Mắt tiết lộ sức khỏe của não (Phần 1)

Đôi mắt không chỉ là cửa sổ tâm hồn, mà còn có thể giúp chẩn đoán sức khỏe của não. Nhờ công nghệ “nhìn” qua sóng siêu âm, các chuyên gia xác định và theo dõi được sự phát triển của khối u và bệnh thoái hóa thần kinh.

Helen Danesh-Meyer, một chuyên gia phẫu thuật mắt của Đại học Y khoa Auckland (New Zealand) cho biết, não kết nối với mắt bằng một dây thần kinh thị giác. Vì thế khi não bị các bệnh đa xơ cứng, liệt rung hay mất trí nhớ tấn công, các tế bào dọc theo dây thần kinh và võng mạc cũng bị tổn thương. Trên thực tế, suy giảm thị lực là một trong các triệu chứng mắc bệnh thoái hóa thần kinh ở người.

Bằng chứng về mối liên hệ giữa tình trạng thoái hóa dây thần kinh thị giác và các bệnh thần kinh từng được phát hiện từ những năm cuối thập niên 80, song do không có thiết bị để đo những thay đổi ở võng mạc nên giới khoa học không thể tận dụng được phát hiện đó.

Mức độ chính xác của các thiết bị nhãn khoa ngày càng được cải thiện trong vài năm gần đây. Các nhà khoa học đã phát minh máy chụp hình võng mạc ba chiều (có khả năng chụp hình gai thị, lớp sợi thần kinh bằng tia laser) và máy quét phân cực bằng tia laser (sử dụng tia laser phân cực để đo dộ dày của lớp sợi thần kinh võng mạc).

Hiện nay cả hai thiết bị này được sử dụng rộng rãi để điều trị bệnh tăng nhãn áp (còn gọi là bệnh cườm nước). Đây là tình trạng tăng nhãn áp cao hơn mức bình thường do lượng thủy dịch được thải ra ngoài ít hơn lượng thủy dịch được sinh ra, gây tổn thương thần kinh thị giác dẫn đến mù lòa.

Năm 2006, Helen Danesh-Meyer trở thành một trong những nhà khoa học đầu tiên sử dụng các thiết bị trên để nghiên cứu các bệnh thoái hóa thần kinh bằng cách theo dõi đĩa tế bào thần kinh. Trong một thử nghiệm với 40 bệnh nhân Alzheimer và 50 người khỏe mạnh, Helen phát hiện những người mắc bệnh có một vùng hình chiếc cốc trong đĩa thần kinh thị giác và độ dày của các sợi thần kinh trong đĩa ngày càng giảm.

Sau phát hiện của Helen, giới nghiên cứu có thêm nhiều thiết bị hiện đại hơn để phát hiện các thay đổi bất thường trong đĩa thần kinh thị giác để theo dõi tiến triển của các bệnh như Alzheimer, liệt rung, đa xơ cứng. Nhưng chỉ đến khi thiết bị chụp cắt lớp võng mạc ra đời thì người ta mới có công cụ chuẩn để điều trị bệnh tăng nhãn áp và hư hỏng mạch máu ở võng mạc do tiểu đường.

Denise Valenti, một chuyên gia về mắt tại Đại học Boston (Mỹ), cho biết, khi chụp đĩa thần kinh thị giác, thiết bị này tạo ra những hình ảnh hai chiều và ba chiều của mô trên bề mặt võng mạc. Nhờ đó các chuyên gia có thể xác định thông tin về hình dạng, độ dày của dây thần kinh thị giác. Thậm chí người ta có thể phát hiện các thay đổi cực nhỏ trong võng mạc.

Máy chụp cắt lớp võng mạc giúp bác sĩ theo dõi sự tiến triển của các bệnh thoái hóa thần kinh với chi phí thấp. Trong khi kỹ thuật chụp cộng hưởng từ có chi phí khá cao và bệnh nhân phải nằm im trong vòng một giờ trở lên thì kỹ thuật chụp cắt lớp võng mạc có thể được tiến hành trong vài phút.

Helen cho rằng người ta có thể dùng máy chụp cắt lớp võng mạc để theo dõi mức độ hiệu quả của các liệu pháp điều trị bệnh thoái hóa thần kinh. “Những thuốc chữa bệnh thoái hóa thần có rất nhiều tác dụng phụ. Vì thế chúng ta cần biết những tác dụng không mong muốn càng sớm càng tốt”.

Từ khóa liên quan:

y học

sức khỏe

mắt

bộ não

hệ thần kinh