Một virus khỉ khác đang sẵn sàng lây sang người
Đó là cảnh báo của các nhà khoa học Mỹ về một virus ít được chú ý, vốn đã thành bệnh đặc hữu với triệu chứng giống Ebola ở các loài linh trưởng châu Phi. Chúng vừa nuốt gọn tế bào người trong phòng thí nghiệm, thoát miễn dịch thành thục.
Nghiên cứu vừa được công bố trên tạp chí Cell của nhóm khoa học gia từ Trường Đại học Colorado Boulder - Mỹ "chĩa mũi nhọn" vào virus sốt xuất huyết simian (SHFV) thuộc dòng họ arterivirus, được coi là mối đe dọa nghiêm trọng ở khỉ macaque vì gây ra triệu chứng sốt xuất huyết nặng và giống Ebola, gây chết rất nhiều khỉ trong các vụ dịch.
Dòng họ arterivirus vốn liên quan đến nhiều căn bệnh khác nhau ở ngựa, heo, động vật gặm nhấm, linh trưởng... Nhưng cách mà SHFV ảnh hưởng đến khỉ macaque khiến các nhà khoa học lo ngại.
Arterivirus - (Ảnh minh họa từ Medical Xpress).
Cho dù cho đến nay chưa có ca bệnh SHFV "nhảy" sang người nào được báo cáo, nhưng các tác giả đề cập đến sự tương đồng với HIV (tiền thân của HIV cũng từ virus SIV ở khỉ châu Phi). Chưa kể, họ tìm ra một cơ chế gây sốc: Nó "thành thạo" đáng sợ trong việc xâm nhập vào các tế bào người tại phòng thí nghiệm.
Theo tờ Medical Xpress, giáo sư sinh học phân tử Sara Sawyer, tác giả cấp cao của nghiên cứu, đã dành 15 năm trong phòng thí nghiệm cùng các cộng sự để theo đuổi các loại virus động vật, khám phá ra những loại có nguy cơ lây sang người.
Nghiên cứu mới nhất chứng minh rằng một phân tử, hoặc thụ thể, được gọi là CD163, đóng một vai trò quan trọng trong sinh học của arterivirus, tạo điều kiện cho virus xâm nhập và gây nhiễm trùng cho các tế bào đích.
Thông qua một loạt các thí nghiệm, họ ngạc nhiên phát hiện ra rằng arterivirus mà cụ thể là SHFV rất thành thạo trong việc bám vào phiên bản CD163 của con người, xâm nhập vào bên trong tế bào người và nhanh chóng tạo ra các bản sao của chính nó.
"Loại virus động vật này đã tìm ra cách xâm nhập vào tế bào người, tự nhân lên và thoát khỏi một số cơ chế miễn dịch quan trọng mà chúng tôi mong đợi có thể bảo vệ chúng ta. Chúng ta nên chú ý đến nó" - Giáo sư Sawyer cảnh báo.
Các tác giả lưu ý rằng phát hiện này không đồng nghĩa với việc bắt đầu một đại dịch tiếp theo, nhưng là lời cảnh báo đáng thận trọng, nhất là khi SHFV có những biểu hiện tương đồng với HIV, căn bệnh vẫn còn nan y với nhân loại.
Nó hoàn toàn có khả năng lây sang con người bất cứ lúc nào, thậm chí đã từng, nhưng còn hiếm nên vẫn đang nấp trong bóng tối. Trong những năm 1970, chưa ai nghe nói về HIV dù nó đã nhảy sang người từ lâu.
Theo nhóm tác giả, có hàng ngàn virus lưu hành giữa các loài động vật trên toàn cầu, hầu hết chúng không gây ra triệu chứng. Tuy nhiên trong những thập kỷ gần đây, ngày càng nhiều loài nhảy sang con người và một số trong chúng rất nguy hiểm, tàn phá các hệ miễn dịch "chưa có kinh nghiệm" của con người.
