Phục dựng thành công gương mặt người phụ nữ giàu có 4.000 năm trước

Chân dung của một phụ nữ sống ở Trung Âu thời Đồ Đồng được tái tạo từ hộp sọ, mẫu ADN và các trang sức chôn trong mộ.

Các nhà nghiên cứu phục dựng gương mặt của một phụ nữ tóc sẫm màu từng là một trong những cư dân giàu nhất tại Bohemia thời Đồ Đồng, Live Science hôm 13/6 đưa tin. Bà được chôn cùng 5 chiếc vòng tay đồng, 2 khuyên tai vàng, vòng cổ 3 sợi xâu hơn 400 hạt hổ phách, ngoài ra còn có 3 chiếc kim khâu bằng đồng.

Tái tạo chân dung người phụ nữ giàu có từ ngôi mộ gần làng Mikulovice, Cộng hòa Czech. (Ảnh: archiv MZM)

Người phụ nữ thuộc nền văn hóa Únětice, nhóm người ở Trung Âu đầu thời Đồ Đồng, nổi tiếng với những đồ tạo tác kim loại như đầu rìu, dao găm, vòng tay và vòng cổ kim loại xoắn gọi là torc.

Chưa rõ người phụ nữ này là ai nhưng bà rất giàu có, theo nhà khảo cổ Michal Ernée tại Viện Khảo cổ thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Cộng hòa Czech. "Đây có lẽ là mộ người phụ nữ giàu nhất trong toàn bộ vùng văn hóa Únětice", Ernée nói.

Kết quả định tuổi bằng đồng vị carbon ngôi mộ, nơi lưu giữ hài cốt người phụ nữ, cho thấy bà sống vào khoảng năm 1880 - 1750 trước Công nguyên. Nghĩa địa cổ nằm gần làng Mikulovice, miền bắc Cộng hòa Czech, gần biên giới Ba Lan. Nơi này và các vùng lân cận tạo thành vương quốc Bohemia trước Thế Chiến I. 27 ngôi mộ trong nghĩa địa chứa rất nhiều đồ tạo tác, trong đó có khoảng 900 vật bằng hổ phách.

"Chúng tôi tìm thấy hổ phách trong 40% mộ của phụ nữ", Ernée cho biết. Thậm chí, số hổ phách trong nghĩa địa này còn nhiều hơn tổng số hổ phách trong tất cả các ngôi mộ Únětic ở Đức.

Hài cốt người phụ nữ ở Bohemia thời Đồ Đồng. (Ảnh: Jarmila Švédová)

Số hổ phách này có thể bắt nguồn từ Baltic, chứng tỏ người Únětice nằm trong mạng lưới giao thương rộng lớn ở châu Âu thời xưa. Trong số những hài cốt được tìm thấy tại nghĩa địa gần Mikulovice, người phụ nữ đeo vòng hổ phách có hộp sọ nguyên vẹn nhất. Việc ngôi mộ giàu nhất cũng chứa hài cốt được lưu giữ đủ tốt để phục dựng là một sự trùng hợp may mắn, Ernée nhận xét.

Một điều may mắn khác là bộ xương được bảo quản đủ tốt để chứa những mảnh ADN của người phụ nữ. Các chuỗi gene này giúp nhóm chuyên gia phát hiện rằng mắt và tóc của người phụ nữ màu nâu còn da thì trắng. Nhà nhân chủng học Eva Vaníčková tại Bảo tàng Moravian cùng nhà điêu khắc Ondřej Bílek hợp tác để tái hiện chân dung người phụ nữ.

Quần áo và phụ kiện của bà cũng được tái tạo dựa theo thông tin khoa học. Chuyên gia Ludmila Barčáková từ Viện Khảo cổ thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Cộng hòa Czech tái tạo vòng cổ hổ phách và khuyên tai vàng, thợ kim khí Radek Lukůvka tái tạo vòng tay đồng và kim khâu. Kristýna Urbanová, nhà khảo cổ học chuyên về vải vóc, thiết kế trang phục cho người phụ nữ.

Các nhà nghiên cứu có thể thu thập mẫu ADN cổ đại từ những hài cốt khác trong nghĩa địa. Hiện tại, họ đang tìm hiểu xem những người chôn cất tại đây có quan hệ như thế nào, Ernée cho biết.

Nghĩa địa cũng có thể cung cấp manh mối mới về sự khác biệt giữa các khu vực ở Trung Âu đầu thời Đồ Đồng. Ở các vùng lân cận Bohemia, những ngôi mộ giàu nhất thuộc về nam giới, trong khi phụ nữ được chôn mà gần như không trang hoàng.

Ernée không rõ liệu phụ nữ ở khu vực gần Mikulovice ngày nay có địa vị xã hội khác hay không. Có thể họ thực sự nắm giữ nhiều của cải hơn phụ nữ ở các vùng lân cận, hoặc được chôn với nhiều của cải chỉ nhằm thể hiện sự giàu có của những người thân là nam giới.

• 4 nền văn minh ngoài Trái đất có thể ẩn náu trong Dải Ngân hà và tấn công chúng ta?
• Trung Quốc công bố phát hiện loạt mộ cổ chứa gần 200 hiện vật văn hóa từ nhiều triều đại khác nhau
• Lần đầu tiên theo dõi trọn vẹn cuộc di cư của cá voi trơn