Bí ẩn gien 'lạ' trong cơ thể người

Các nhà khoa học vừa phát hiện một số ADN không di truyền từ tổ tiên của chúng ta, và điều này có thể thay đổi nhận thức của con người về tiến hóa.

>> Công bố bản đồ biến thể gien người

ADN con người có đặc điểm của gene thực vật, vi sinh vật

Báo cáo mới được công bố trên chuyên san Genome Biology tập trung vào quá trình chuyển gien theo chiều ngang (HGT), tức chuyển đổi gien giữa các sinh vật sống cùng môi trường. Kết quả cho thấy từ thời hồng hoang con người đã thu thập những gien “ngoại lai” quan trọng từ các vi sinh vật trôi nổi trong môi trường. Cuộc nghiên cứu đã thách thức các quan điểm lâu nay cho rằng sự tiến hóa của động vật phụ thuộc hoàn toàn vào gien được truyền xuống qua nhiều thế hệ, và thậm chí còn cho rằng quá trình bổ sung gien “lạ” có thể vẫn đang tiếp diễn.

Đây là cuộc nghiên cứu đầu tiên cho thấy mức độ phổ biến của HGT diễn ra trong thế giới động vật, bao gồm loài người, dẫn đến sự trỗi dậy của hàng chục đến hàng trăm gien “ngoại lai” tích cực”, theo trưởng nhóm nghiên cứu Alastair Crisp của Đại học Cambridge (Anh). Chuyên gia này cho hay, đáng ngạc nhiên là xu hướng trao đổi gien trên không phải hiếm, và trên thực tế có vẻ như HGT đóng góp vào quá trình tiến hóa của nhiều, thậm chí là toàn bộ các loài động vật. Tiến sĩ Crisp cho rằng có lẽ đã đến lúc con người nên đánh giá lại cách thức chúng ta luôn suy nghĩ về tiến hóa.

Bí ẩn gien 'lạ' trong cơ thể người
Bộ gien người từng tiếp nhận gien ngoại lai trong môi trường bên cạnh gien di truyền từ tổ tiên - (Ảnh: Shutterstock)

HGT là diễn biến thường thấy trong các sinh vật đơn bào, và được đánh giá là một quy trình quan trọng trong việc giải thích cách thức tiến hóa nhanh chóng của vi khuẩn, chẳng hạn như khả năng vô hiệu hóa các dòng kháng sinh. Đây là cơ chế được cho là đóng vai trò quan trọng trong công cuộc tiến hóa của một số động vật, bao gồm giun tròn vốn thu thập gien từ các vi sinh vật và thực vật. Một số loài bọ cánh cứng được phát hiện “mượn” gien vi khuẩn để sản xuất enzyme tiêu hóa được hạt cà phê. Tuy nhiên, ý tưởng HGT cũng xuất hiện ở những loài động vật vô cùng phức tạp, như loài người, thật sự là vấn đề gây tranh cãi trong giới khoa học.

Các nhà nghiên cứu đã phân tích bộ gien của 12 loài ruồi giấm, 4 loài giun tròn và 10 loài linh trưởng, gồm cả con người. Họ tìm cách nhận định gien nào là gien “ngoại lai”, và bằng cách so sánh với các nhóm khác trong cùng loài, có thể đoán được những gien này đã được dung nạp vào thời điểm nào trong quá trình tiến hóa. Một số gien, bao gồm gien chỉ nhóm máu ABO, xác định được loài có xương sống tiếp nhận thông qua phương pháp HGT. Ở loài người, các chuyên gia Anh xác nhận có 17 gien từng được đề cập trước đó đã được nạp vào gien người bằng HGT, và tìm được 128 gien “lạ” trong bộ gien của nhân loại chưa từng được phát hiện trước đây.

Trong số này, một số gien có liên quan đến quá trình trao đổi chất của lipid, bao gồm sự phân hủy a xít béo và hình thành glycolipid. Những gien khác đóng góp vào các phản ứng miễn dịch, bao gồm phản ứng kháng viêm, truyền tín hiệu tế bào miễn dịch và phản ứng chống vi khuẩn… Những gien vừa được phát hiện nhiều khả năng được truyền từ vi khuẩn và sinh vật đơn bào, nhưng một số lại bắt nguồn từ vi rút, chịu trách nhiệm đến 50 gien “lạ” trong bộ gien của linh trưởng.

Loading...
TIN CŨ HƠN
Tìm hiểu về lễ hội Halloween

Tìm hiểu về lễ hội Halloween

Ngày lễ Halloweem xuất phát từ một nghi lễ ở các nước phương Tây, vào ngày 31/10 hàng năm, ngay đêm trước lễ các thánh Nam Nữ.

Đăng ngày: 29/10/2019
Lễ hội ma Halloween và những điều bạn chưa biết

Lễ hội ma Halloween và những điều bạn chưa biết

Halloween là lễ hội thường niên diễn ra vào cuối tháng 10 đầu tháng 11, nhưng đó là lễ hội để tưởng niệm cái gì? Tại sao người ta phải hoá trang và ăn mặc gớm ghiếc đến thế?

Đăng ngày: 29/10/2019
Sự thật thú vị về thần Zeus trong thần thoại Hy Lạp

Sự thật thú vị về thần Zeus trong thần thoại Hy Lạp

Thần Zeus trong thần thoại Hy Lạp là một vị thần quyền lực, có hàng chục người con với 12 vị thần...

Đăng ngày: 18/09/2019
Tại sao nước biển lại mặn?

Tại sao nước biển lại mặn?

Tất cả nước trên hành tinh của chúng ta, kể cả nước mưa, đều chứa những hợp chất hóa học mà các nhà khoa học gọi là "muối"

Đăng ngày: 24/02/2019
Vì sao cúng ông Công ông Táo lại chỉ thả cá chép?

Vì sao cúng ông Công ông Táo lại chỉ thả cá chép?

Trong các lễ vật cúng ông Công ông Táo vào ngày 23 tháng Chạp hàng năm, không thể thiếu cá chép. Vậy tại sao lại chỉ thả cá chép mà không phải con vật nào khác?

Đăng ngày: 28/01/2019
Cúng ông Công ông Táo trong bếp hay trên bàn thờ?

Cúng ông Công ông Táo trong bếp hay trên bàn thờ?

Khi cúng ông Táo, nếu gia đình không có ban thờ Táo quân riêng thì phải thắp hương ở ban thờ thần linh hoặc gia tiên chứ không nên cúng lễ ở bếp.

Đăng ngày: 28/01/2019
Tục cúng kẹo cho ông Công ông Táo ở Trung Quốc

Tục cúng kẹo cho ông Công ông Táo ở Trung Quốc

"23 cúng kẹo, 24 dọn nhà, 25 nghiền đậu...", là bài vè vang lên vào mỗi dịp cuối năm ở Trung Quốc, với ý nghĩa "tiểu niên" (năm mới nhỏ) sắp đến, theo Xinhua.

Đăng ngày: 28/01/2019
Tiêu điểm
Khoa Học News