Vì sao loài xâm lấn lại nguy hiểm?

Những dây leo khổng lồ phủ kín miền nam nước Mỹ, leo cao đến hơn 30 mét nuốt chửng các tòa nhà. Một con rắn háu ăn có thể nuốt tươi một con cá sấu hay những con thỏ ăn chính đồng loại vì nạn đói hoành hành. Đây không phải là một bộ phim kinh dị, chúng là những chuyện có thật, nhưng làm sao những chuyện này lại có thể xảy ra trong khi tự nhiên vốn cân bằng? Ba ví dụ trên là minh chứng cho những sinh vật xâm lấn.

Tìm hiểu về loài xâm lấn

Cây leo Kudzu phát triển một cách khiêm tốn ở Đông Á vì bị ăn bởi các loại côn trùng và chết dần vào mùa đông. Nhưng vận may đến khi nó được nhập khẩu vào miền đông nam nước Mỹ để trang trí cổng và làm thức ăn cho gia súc. Việc trồng loại cây này đã được Chính phủ trợ cấp nhằm chống xói mòn đất. Với những cánh đồng đầy nắng, khí hậu ôn hòa và không có kẻ thù tự nhiên ở đây, chúng mọc một cách bừa bãi không kiểm soát được khắp Nam Mỹ.

Trong khi đó ở Everglades, Florida, loài trăn Miến Điện được phóng thích là nguyên nhân chính dẫn đến sự suy giảm nhiều loài. Chúng không phải là vấn đề ở Châu Á vì bệnh tật, loài ký sinh và thú săn mồi khác giúp hạn chế số lượng của chúng. Nhưng khi đến Mỹ, loài trăn này vượt mặt cả những loài săn mồi đứng đầu chuỗi thức ăn, ví dụ như cá sấu và báo, dẫn đến sự mất cân bằng sinh thái.

Thỏ Châu Âu là những loài có mặt gần đây được cố ý đem đến Úc bởi một số người thích săn chúng. Giống như loài trăn Miến Điện, nhiều yếu tố trong môi trường bản xứ giúp kiểm soát số lượng, nhưng khi ở Úc, việc thiếu kẻ thù tự nhiên và khí hậu tuyệt vời cho việc sinh sản quanh năm giúp số lượng của chúng tăng nhanh chóng. Thỏ Châu Âu ăn quá nhiều cây cối đến nỗi chúng phá sạch nguồn cung thực phẩm các loài khác và kể cả chúng.

Tại sao loài xâm lấn lại gây ra nguy hiểm?

Hầu hết các hệ sinh thái trên thế giới là kết quả của hàng thiên niên kỷ tiến hóa của các loài sinh vật, thích nghi với môi trường cho đến khi đạt được trạng thái cân bằng. Hệ sinh thái khỏe mạnh giữ vững cân bằng thông qua các điều kiện môi trường kìm hãm số lượng và phạm vi của một loài. Nó bao gồm những yếu tố như địa lý tự nhiên, khí hậu, nguồn dự trữ thức ăn và các loài thú săn mồi.

Ví dụ, sự sinh trưởng của cây phụ thuộc vào cường độ ánh sáng và dinh dưỡng ở đất. Số lượng cây ảnh hưởng đến số lượng cá thể của các loài ăn cỏ và số lượng loài ăn cỏ ảnh hưởng đến các loài thú ăn thịt. Số lượng loài ăn thịt cân đối sẽ giúp cho loài ăn cỏ không tăng quá nhiều và tiêu thụ hết các loài thực vật. Nhưng chỉ cần một thay đổi nhỏ trong các yếu tố trên cũng có thể phá vỡ sự cân bằng và một trong những nguyên nhân chính là sự xuất hiện đột ngột của các sinh vật di trú.

Một loài được tiến hóa từ một nơi khác sẽ nhạy cảm với các yếu tố giới hạn khác, các loài thú săn mồi khác, các nguồn năng lượng khác và các vùng khí hậu khác. Nếu những yếu tố giới hạn ở môi trường mới không thể kìm hãm sự phát triển của loài, nó sẽ tiếp tục sinh sôi nảy nở, chiếm ưu thế hơn các loài bản xứ, giành thức ăn và phá hỏng toàn bộ hệ sinh thái.

