"Đình dục" ở cá Killi có thể là chìa khóa ngăn lão hóa người

Trứng cá Killi ngọc lam có thể tạm ngừng phát triển trong nhiều năm, lâu hơn cả tuổi đời của cá khi nở, thuật ngữ khoa học gọi là "thời kỳ đình dục".

Để thích ứng với điều kiện môi trường sống bất lợi, một số sinh vật có thể tạm ngừng quá trình phát triển và trao đổi chất trong vài tuần, vài tháng hoặc thậm chí là vài năm. Hiện tượng, theo thuật ngữ khoa học được gọi là "thời kỳ đình dục" ở động vật, có thể ẩn chứa những bí mật giúp các nhà khoa học tìm ra cách ngăn sự lão hóa tế bào ở người trong tương lai.


Cá Killi ngọc lam. (Ảnh: Guardian).

Các chuyên gia từ Đại học Stanford, Mỹ, dẫn đầu bởi giáo sư Anne Brunet, gần đây đã tiến hành một nghiên cứu chi tiết trên cá Killi ngọc lam, loài có thể duy trì phôi trứng ở "trạng thái nghỉ" suốt nhiều năm trong điều kiện khô hạn, nhằm giải mã cơ chế hoạt động của chúng.

Theo kết quả nghiên cứu được công bố trên tạp chí Science, Brunet và các đồng nghiệp nhận thấy thời kỳ đình dục ở cá Killi có liên quan đến sự suy giảm hoạt tính của các gene chịu trách nhiệm phân chia tế bào và phát triển cơ quan. Bên cạnh đó, các gene liên quan đến sự trao đổi chất và duy trì chức năng cơ bắp cũng bị ảnh hưởng.

Nhóm nghiên cứu cho biết có thể áp dụng cơ chế đình dục ở phôi đối với các cá thể trưởng thành, điều đã được chứng minh qua thử nghiệm trên một sinh vật có cấu tạo đơn giản hơn là loài giun tròn C elegans. "Điều này đặt ra một giả thuyết rằng việc điều chỉnh các gene để kích hoạt cơ chế đình dục ở một số tế bào hoặc mô trưởng thành có thể kéo dài tuổi thọ của chúng", Brunet cho biết.

Nhóm nghiên cứu nhấn mạnh cơ chế đình dục chỉ tác động lên "đồng hồ lão hóa" của các tế bào và mô chứ không ảnh hưởng đến tuổi đời, kích thước cơ thể cũng như khả năng sinh sản của sinh vật khi trưởng thành.

"Phát hiện mới liệu có thể giúp chúng ta tìm ra cách chống lại sự lão hóa ở người hay không? Theo quan điểm của chúng tôi, nghiên cứu cơ chế đình dục ở động vật có thể cung cấp manh mối giúp chúng ta tìm hiểu cách ngăn chặn hoặc làm chậm tác động của thời gian đối với quá trình lão hóa tế bào. Nhưng điều này hiện vẫn chỉ là suy đoán", Brunet nói về triển vọng của nghiên cứu.

Cá Killi lam ngọc (Nothobranchius furzeri) sinh sống chủ yếu trong môi trường bán khô cằn ở châu Phi, nơi có lượng nước thất thường, thay đổi theo mùa. Trải qua hàng triệu năm tiến hóa, chúng đã phát triển các trứng kháng khô có thể tồn tại qua những đợt hạn hán kéo dài một vài năm, lâu hơn nhiều so với tuổi thọ của cá trưởng thành (4 - 6 tháng).

TIN CŨ HƠN
Những loài cá khổng lồ của sông Mekong

Những loài cá khổng lồ của sông Mekong

Khối lượng cực đại của cá tra dầu sông Mekong đạt 300kg, còn chiều dài tối đa của cá đuối nước ngọt lên tới 5m. Sông Mekong, với hàng trăm loài cá và nguồn phù sa dồi dào, là mạch sống của hàng chục triệu người.

Đăng ngày: 22/11/2025
Những loài động vật đẹp nhất thế giới

Những loài động vật đẹp nhất thế giới

Cá trạng nguyên, cáo Fennec, cua kẹo, bướm đêm hoàng hôn... là một trong những loài động vật đẹp nhất thế giới.

Đăng ngày: 21/11/2025
13 loài thủy quái nước ngọt nguy hiểm nhất trên thế giới

13 loài thủy quái nước ngọt nguy hiểm nhất trên thế giới

Những loài thủy quái nước ngọt sở hữu kích thước nhỏ hơn rất nhiều so với các loài thủy quái sống dưới đại dương nhưng mức độ đáng sợ của chúng thì không hề thua kém chút nào.

Đăng ngày: 19/11/2025
Điều ít người biết về số trứng gà chúng ta vẫn ăn hàng ngày

Điều ít người biết về số trứng gà chúng ta vẫn ăn hàng ngày

Nhiều lúc ăn trứng gà, bạn tự hỏi liệu mình có đang... sát sinh không? Bởi vì quả trứng bạn ăn nếu được ấp nở sẽ thành gà con, không phải vậy sao?

Đăng ngày: 17/11/2025
Loài cừu đặc biệt vừa giống cừu vừa giống chó

Loài cừu đặc biệt vừa giống cừu vừa giống chó

Loài cừu đặc biệt này có vẻ ngoài rất dị, chúng không giống những con cừu dễ thương, đáng yêu khác mà có những đặc điểm khiến nhiều người bị nhầm lẫn với loài lợn lông hoặc chó.

Đăng ngày: 16/11/2025
Núi xương sọ phơi bày cuộc đại thảm sát bò rừng bizon

Núi xương sọ phơi bày cuộc đại thảm sát bò rừng bizon

Cuộc thảm sát của những người bản xứ và di cư từng khiến số lượng bò rừng bizon giảm từ 60 triệu xuống còn chưa đầy 1.000 con.

Đăng ngày: 15/11/2025
Cá Hoàng đế - thảm họa môi trường mới ở hồ Trị An

Cá Hoàng đế - thảm họa môi trường mới ở hồ Trị An

Do nhu cầu kinh tế, một số người dân sống trong vùng lòng hồ Trị An (huyện Vĩnh Cửu, tỉnh Đồng Nai) đã xây dựng ao thả một số loài cá bản địa và những thảm họa về môi trường bắt đầu xảy ra. Hiện thảm hoạ đáng kể nhất là từ loài cá Hoàng đế (ngư dân lò

Đăng ngày: 15/11/2025
Khoa Học News