Thủ phạm khiến hàng loạt sông suối Alaska chuyển màu cam

Khí hậu ấm lên khiến tầng đất đóng băng vĩnh cửu tan chảy, giải phóng quặng kim loại bên trong vào sông suối, khiến chúng đổi màu rỉ sét.

Nhóm nhà khoa học từ Cơ quan Công viên Quốc gia Mỹ (NPS), Cơ quan Khảo sát Địa chất Mỹ (USGS), Đại học California Davis (UC Davis) và một số tổ chức khác công bố những phát hiện mới về các dòng sông và suối "rỉ sét" của Alaska sau gần hai năm lấy mẫu và nghiên cứu. Những phát hiện này được xuất bản trên tạp chí Nature Communications Earth & Environment hôm 20/5.


Sông Kutuk màu rỉ sét ở công viên quốc gia Cổng Bắc Cực, Alaska, nhìn từ trên cao. (Ảnh: Ken Hill/National Park Service).

Nhà sinh thái học Jon O'Donnell từ NPS, tác giả chính của nghiên cứu, lần đầu tiên thấy hiện tượng kỳ lạ ở Alaska vào năm 2018. Dòng sông mà ông quan sát chuyển màu cam dù một năm trước vẫn rất trong. Số lượng sông suối chuyển màu ngày càng nhiều lên, giờ thậm chí có thể quan sát được từ không gian.

Cuối năm ngoái, cộng đồng khoa học cho rằng sự tan chảy của tầng đất đóng băng vĩnh cửu rất có thể là thủ phạm. Với khí hậu ấm lên, tình trạng này tại Alaska đang diễn ra nhanh hơn. Các quặng kim loại mắc kẹt trong băng hàng trăm đến hàng nghìn năm sẽ phản ứng khi tiếp xúc với oxy và nước, giải phóng axit và kim loại trực tiếp vào sông suối lân cận. Trong khi sông suối có thể tự làm sạch một cách tự nhiên và tầng đất đóng băng vĩnh cửu có thể đông cứng, biến đổi khí hậu đang khiến quá trình này khó diễn ra hơn.

Brett Poulin, phó giáo sư về chất độc môi trường tại UC Davis, cùng nhà nghiên cứu Taylor Evinger phân tích các mẫu thu thập được và phát hiện, những dòng sông màu cam ngày càng có tính axit do hỗn hợp khoáng chất chảy vào. Một số mẫu có độ pH là 2,3, trong khi sông suối "khỏe mạnh" trong vùng có độ pH trung bình là 8.

Các nhà nghiên cứu phát hiện, sự phong hóa của các khoáng chất sunfua đang tạo ra môi trường có tính axit và ăn mòn, khiến nhiều kim loại hơn được giải phóng. Do đó, họ thu được các mẫu có hàm lượng sắt, kẽm, niken, đồng và cadmium cao. "Một trong những kim loại phổ biến nhất là sắt. Đó là nguyên nhân dẫn đến sự chuyển màu", Evinger nói.

"Khi khí hậu tiếp tục ấm lên, chúng tôi dự đoán tầng đất đóng băng vĩnh cửu sẽ tiếp tục tan chảy. Do đó, bất cứ nơi nào có những loại khoáng chất này, sông suối đều có khả năng chuyển sang màu cam và suy giảm chất lượng nước. Những dòng nước màu cam này có thể gây ra nhiều vấn đề, không chỉ độc hại mà còn cản trở cá di cư đến nơi sinh sản", O'Donnell nói.

Nhóm nhà khoa học vẫn chưa chắc chắn về ảnh hưởng của sông suối màu cam đến sinh vật hoang dã sống dựa vào chúng cũng như đến các cộng đồng nông thôn Alaska tới lấy nước uống và đánh bắt cá. Họ hy vọng sẽ hiểu được điều này khi kết thúc nghiên cứu kéo dài 3 năm này.

TIN CŨ HƠN
Những hang động nổi tiếng trên thế giới

Những hang động nổi tiếng trên thế giới

Những thay đổi về thời tiết, những cơn địa chấn, những tác động của thiên nhiên... qua thời gian dài đã tạo nên những hang động tự nhiên tuyệt vời trên thế giới khiến con người phải kinh ngạc.

Đăng ngày: 22/11/2025
Vật liệu tự nhiên siêu bền, nếu trải lên mái nhà, nó sẽ không bị mục nát trong suốt 300 năm

Vật liệu tự nhiên siêu bền, nếu trải lên mái nhà, nó sẽ không bị mục nát trong suốt 300 năm

Nếu như tuổi thọ trung bình của bê tông cốt thép thường chỉ là 50-80 năm thì vật liệu sẵn có trong tự nhiên này có độ bền lên tới 300 thậm chí là 400 năm.

Đăng ngày: 20/11/2025
Tại sao bầu trời có màu xanh?

Tại sao bầu trời có màu xanh?

Mỗi màu sắc tương ứng với 1 bước sóng, tần số và mang năng lượng khác nhau. Ánh sáng tím có bước sóng ngắn nhất trong dải quang phổ khả kiến.

Đăng ngày: 19/11/2025
Đặc điểm nổi bật của khí hậu châu Phi là gì?

Đặc điểm nổi bật của khí hậu châu Phi là gì?

Nhắc đến châu Phi là nhắm đến châu lục với nhiệt độ nóng bức quanh năm. Một châu lục với nhiều điều kiện phát triển kinh tế khó khăn, lạc hậu.

Đăng ngày: 19/11/2025
Tác dụng của hiện tượng núi lửa phun trào

Tác dụng của hiện tượng núi lửa phun trào

Một bản nghiên cứu mới đây đã chỉ ra rằng, núi lửa phun trào có thể giúp giảm bớt ảnh hưởng của hiện tượng Trái đất nóng lên. 

Đăng ngày: 18/11/2025
Hồ nước

Hồ nước "chấm bi" độc đáo được ví như sao Hỏa trên Trái đất

Nhìn từ xa, hồ nước như một nơi xa xôi nào đó ngoài hành tinh.

Đăng ngày: 18/11/2025
Những điều bạn chưa biết về đất hiếm

Những điều bạn chưa biết về đất hiếm

Chắc rất nhiều bạn đã nghe nói về đất hiếm, kim loại "quý hơn vàng" giúp kinh tế Trung Quốc tăng trưởng phi mã. Vậy đất hiếm là gì? Tại sao nó lại đắt như vậy? Mời bạn cùng tìm hiểu về đất hiếm qua bài viết dưới đây.

Đăng ngày: 18/11/2025
Khoa Học News