Sinh vật đôi khi được đem đến môi trường mới bởi thiên nhiên như bão, dòng chảy của biển hoặc biến đổi khí hậu. Nhưng đa số các loài xâm lấn có tác động bởi con người. Có khi vô ý, như loài trai vằn được đem đến Hồ Erie theo những con tàu chở hàng. Nhưng đa số là cố ý, nhất là trong thời đại toàn cầu hóa, con người di cư khắp thế giới và cố ý đem cây cối và con vật theo cùng nhưng không lường được hậu quả.

Bây giờ các nước đã biết nhiều hơn về mối nguy của loài xâm lấn đối với hệ sinh thái nên chính phủ nhiều nước đã kiểm soát việc vận chuyển động, thực vật và cấm nhập khẩu các loài sinh vật nhất định. Nhưng có lẽ loài xâm lấn có khả năng ảnh hưởng lớn nhất đến môi trường lại chính là một nhóm linh trưởng bắt nguồn từ Châu Phi và đã phủ kín Trái đất? Có lẽ nào chính chúng ta lại là loài xâm lấn?

Loading...
TIN CŨ HƠN
Điểm danh 12 loài động vật có cú đớp uy lực nhất thế giới tự nhiên

Điểm danh 12 loài động vật có cú đớp uy lực nhất thế giới tự nhiên

Với lực cắn khủng khiếp lên tới 2,6 triệu kg/m2, cá sấu châu Phi được xếp đầu danh sách những động vật có cú đớp uy lực nhất thế giới tự nhiên.

Đăng ngày: 22/06/2025
Thú quý hiếm được giải cứu ở Việt Nam

Thú quý hiếm được giải cứu ở Việt Nam

Các loài thú quý hiếm như báo hoa mai, vượn đen má vàng, chà vá chân xám, voọc bạc, gấu ngựa đã được Tổ chức Bảo vệ Động vật hoang dã giải cứu.

Đăng ngày: 21/06/2025
Những loài vật giết người nhiều nhất thế giới

Những loài vật giết người nhiều nhất thế giới

Đối với con người, loài động vật được coi là "sát nhân" nguy hiểm nhất trên Trái Đất không phải là cá mập hay hổ, sư tử.

Đăng ngày: 21/06/2025
Kinh ngạc loài ếch khổng lồ, dài 1m, nặng 8kg

Kinh ngạc loài ếch khổng lồ, dài 1m, nặng 8kg

Chúng sống nhiều ở các khu rừng cận xích đạo của Tây Phi, nơi có những con sông chảy xiết và khu rừng rậm nhiệt đới, nóng ẩm quanh năm.

Đăng ngày: 21/06/2025
Chuyện yêu đương của vị chúa rừng xanh

Chuyện yêu đương của vị chúa rừng xanh

Như muôn loài, "yêu" cũng là cách để hổ duy trì nòi giống. Thế nhưng, cách yêu của vị chúa tể rừng xanh này cũng thật độc đáo.

Đăng ngày: 21/06/2025
Loài rắn siêu tí hon cực lạ ở Việt Nam

Loài rắn siêu tí hon cực lạ ở Việt Nam

Thoạt nhìn, nhiều người sẽ lầm tưởng chúng là giun đất trưởng thành, cho đến khi chiếc lưỡi chẻ đôi đặc trưng của loài rắn thè ra khiến họ giật mình hãi hùng. Chúng thực sự là một loài rắn với đầy đủ các đặc điểm cấu tạo của rắn: có xương sống, có vảy, và đầu ngóc lên khi bò.

Đăng ngày: 20/06/2025
10 loài động vật mới được phát hiện

10 loài động vật mới được phát hiện

Nhện hổ, chim chích Campuchia hay cá mập Epaulette là những loài động vật mới được phát hiện trong những năm gần đây dù chúng tồn tại lâu nay trên thế giới.

Đăng ngày: 18/06/2025
Tiêu điểm
Khoa Học News