - vật thể lớn nhất và sáng nhất trên bầu trời đêm đã làm mê hoặc và là nguồn cảm hứng vô tận cho loài người trong nhiều thế kỷ qua.

Đăng ngày: 22/12/2025
Tìm hiểu về hiện tượng Nhật thực và Nguyệt thực

Tìm hiểu về hiện tượng Nhật thực và Nguyệt thực

Trong bài viết dưới đây, chúng ta cùng tìm hiểu xem hiện tượng Nhật Thực, Nguyệt Thực là gì? Tại sao nó lại được những người yêu thích thiên văn học quan tâm đến vậy.

Đăng ngày: 22/12/2025
Chòm sao Song tử - Gemini

Chòm sao Song tử - Gemini

Chòm sao Song tử nằm ở phía Đông Bắc của chòm Liệp hộ, đối chọi với chòm sao Kim ngưu nằm ở phía Tây dải Ngân hà. Đây là một trong 12 chòm sao Hoàng đạo. Trong chòm này có 2 ngôi sao sáng Song tử alpha (Trung Q

Đăng ngày: 19/12/2025
Ở NASA có một vị trí chỉ cần tốt nghiệp cấp 3 đã làm được, ấy vậy mà nó rất quan trọng

Ở NASA có một vị trí chỉ cần tốt nghiệp cấp 3 đã làm được, ấy vậy mà nó rất quan trọng

Geogre Aldrich, người chịu trách nhiệm cho sức khỏe của phi hành gia tại NASA trong mấy chục năm qua bằng cách... ngửi mùi.

Đăng ngày: 19/12/2025
NASA phát hiện hành tinh có sự sống như trái đất

NASA phát hiện hành tinh có sự sống như trái đất

Cơ quan Hàng không Vũ trụ Mỹ (NASA) ngày 5/12 thông báo rằng chương trình không gian Kepler đã khẳng định một hành tinh nằm trong vùng "có thể có sự sống".

Đăng ngày: 19/12/2025
Xem mưa sao băng đẹp nhất năm vào sáng 14/12

Xem mưa sao băng đẹp nhất năm vào sáng 14/12

Trận mưa sao băng đẹp nhất trong năm Geminids (Song Tử) sẽ có thời điểm cực đại vào ngày 13 và 14/12 và đây sẽ là thời điểm lý tưởng nhất để người yêu thiên văn Việt Nam quan sát.

Đăng ngày: 18/12/2025
Khoa Học News