Kiến xác định phương hướng bằng mùi

Nhờ khả năng cảm nhận nhiều mùi cùng lúc, một loài kiến sa mạc tại Tusinia sử dụng thông tin về mùi để tạo nên hình ảnh về môi trường xung quanh.

Kiến sa mạc Cataglyphis fortis. Ảnh: sciencecentric.com.

Chim bồ câu, chuột và người có thể cảm nhận nhiều mùi cùng lúc, song từ trước tới nay giới khoa học chưa phát hiện loài động vật nào có khả năng sử dụng mùi để xác định phương hướng.

Tiến sĩ Markus Knaden, tiến sĩ Kathrin Steck và giáo sư Bill Hansson thuộc Viện Sinh thái hóa học Max-Planck, Đức theo dõi loài kiến sa mạc Cataglyphis fortis tại Tusinia để tìm hiểu hành vi xác định phương hướng của chúng. Mỗi ngày chúng rời xa tổ tới 100 m để tìm thức ăn. Khi phát hiện thức ăn, kiến trở về tổ. Điều khiến ba nhà khoa học ngạc nhiên là chúng xác định phương hướng rất chính xác khi trở về. Trên sa mạc bằng phẳng và hầu như chẳng có bất kỳ thứ gì để đánh dấu vị trí, xác định lối về là công việc cực kỳ khó khăn với mọi loài động vật.

Từ lâu giới khoa học biết rằng kiến sử dụng những thông tin thị giác phức tạp để xác định phương hướng. Song ba nhà nghiên cứu người Đức phát hiện được một hành vi thú vị hơn. Họ đặt bốn loại mùi khác nhau ở các vị trí A, B, C và D xung quanh lối vào rất khó nhìn thấy của một tổ kiến.

Sau vài ngày nhóm chuyên gia đem vài con kiến tới một nơi rất xa, nhưng chúng vẫn xác định chính xác lối vào tổ.

Trong những ngày tiếp theo, nhóm nghiên cứu đảo vị trí các mùi. Ngay lập tức lũ kiến tỏ ra bối rối và không thể xác định phương hướng. Điều đó cho thấy chúng xác định phương hướng bằng cách nhớ vị trí các mùi.

Một phát hiện thú vị nữa là những con kiến chỉ có một râu không thể tìm thấy tổ nếu có hai mùi trở lên cùng tồn tại trong môi trường xung quanh. Như vậy chúng ta có thể suy luận chúng cần hai râu để xác định chính xác phương hướng. Mỗi râu có thể cảm nhận mùi theo một hướng khác nhau trong cùng thời điểm. Nhờ khả năng ấy mà kiến có thể hình dung môi trường xung quanh nhờ mùi.

"Có vẻ như những điều kiện khắc nghiệt trên sa mạc đã tạo nên khả năng định vị bằng mùi ở kiến", tiến sĩ Knaden nhận xét.

TIN CŨ HƠN
Chanh ngón tay - Loại chanh giống trứng cá hồi đắt nhất thế giới

Chanh ngón tay - Loại chanh giống trứng cá hồi đắt nhất thế giới

Giá thành cho 1kg của loại quả này tới hàng triệu đồng nhưng giới nhà giàu Trung Quốc vẫn săn lùng đặt mua cho bằng được.

Đăng ngày: 20/11/2025
Loài sâu róm độc nhất thế giới

Loài sâu róm độc nhất thế giới

Trong các khu rừng nhiệt đới miền Nam Brazil có một loài sâu róm được người dân địa phương gọi là “chú hề lười biếng”, tên khoa học là Lonomia.

Đăng ngày: 20/11/2025
Hàng loạt cây cảnh chứa chất độc chết người

Hàng loạt cây cảnh chứa chất độc chết người

Các nhà sinh học cảnh báo trong số cây cảnh trồng trong nhà có nhiều loại cây chứa độc tố gây chết người nếu ăn phải.

Đăng ngày: 07/11/2025
Con rết

Con rết "dài phá kỷ lục thế giới" ở Đà Nẵng

Anh Vũ Hồng Phương, 28 tuổi ở đường Nguyễn Tri Phương, phường Thạc Rán, quận Thanh Khê, TP Đà Nẵng cho biết, cách đây vài ngày anh có thấy một con rết chạy vào sân nhà.

Đăng ngày: 04/11/2025
12 loại nấm độc nguy hiểm nhất thế giới

12 loại nấm độc nguy hiểm nhất thế giới

Nếu ăn phải một số loại nấm độc như nấm đôi cánh thiên thần hoặc nấm mũ đầu lâu, con người sẽ bị tổn thương gan, thận, hệ thần kinh, dẫn đến tử vong.

Đăng ngày: 31/10/2025
Tụ cầu vàng -

Tụ cầu vàng - "đương kim vô địch" kháng thuốc kháng sinh

Năm 1878, Robert Koch (người tìm ra vi khuẩn Lao) phát hiện tụ cầu vàng từ mủ mụn nhọt và phân lập được tụ cầu vàng.

Đăng ngày: 30/10/2025
Bí ẩn loài cây luôn nghiêng về xích đạo dù trồng ở bán cầu nào, khoa học chưa thể lý giải

Bí ẩn loài cây luôn nghiêng về xích đạo dù trồng ở bán cầu nào, khoa học chưa thể lý giải

Những cây thông Cook ở khắp nơi trên thế giới có thân cây luôn nghiêng về phía đường xích đạo.

Đăng ngày: 25/10/2025
Khoa Học News