Có thể kể đến một số cái tên nổi bật: MERS-CoV, SARS-CoV, SARS-CoV-2. Xa xưa hơn, HIV nhảy sang con người vào khoảng năm 1900, đậu mùa khỉ nhảy sang từ những năm 1970 trước khi biến đổi và tạo thành tình trạng khẩn cấp toàn cầu mới nhất...
"COVID-19 chỉ là sự kiện mới nhất trong một chuỗi dài các sự kiện lây lan từ động vật sang con người, một số trong số đó đã bùng phát thành thảm họa toàn cầu. Hy vọng bằng cách nâng cao nhận thức về các loại virus đã biết, chúng ta có thể đón đầu điều này để nếu bệnh bắt đầu lây sang người, chúng ta sẽ nhanh chóng xử lý nó" - giáo sư Sawyer nói.
Hồi giữa tháng 7, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã đưa ra lời cảnh báo về số vụ bùng phát dịch bệnh do mầm bệnh "vi phạm rào cản về loài" (tức bệnh nhảy từ động vật sang con người) trong thập kỷ 2012-2022 ở châu Phi đã tăng 63% so với thập kỷ trước, trong đó có một sự gia tăng đột biến đặc biệt từ năm 2019-2020.
Nguyên nhân chính của hiện tượng này là do biến đổi khí hậu khiến các mầm bệnh "được mùa" cũng như đẩy động vật mở rộng phạm vi tìm kiếm nguồn sống nên tiếp xúc nhiều hơn với con người, song song với sự xâm lấn ngày một nghiêm trọng của con người vào lãnh địa của động vật, do đó tăng tiếp xúc giữa con người và động vật của nhỏ - "cơ hội" để trao đổi mầm bệnh.
Phát hiện 3 loài rắn mới trong nghĩa địa ở Ecuador
Những con rắn nhỏ được tìm thấy ở miền nam Ecuador thuộc về một chi ít được nghiên cứu sống dưới lòng đất.
Các nhà khoa học cho biết: Muỗi biến đổi gene không truyền bệnh sốt rét
Các nhà khoa học chỉnh sửa gene muỗi để làm chậm sự phát triển của ký sinh trùng gây bệnh sốt rét trong ruột của chúng, ngăn truyền bệnh sang người.
Sắp xuất hiện cà chua tím trên thị trường
Những quả cà chua tím này cũng chứa một lượng dinh dưỡng. Màu tím rực rỡ của chúng chính là được lai tạo để có thể mang nhiều chất dinh dưỡng, đặc biệt là anthocyanins.
Sản xuất thịt nhân tạo bằng từ trường, các nhà khoa học Singapore đạt được đột phá ấn tượng
Kỹ thuật mới của các nhà khoa học giúp cung cấp một giải pháp " xanh" hơn, an toàn hơn và hiệu quả hơn để chứng minh các lựa chọn thay thế thịt động vật.
Mỹ cảnh báo loại virus có thể gây liệt ở trẻ em
Enterovirus D68 là loại virus lây lan qua đường hô hấp, có thể gây biến chứng viêm tủy cấp với triệu chứng giống bệnh bại liệt.
Kỹ thuật nuôi ong lấy mật "kiểu Darwin" giúp ong sống sót và sinh sản nhiều hơn
Kỹ thuật nuôi ong này áp dụng thuyết tiến hóa do chọn lọc tự nhiên của Charles Darwin, và các biến đổi giúp ong thích nghi tốt hơn với môi trường, sống sót và sinh sản nhiều hơn.
"Thần dược chăn gối" hồi sinh sau 2.000 năm tuyệt chủng, tác dụng ngạc nhiên
Một loại thực vật đã tuyệt chủng, được cổ văn Ai Cập, Hy Lạp và La Mã mô tả là thần dược giúp tăng cường khả năng chăn gối và chữa bách bệnh, bất ngờ hồi sinh dưới chân một ngọn núi lửa.
