Không GPS, không Google Map - các phi hành gia định vị trong vũ trụ như thế nào?

Hệ tọa độ thiên văn được xây dựng dựa trên hệ tọa độ địa lý, là một công cụ đắc lực giúp các phi hành gia định vị trong không gian.

Chúng ta đã không còn xa lạ với GPS và Google Map, những công cụ cho ta biết mình đang ở đâu trên bề mặt của Trái Đất, ở tọa độ thế nào. Và tọa độ thì được thể hiện bởi vĩ độ và kinh độ.

Đó là cách xác định vị trí trên mặt đất, còn trong vũ trụ thì sao? Đó là nơi không thể dùng đến GPS, xung quanh thì tối đen như mực, vậy phải làm thế nào?

Thực ra, cách các phi hành gia định vị vật thể ngoài không gian cũng tương tự như Trái đất, chỉ khác là với phiên bản mở rộng hơn. Nó được gọi là "Hệ tọa độ thiên văn".

Trong hành trình thám hiểm vũ trụ, khi phát hiện sao băng hay những ngôi sao nhỏ và muốn những người dưới Trái Đất cùng quan sát, hệ tọa độ thiên văn sẽ được sử dụng. "Mục đích là định vị trên bầu trời. Nó cũng giống như kinh tuyến và vĩ tuyến trên Trái Đất" - Rick Fienberg, phát ngôn viên của Hiệp hội Thiên văn học Hoa Kỳ cho biết.

Không GPS, không Google Map - các phi hành gia định vị trong vũ trụ như thế nào?
Hệ tọa độ thiên văn. (Nguồn: Wikipedia).

Điều khó tin là ý tưởng về hệ tọa độ thiên văn đã xuất hiện từ thời cổ đại. Bản chất của nó là quan niệm coi bầu trời là một khối cầu bao quanh Trái Đất, tức Trái Đất là trung tâm của vũ trụ.

"Dù điều này là hoàn toàn sai so với thực tế, nhưng ý niệm đó giúp chúng ta xây dựng được một hệ tọa độ dùng trong vũ trụ" - Christopher Palma, giáo sư thiên văn học và vật lý ĐH bang Pennsylvania nói.

Không GPS, không Google Map - các phi hành gia định vị trong vũ trụ như thế nào?
Thuyết địa tâm cho ta cơ sở để xây dựng hệ tọa độ thiên văn.

Vậy "phiên bản mở rộng" này có gì khác so với phiên bản gốc?

Nó sẽ không có xích đạo mà sẽ có "xích đạo thiên cầu" - hình chiếu của xích đạo ra ngoài không gian.

Thay cho vĩ tuyến, chúng ta có "xích vĩ" - được đo theo hướng bắc hoặc nam tính từ xích đạo thiên cầu. Và thay cho kinh tuyến, chúng ta dùng "xích kinh" - được đo bằng góc về phía đông theo xích đạo thiên cầu.

Không GPS, không Google Map - các phi hành gia định vị trong vũ trụ như thế nào?
Ngân hà này có tên 2XMM J143450.5+033843, những con số sau chữ J là xích kinh và xích vĩ của nó.

Do với Trái Đất, vũ trụ luôn quay tròn, vì thế đơn vị độ sẽ được thay bằng góc giờ. Ví dụ, 180 độ sẽ bằng 12 giờ xích kinh.

Phi hành gia không phải những người duy nhất phải nằm lòng hệ tọa độ thiên văn. Bất kì ai muốn quan sát sao trời để xác định phương hướng, vị trí đều có thể sử dụng hệ tọa độ này. Hầu hết tàu thuyền đều được trang bị GPS, nhưng thủy thủ vẫn phải biết hệ tọa độ thiên văn phòng trường hợp GPS không hoạt động.

"Nếu họ thấy được sao Bắc Cực, họ sẽ xác định được hướng bắc, và bằng một vài tính toán, họ cũng tìm được các hướng còn lại cũng như tìm được tọa độ của mình, nhờ vào tọa độ của sao Bắc Cực trong hệ tọa độ thiên văn" - ông Fienberg giải thích.

Loading...
TIN CŨ HƠN
Chi tiết các sự kiện thiên văn có thể quan sát từ Việt Nam năm 2018

Chi tiết các sự kiện thiên văn có thể quan sát từ Việt Nam năm 2018

Theo chuyên gia Đặng Vũ Tuấn Sơn, Chủ tịch Hội Thiên văn học trẻ Việt Nam, 2018 sẽ là một năm hấp dẫn với người yêu thích quan sát bầu trời, trong đó đặc biệt nhất là hai lần nguyệt thực toàn phần.

Đăng ngày: 02/08/2018
Trump lệnh cho quân đội Mỹ phải thống trị thiên hà

Trump lệnh cho quân đội Mỹ phải thống trị thiên hà

Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ra lệnh tạo ra một nhánh quân đội thứ 6 để thống trị không gian vũ trụ, theo báo Anh Daily Star.

Đăng ngày: 20/06/2018
Phát hiện luồng bụi kim cương lấp lánh trong vũ trụ

Phát hiện luồng bụi kim cương lấp lánh trong vũ trụ

Các nhà khoa học vũ trụ đã sử dụng Kính viễn vọng Green Bank ở Tây Virginia để khám sát 14 hệ thống sao sơ sinh, nằm trong Dải Ngân hà, và phát hiện ra một loại ánh sáng lạ.

Đăng ngày: 20/06/2018
Phát hiện ba hành tinh mới hình thành trong thiên hà của chúng ta

Phát hiện ba hành tinh mới hình thành trong thiên hà của chúng ta

Ba hành tinh trẻ này quay quanh một ngôi sao tên là HD 163296, nằm cách chúng ta khoảng 330 triệu năm ánh sáng trong chòm sao Nhân Mã.

Đăng ngày: 19/06/2018
Tiếp cận nền văn minh ngoài Trái Đất thông qua mạng lưới vệ tinh

Tiếp cận nền văn minh ngoài Trái Đất thông qua mạng lưới vệ tinh

Những đám mây công nghệ nhân tạo trong vũ trụ, tương tự như mạng lưới vệ tinh viễn thông đang bao phủ quanh Trái Đất, rất có thể là dấu ấn của những nền văn minh ngoài Trái Đất.

Đăng ngày: 19/06/2018
Từ trường có lẽ đang làm chỗ dựa cho các cột sáng tạo

Từ trường có lẽ đang làm chỗ dựa cho các cột sáng tạo

Lần đầu tiên, các nhà khoa học đã lập nên một bản đồ chi tiết về từ trường bên trong các cột trụ, trở nên nổi tiếng bởi một bức ảnh hình tượng năm 1995 từ Kính viễn vọng không gian Hubble.

Đăng ngày: 19/06/2018
Sao Hỏa và Trái Đất sẽ ở khoảng cách gần nhất trong hơn một thập kỷ qua

Sao Hỏa và Trái Đất sẽ ở khoảng cách gần nhất trong hơn một thập kỷ qua

Theo tiết lộ của NASA, cư dân Trái Đất sẽ chỉ cần nhìn lên trời để chứng kiến cuộc gặp gỡ hiếm thấy khi Trái Đất đến gần sao Hỏa nhất trong 15 năm qua.

Đăng ngày: 19/06/2018
Tiêu điểm
Khoa Học News