Hóa thạch bộ gen vượn cáo tiết lộ nguồn gốc và sự tiến hóa của HIV cũng như các loại lentivirus khác ở linh trưởng

Theo một nghiên cứu do tiến sĩ Cédric Feschotte thuộc Đại học Texas - Arlington thực hiện, một loại retrovirus có liên quan với virus HIV có thể kết hợp ổn định với hệ gen của một số loài vượn cáo sống cách đây 4.2 triệu năm. Phân tích mới về virus làm suy giảm miễn dịch ở bộ bán hầu (pSIV) đã mang lại nhiều thông tin mới về sự tiến hóa của lentivirus.

Trong quá trình phân đôi, retrovirus kết hợp với nhiễm sắc thể của tế bào vật chủ. Nếu nguyên bào bị nhiễm gen của retrovirus, DNA của virus có thể được truyền lại từ bố mẹ sang con, cuối cùng bị đồng hóa và trở thành một phần trong nguyên liệu di truyền của vật chủ. Quá trình này xảy ra lặp đi lặp lại trong tiến trình tiến hóa, và đã làm nảy sinh nhiều loại retrovirus, khiến một phần hệ gen của nhiều loài động vật có xương sống tăng lên – khoảng 8% so với hệ gen người. Cho đến bây giờ, quá trình này được cho là rất hiếm xảy ra đối với lentivirus, một nhóm retrovirus hay ẩn mình gây tác động đến nhiều loài động vật có vú, trong đó có con người (dưới dạng virus gây suy giảm miễn dịch ở người HIV).

Gia đình vượn cáo tại Madagascar. (Ảnh: iStockphoto)

Dựa trên trình tự gen của các hóa thạch thu thập được từ nhiều loài vượn cáo khác nhau, các nhà nghiên cứu đã tái tạo được trình tự DNA hoàn thiện và nguyên bản của tổ tiên lentivirus bộ bán hầu. Khám phá về hai loài vượn cáo đặc hữu của Madagascar mắc virus độc lập nhưng gần như đồng thời và sự nhiễm pSIV dòng mầm đã cung cấp các bằng chứng cho thấy lentivirus đã xâm nhập lặp đi lặp lại vào dòng mầm của các loài bộ bán hầu.

Những phát hiện này mở đường cho các nghiên cứu chức năng trong tương lai về loại virus đã tuyệt chủng đồng thời nâng tầm hiểu biết của chúng ta về cơ chế sinh học của lentivirus, trong đó có HIV. Bên cạnh đó, đặc tính của loại virus cổ đại này ở vượn cáo đưa ra khả năng các loại retrovirus giống HIV vẫn lưu thông trong quần thể động vật có vú tại Madagascar ngày nay.

Tham khảo:
Gilbert et al. Parallel Germline Infiltration of a Lentivirus in Two Malagasy Lemurs. PLoS Genetics, 2009; 5 (3): e1000425 DOI: 10.1371/journal.pgen.1000425

Từ khóa liên quan:

gen

vượn cáo

HIV

lentivirus

linh trưởng

TIN CŨ HƠN
Hàng loạt cây cảnh chứa chất độc chết người

Hàng loạt cây cảnh chứa chất độc chết người

Các nhà sinh học cảnh báo trong số cây cảnh trồng trong nhà có nhiều loại cây chứa độc tố gây chết người nếu ăn phải.

Đăng ngày: 07/11/2025
Con rết

Con rết "dài phá kỷ lục thế giới" ở Đà Nẵng

Anh Vũ Hồng Phương, 28 tuổi ở đường Nguyễn Tri Phương, phường Thạc Rán, quận Thanh Khê, TP Đà Nẵng cho biết, cách đây vài ngày anh có thấy một con rết chạy vào sân nhà.

Đăng ngày: 04/11/2025
12 loại nấm độc nguy hiểm nhất thế giới

12 loại nấm độc nguy hiểm nhất thế giới

Nếu ăn phải một số loại nấm độc như nấm đôi cánh thiên thần hoặc nấm mũ đầu lâu, con người sẽ bị tổn thương gan, thận, hệ thần kinh, dẫn đến tử vong.

Đăng ngày: 31/10/2025
Tụ cầu vàng -

Tụ cầu vàng - "đương kim vô địch" kháng thuốc kháng sinh

Năm 1878, Robert Koch (người tìm ra vi khuẩn Lao) phát hiện tụ cầu vàng từ mủ mụn nhọt và phân lập được tụ cầu vàng.

Đăng ngày: 30/10/2025
Bí ẩn loài cây luôn nghiêng về xích đạo dù trồng ở bán cầu nào, khoa học chưa thể lý giải

Bí ẩn loài cây luôn nghiêng về xích đạo dù trồng ở bán cầu nào, khoa học chưa thể lý giải

Những cây thông Cook ở khắp nơi trên thế giới có thân cây luôn nghiêng về phía đường xích đạo.

Đăng ngày: 25/10/2025
Cận cảnh loại bướm có tên trong sách đỏ Việt Nam

Cận cảnh loại bướm có tên trong sách đỏ Việt Nam

Theo “Sách đỏ Việt Nam”, bướm khế có tên khoa học là Attacus atlas, cấp độ đe dọa xếp vào mức R (Rare: Hiếm, có thể sẽ nguy cấp). Loài bướm này được ghi nhận có kích thước lớn nhất ở nước ta và trên thế giới.

Đăng ngày: 22/10/2025
Sâm Ngọc Linh và những điều ít ai biết

Sâm Ngọc Linh và những điều ít ai biết

Việc tìm ra Sâm Ngọc Linh có thể nói là một trong những phát hiện quan trọng bậc nhất trong lĩnh vực y dược không chỉ của Việt Nam.

Đăng ngày: 07/10/2025
Khoa Học News