Hồ đóng băng của người Mông Cổ: Lạnh kinh hoàng nhưng đẹp đến mê mẩn

Mỗi năm một lần, người Mông Cổ ở khắp chốn lại lặn lội tới vùng biên giới giáp với Nga, nơi có hồ Khövsgöl nổi danh là sâu nhất thảo nguyên. Trong cái lạnh xuống dưới cả -40 độ C và mặt hồ đóng băng, họ tụ tập vui chơi, ăn mừng đã sống sót qua mùa đông khắc khổ, chuẩn bị đón những ngày tươi sáng.

Tọa lạc trên độ cao 1645m so với mặt nước biển, có chỗ sâu nhất đạt tới 267m, Khövsgöl nổi danh là hồ nước ngọt sâu nhất ở Mông Cổ. Ngoài ra, nó còn nức tiếng là hồ lớn nhất xếp thứ 2 (2760 km²) tại đất nước này, chỉ sau hồ Uvs (3350 km2).

Chiếm 70% trữ lượng nước ngọt của Mông Cổ

Thú vị là do sâu hơn hẳn so với Uvs nên dù diện tích bề mặt thua kém, Khövsgöl vẫn chứa một trữ lượng nước khổng lồ gần gấp 10 lần Uvs. Thực tế, nó còn là hồ nước ngọt nhiều nước nhất quốc gia này, chiếm đến 70% trữ lượng nước ngọt, và tính trên phạm vi châu Á thì đứng thứ 2. 

Khövsgöl là hồ nước ngọt sâu nhất ở Mông Cổ.

Do dần dốc xuống về phía Nam, đổ vào sông Egiin Gol rồi băng qua sông Selenge mà xuôi vào hồ Baikal, nên Khövsgöl còn được gọi là "hồ em" của "hồ chị" Baikal - hồ nước ngọt lớn nhất Châu Á.

Trên độ cao 1645m so với mặt nước biển, Khövsgöl được bao bọc bởi một số đỉnh núi tương đối cao, trong đó cao nhất là đỉnh Bürenkhaan. 

Mặt hồ đóng băng vào mùa đông.

Vào mùa đông, mặt hồ đóng băng toàn phần. Nó đủ dày và vững để xe tải hạng nặng có thể chạy bon bon. Tuy nhiên, vì nguy cơ rỏ rỉ xăng dầu gây ô nhiễm cho nước trong hồ khi băng tan, nên chuyện cho phép xe cơ giới hiện đã bị cấm.

Lạnh kinh hoàng khi đông về

Nói đến Mông Cổ, chúng ta thường mường tượng ra khung cảnh thảo nguyên rộng mở, cỏ xanh, nắng vàng trải ngút tầm mắt. "Vùng đất của bầu trời xanh vĩnh cửu," - người ta gọi Mông Cổ như thế, bởi gần như quanh năm, nơi này không một gợn mây đen.

Nhưng thực tế thì Mông Cổ không bằng phẳng, xinh đẹp lý tưởng đến thế. Phần lớn địa hình của nó khá gồ ghề. Do ít cây lớn và công trình kiến trúc nhân tạo che chắn, nên gió mạnh thoải mái lộng hành. Chúng tàn bạo quét qua mặt đất, hất tung cỏ khô, bụi mịn. 

Ngựa kéo xe qua mặt hồ đóng băng.

Vào mùa đông, khi gió mùa đông bắc từ Siberia tràn qua, nhiệt độ còn lạnh đến cực đoan, thường xuyên xuống dưới -40oC. Phía Bắc của Mông Cổ nơi có hồ Khövsgöl, vạn vật đều bị đóng băng. 

Ít nhất là trong cả nửa năm, lớp băng bao phủ Khövsgöl vẫn đủ dày và chắc để người, gia súc vô tư đi lại.

Toàn bộ bề mặt hồ rộng tới 2760 km2 biến thành sân băng tự nhiên khổng lồ. Ít nhất là trong cả nửa năm, lớp băng bao phủ Khövsgöl vẫn đủ dày và chắc để người, gia súc vô tư đi lại.

