Vì sao loài xâm lấn lại nguy hiểm?
Những dây leo khổng lồ phủ kín miền nam nước Mỹ, leo cao đến hơn 30 mét nuốt chửng các tòa nhà. Một con rắn háu ăn có thể nuốt tươi một con cá sấu hay những con thỏ ăn chính đồng loại vì nạn đói hoành hành. Đây không phải là một bộ phim kinh dị, chúng là những chuyện có thật, nhưng làm sao những chuyện này lại có thể xảy ra trong khi tự nhiên vốn cân bằng? Ba ví dụ trên là minh chứng cho những sinh vật xâm lấn.
Tìm hiểu về loài xâm lấn
Cây leo Kudzu phát triển một cách khiêm tốn ở Đông Á vì bị ăn bởi các loại côn trùng và chết dần vào mùa đông. Nhưng vận may đến khi nó được nhập khẩu vào miền đông nam nước Mỹ để trang trí cổng và làm thức ăn cho gia súc. Việc trồng loại cây này đã được Chính phủ trợ cấp nhằm chống xói mòn đất. Với những cánh đồng đầy nắng, khí hậu ôn hòa và không có kẻ thù tự nhiên ở đây, chúng mọc một cách bừa bãi không kiểm soát được khắp Nam Mỹ.
Trong khi đó ở Everglades, Florida, loài trăn Miến Điện được phóng thích là nguyên nhân chính dẫn đến sự suy giảm nhiều loài. Chúng không phải là vấn đề ở Châu Á vì bệnh tật, loài ký sinh và thú săn mồi khác giúp hạn chế số lượng của chúng. Nhưng khi đến Mỹ, loài trăn này vượt mặt cả những loài săn mồi đứng đầu chuỗi thức ăn, ví dụ như cá sấu và báo, dẫn đến sự mất cân bằng sinh thái.
Thỏ Châu Âu là những loài có mặt gần đây được cố ý đem đến Úc bởi một số người thích săn chúng. Giống như loài trăn Miến Điện, nhiều yếu tố trong môi trường bản xứ giúp kiểm soát số lượng, nhưng khi ở Úc, việc thiếu kẻ thù tự nhiên và khí hậu tuyệt vời cho việc sinh sản quanh năm giúp số lượng của chúng tăng nhanh chóng. Thỏ Châu Âu ăn quá nhiều cây cối đến nỗi chúng phá sạch nguồn cung thực phẩm các loài khác và kể cả chúng.
Tại sao loài xâm lấn lại gây ra nguy hiểm?
Hầu hết các hệ sinh thái trên thế giới là kết quả của hàng thiên niên kỷ tiến hóa của các loài sinh vật, thích nghi với môi trường cho đến khi đạt được trạng thái cân bằng. Hệ sinh thái khỏe mạnh giữ vững cân bằng thông qua các điều kiện môi trường kìm hãm số lượng và phạm vi của một loài. Nó bao gồm những yếu tố như địa lý tự nhiên, khí hậu, nguồn dự trữ thức ăn và các loài thú săn mồi.
Ví dụ, sự sinh trưởng của cây phụ thuộc vào cường độ ánh sáng và dinh dưỡng ở đất. Số lượng cây ảnh hưởng đến số lượng cá thể của các loài ăn cỏ và số lượng loài ăn cỏ ảnh hưởng đến các loài thú ăn thịt. Số lượng loài ăn thịt cân đối sẽ giúp cho loài ăn cỏ không tăng quá nhiều và tiêu thụ hết các loài thực vật. Nhưng chỉ cần một thay đổi nhỏ trong các yếu tố trên cũng có thể phá vỡ sự cân bằng và một trong những nguyên nhân chính là sự xuất hiện đột ngột của các sinh vật di trú.
Một loài được tiến hóa từ một nơi khác sẽ nhạy cảm với các yếu tố giới hạn khác, các loài thú săn mồi khác, các nguồn năng lượng khác và các vùng khí hậu khác. Nếu những yếu tố giới hạn ở môi trường mới không thể kìm hãm sự phát triển của loài, nó sẽ tiếp tục sinh sôi nảy nở, chiếm ưu thế hơn các loài bản xứ, giành thức ăn và phá hỏng toàn bộ hệ sinh thái.
Sinh vật đôi khi được đem đến môi trường mới bởi thiên nhiên như bão, dòng chảy của biển hoặc biến đổi khí hậu. Nhưng đa số các loài xâm lấn có tác động bởi con người. Có khi vô ý, như loài trai vằn được đem đến Hồ Erie theo những con tàu chở hàng. Nhưng đa số là cố ý, nhất là trong thời đại toàn cầu hóa, con người di cư khắp thế giới và cố ý đem cây cối và con vật theo cùng nhưng không lường được hậu quả.
Bây giờ các nước đã biết nhiều hơn về mối nguy của loài xâm lấn đối với hệ sinh thái nên chính phủ nhiều nước đã kiểm soát việc vận chuyển động, thực vật và cấm nhập khẩu các loài sinh vật nhất định. Nhưng có lẽ loài xâm lấn có khả năng ảnh hưởng lớn nhất đến môi trường lại chính là một nhóm linh trưởng bắt nguồn từ Châu Phi và đã phủ kín Trái đất? Có lẽ nào chính chúng ta lại là loài xâm lấn?
Điều ít người biết về số trứng gà chúng ta vẫn ăn hàng ngày
Nhiều lúc ăn trứng gà, bạn tự hỏi liệu mình có đang... sát sinh không? Bởi vì quả trứng bạn ăn nếu được ấp nở sẽ thành gà con, không phải vậy sao?
Loài cừu đặc biệt vừa giống cừu vừa giống chó
Loài cừu đặc biệt này có vẻ ngoài rất dị, chúng không giống những con cừu dễ thương, đáng yêu khác mà có những đặc điểm khiến nhiều người bị nhầm lẫn với loài lợn lông hoặc chó.
Núi xương sọ phơi bày cuộc đại thảm sát bò rừng bizon
Cuộc thảm sát của những người bản xứ và di cư từng khiến số lượng bò rừng bizon giảm từ 60 triệu xuống còn chưa đầy 1.000 con.
Cá Hoàng đế - thảm họa môi trường mới ở hồ Trị An
Do nhu cầu kinh tế, một số người dân sống trong vùng lòng hồ Trị An (huyện Vĩnh Cửu, tỉnh Đồng Nai) đã xây dựng ao thả một số loài cá bản địa và những thảm họa về môi trường bắt đầu xảy ra. Hiện thảm hoạ đáng kể nhất là từ loài cá Hoàng đế (ngư dân lò
Khoa học đã chứng minh: Nhện là bạn, không phải kẻ thù!
Nhiều người thường có thói quen giết chết nhện khi thấy chúng xuất hiện trong nhà mình. Tuy nhiên, các nhà khoa học cho rằng đây là điều không nên làm.
Ếch Black Rain - Loài ếch có thân hình và vẻ mặt ghê sợ
Không như những con ếch thông thường, ếch Black Rain có thân hình ngộ nghĩnh cùng với khuôn mặt cau có.
