Một thổ dân châu Mỹ đã cùng người Viking đến Iceland?

Lâu nay các nhà khoa học đã tìm kiếm câu trả lời cho những ẩn khuất trong lịch sử bằng cách tìm hiểu mã di truyền của một số người Iceland.

Họ đã tìm xem có phải một người phụ nữ thổ dân châu Mỹ từ Thế giới mới (châu Mỹ) đã cùng người Viking quay trở về châu Âu từ 5 thế kỷ trước khi Columbus trở lại Tây Ban Nha với một số thổ dân châu Mỹ bản địa hay không.

Một chiếc thuyền của người Viking.

Nhiều chứng cứ lịch sử và phát hiện khảo cổ đã chứng tỏ người Viking đã thiết lập các thuộc địa đầu tiên trên bờ biển Bắc Mỹ trước năm 1.000 sau Công nguyên. Nhưng điều chưa ai biết chắc là bằng cách nào mà một gia đình người Iceland lại có cấu trúc di truyền mang chỉ thị di truyền có niên đại 1.000 sau Công nguyên, trong khi chỉ thị di truyền này hầu hết chỉ tìm thấy ở thổ dân châu Phi. 

Năm 2010, một nghiên cứu cho biết những thổ dân châu Mỹ đầu tiên đến lục địa Âu vào khoảng thế kỷ XI. Nghiên cứu này do deCODE Genetics, một phòng thí nghiệm nghiên cứu gene hàng đầu thế giới ở Iceland, thực hiện và đã phát hiện ra một gene độc nhất chỉ có trong 4 dòng họ khác biệt ở nước này. Dòng DNA này được đặt tên là C1e, là ty thể, có nghĩa là các gene được giới thiệu và truyền qua một cá thể nữ.

Dựa trên bằng chứng về DNA này, các nhà nghiên cứu cho rằng một thổ dân châu Mỹ (dù là tự nguyện hay bị bắt buộc) đã đi cùng những người Viking khi những người này trở về Iceland. Người phụ nữ này đã sống sót sau hành trình trên biển và sau đó đã sinh con ở quê hương mới của mình. Tính đến nay, có 80 người Iceland mang gene đặc biệt của người phụ nữ này.

Mặc dù vậy, vẫn có một cách giải thích khác cho sự có mặt của C1e trong gene của 80 người Iceland này. Rất có thể là các gene của thổ dân châu Mỹ đó xuất hiện ở Iceland sau khi Columbus tìm ra Thế giới mới. Có thể là một phụ nữ thổ dân châu Mỹ đã được những người châu Âu đi sang châu Mỹ đưa về Iceland. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu cho rằng trường hợp này khó có thể xảy ra vì Iceland khi đó khá cách biệt với các vùng đất khác.

Nhưng cách duy nhất để loại trừ được khả năng này là các nhà khoa học phải tìm ra được hậu duệ của người Iceland thời tiền Columbus, những người mà gene của họ có thể phân tích được và có C1e. 

Bản đồ Skálholt do thầy giáo người Iceland tên là Sigurd Stefansson vẽ vào năm 1570. Helleland ('Vùng đất của đá’ = đảo Baffin), Vùng đất đánh dấu (‘vùng đất rừng' = Labrador), Vùng đất Skrælinge ('vùng đất của người nước ngoài’ = Labrador), Mũi Vinlandiæ (mũi đất của Vinland = vùng đất mới tìm ra).

Một khó khăn nữa mà các nhà nghiên cứu phải đối mặt là các gene C1e có thể không phải của thổ dân châu Mỹ mà của cư dân ở nơi nào khác trên thế giới. Ví dụ, không nhóm thổ dân châu Mỹ nào hiện nay có dòng DNA chính xác như DNA tìm thấy ở 80 người Iceland nói trên. Tuy vậy, có thể là những người thổ dân châu Mỹ có dòng gene này đã tuyệt chủng.

Một ý tưởng khác cũng được đưa ra trong nghiên cứu này là các gene đó đến từ châu Á. Nhưng ý tưởng này cuối cùng đã bị loại bỏ vì các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng dòng giống C1e đã có mặt trong gene của người Iceland từ thế kỷ XII, tức là rất lâu trước khi xuất hiện gene của người châu Á trong cơ thể người Iceland. 

Phải chăng một thổ dân châu Mỹ đã đến Iceland và để lại nơi đây một chỉ thị di truyền đi vào truyền thuyết? Một người đàn ông lái một con tàu mô phỏng tàu của người Viking.

Nếu phát hiện này cuối cùng có thể chứng minh rằng người Viking đã đưa một phụ nữ thổ dân châu Mỹ về Iceland thì lịch sử cần phải được viết lại. Mặc dù các bản trường ca Viking có nói đến sự gặp gỡ với thổ dân châu Mỹ nhưng không hề đề cập gì về việc người Viking đưa một phụ nữ thổ dân châu Mỹ về quê nhà Iceland cùng với họ. Hơn nữa, các bằng chứng khảo cổ hiện nay không chỉ ra bất cứ sự có mặt nào của một phụ nữ thổ dân châu Mỹ ở Iceland.

Càng đi sâu tìm hiểu lịch sử của người Viking, hiểu biết của chúng ta càng thay đổi về cách họ đã sống, đi lại và giao thương.

Hy vọng rằng theo thời gian, bí ẩn này sẽ được làm rõ và tiến trình lịch sử thế giới có thể được ghi lại chính xác và rõ ràng để cho chúng ta hiểu biết sâu hơn về quá khứ xa xưa của mình.

• Chùm ảnh màu hiếm có về thổ dân châu Mỹ trong thế kỷ 19 và 20
• Tìm thấy người Anh là hậu duệ của thổ dân châu Mỹ