Mặc dù đô thị hóa và công nghiệp khai thác đồng, than, kim loại quý đã phát triển trong nhiều thập kỷ qua, song lối sống quen thuộc của phần đông cư dân ở Mông Cổ vẫn là du mục hoặc bán du mục. Cùng với đàn gia súc và những con ngựa của mình, họ di chuyển khắp thảo nguyên.

Mùa hè, nhờ các đồng cỏ xanh tốt bất tận, cuộc sống của người du mục khá an nhàn. Tuy nhiên khi đông sang, tất cả đột ngột đổi khác. Đáng ngưỡng mộ là thay vì nằm nhà trùm chăn, mong cho mau qua đông giá, người Mông Cổ lại nô nức kéo nhau tới Khövsgöl, thỏa thích vui chơi trong Lễ hội Băng thường niên!

Cả người du mục và gia súc Mông cổ đều phải cố chống chọi qua đông giá dưới -40 độ C

Lễ hội dưới cái lạnh âm 40 độ

Mỗi năm một lần, vào tháng 3, khi đông gần tàn và xuân sắp sửa sang, người Mông Cổ từ khắp các ngả lại rộn ràng kéo tới hồ Khövsgöl để ăn mừng đã sống sót qua ngày đông tháng giá. Trước khi mặt trời lên, người ta trèo lên tảng đá linh thiêng, cúi đầu thành khẩn bày tỏ sự thành kính với linh hồn của hồ.

Như một sinh vật sống, Khövsgöl cựa mình thức giấc bằng những âm thanh nứt vỡ mặt băng. Suốt mùa đông, nó cứ liên tục nứt vỡ khi nắng lên rồi liền lại lúc đêm về, khiến cho bề mặt ngang dọc đầy vạch kẻ.

Trên mặt hồ Khövsgöl đóng băng, người ta tổ chức đủ các loại hình vui chơi từ truyền thống đến hiện đại.

Trên mặt băng rộng bát ngát và sâu đến cả hàng trăm mét, các gia đình quây quần, bày biện tất cả đồ ăn thức uống mà họ mang theo (thường là sữa, trà đen, bánh bao chiên...) vui vẻ ăn mừng đã qua thời giáp hạt. Trong ngày đầu tiên của Lễ hội Băng, người ta tổ chức thi đánh ngựa kéo xe trượt tuyết, kéo co, bắn cung. 

Các du khách cũng có thể cùng tham gia nếu muốn. Qua ngày thứ hai, đua xe ngựa tiếp tục được cử hành, thêm vào đó chạm khắc, điêu khắc băng.

Suốt thời gian diễn ra lễ hội, không ai quan tâm đến sự khác biệt về xuất thân, tín ngưỡng, người quen hay người lạ.

Suốt thời gian diễn ra lễ hội, không ai quan tâm đến sự khác biệt về xuất thân, tín ngưỡng, người quen hay người lạ. Tất cả cứ đơn giản là thỏa thích vui chơi. Bất chấp nhiệt độ lạnh đến cực điểm, ai nấy hớn hở vui cười. Cũng bởi họ biết rõ rằng, những ngày khổ sở đã sắp không còn nữa. Chỉ cần xuân sang, cỏ tươi lại mọc tràn thảo nguyên, mang tới no ấm cho mọi nhà.

Đêm xuống, Khövsgöl đã lạnh lại càng thêm lạnh. Nhưng bên trong những lều Mông Cổ lại vô cùng ấm áp. Người ta tập trung quanh bàn ăn, cùng nhau thưởng thức phô mai sữa đông khô và bánh chiên. Bát sữa chua được chuyền tay nhau theo vòng tròn. Bên ngoài, đống lửa lớn được đốt lên. Sau bữa tối ngon lành, mọi người tụ tập trước đống lửa mà khấn nguyện, cầu cho năm nay được may mắn, an lành.