Người Úc và Mỹ cổ đại đã ăn hàng tỷ con hàu trong hàng nghìn thiên niên kỷ

Các cộng đồng bản địa thời tiền thuộc địa ở Úc và Bắc Mỹ đã thu hoạch và tiêu thụ hàu với số lượng lớn. Tuy nhiên, tình trạng tiêu thụ lượng hàu khổng lồ lại không khiến các quần thể hàu sụp đổ hay trở nên tuyệt chủng.

Nghề đánh bắt hàu thời kỳ tiền thuộc địa mang lại sản lượng hàu đáng kinh ngạc và được quản lý bền vững qua hàng nghìn năm khai thác bằng phương pháp thâm canh.

Nghiên cứu được thực hiện bởi nhà nhân chủng học Torben Rick của Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Smithsonian và nhà nhân chủng học Leslie Reeder-Myers của Đại học Temple đồng chỉ đạo, chủ yếu tập trung tìm hiểu về lịch sử đánh bắt hàu ở địa phương miền đông nước Úc và các vùng ven biển Bắc Mỹ Thái Bình Dương, Đại Tây Dương và Vịnh Mexico. Để thu thập được những kết quả này, hai nhà nghiên cứu đã kết hợp với các ghi chép về lịch sử đánh bắt hàu và các dữ liệu khảo cổ học về sự đa dạng trong việc phân bố theo từng vùng của hàu, cũng như các vấn đề lịch sử dân tộc từ các cộng đồng bản địa.

Hàu đóng vai trò quan trọng trong văn hóa và ẩm thực của các cộng đồng người Úc và Mỹ. Các nhà nghiên cứu cũng chỉ ra rằng các vụ thu hoạch hàu hiện đại và các rạn san hô bị suy thoái có thể được hồi sinh bằng cách áp dụng những kiến thức sâu rộng về các cộng đồng bản địa cổ đại trong việc quản lý nguồn tài nguyên này.

Theo The Guardian, gần 85% diện tích rạn san hô hàu có từ thế kỷ XIX trên thế giới đã bị mất trong 200 năm qua.

Đây là một gò vỏ sò khổng lồ, chủ yếu là vỏ hàu, tại khu vực sông Crystal ở Florida. Nguồn: Victor Thompson / Smithsonian)

Theo CNN, các nhà nghiên cứu đã ghi nhận các gò ở cả Mỹ và Úc chứa hàng tỷ vỏ hàu theo đúng nghĩa đen. Mound Key ở Bờ biển Vịnh Florida có số lượng vỏ hàu nhiều nhất, với khoảng 18,6 tỷ vỏ hàu được bộ lạc Calusa tiêu thụ. Gò vỏ lớn nhất cao tới 9 mét và được sử dụng như một phần trong các nghi lễ quan trọng. Gò vỏ lâu đời nhất ở giữa California và Massachusetts có niên đại gần 6.000 năm và một số gò khác vẫn được sử dụng liên tục trong hơn 5.000 năm.

Giáo sư Ian McNiven, một cộng tác viên nghiên cứu cho biết, dọc theo eo biển Great Sandy của Úc ở Queensland có những công trình được xây dựng như những di tích về cảnh quan. Gò vỏ sò Booral, nơi chứa một số vỏ sò dài 5,9m, cao 1,4 mét và có diện tích là 154 mét vuông. Ông cho biết thêm: “Booral vào 3.000 năm trước chỉ là món mứt được đóng gói bằng hàng triệu vỏ hàu. Điều này cho thấy các hoạt động thu hoạch hàu đã diễn ra rất tích cực".

Gò vỏ sò khổng lồ trên sông Crystal ở Florida cho thấy sự phong phú của những bãi hàu từ hàng nghìn năm trước. (Nguồn: Victor Thompson / Smithsonian)

Các quần thể hàu ở những vùng như Úc và Bắc Mỹ bắt đầu suy giảm ngay sau khi những người khai hoang châu Âu đến và hành nghề đánh bắt hàu thương mại. Theo CNN, các vụ thu hoạch loài Saccostrea glomerata, thường được gọi là hàu đá Sydney, diễn ra hàng năm ở đông nam Queensland đạt đỉnh cao vào năm 1891 với khoảng 43,8 triệu con.

Một mỏ hàu dày đặc trong suốt 1.000 năm qua, được tìm thấy trong quá trình khai quật tại một ngôi làng Tseshaht First Nation ở Tây Bắc Thái Bình Dương. (Nguồn: Iain McKechnie / Smithsonian)

Có người cho rằng người dân bản địa đã rải vỏ hàu rỗng trên những bãi cát để tạo cơ sở cho thế hệ ấu trùng hàu tiếp theo bám vào. Người dân không thu hoạch hàu quanh năm mà chỉ vào những mùa “thích hợp”. 

Việc khai thác hàu với mục đích thương mại mà không có nguồn dự trữ đã dẫn đến sự sụt giảm nghiêm trọng số lượng hàu trên khắp thế giới. Sự kết hợp giữa đánh bắt quá mức, dòng chảy từ nông nghiệp và nạn chặt phá rừng, về cơ bản đã giết chết những luống hàu khổng lồ mà người bản địa đã ra sức quản lý cẩn thận bấy lâu nay.

Bất kỳ biện pháp nào có thể giúp hồi sinh các quần thể hàu đều cần được tận dụng một cách triệt để. Nhà đồng tác giả nghiên cứu Bonnie Newsom đã nói với CNN: “Người dân bản địa đã có những kiến thức nhất định về loài sinh vật này và sử dụng nó như một phần trong đời sống sinh hoạt và văn hóa của họ. Người bản địa đã cung cấp nhiều chiến lược trong việc tương tác với nguồn tài nguyên thiên nhiên này theo hướng bền vững".

• Trung Quốc tìm thấy phôi khủng long mỏ vịt được bảo quản nguyên vẹn trong quả trứng
• "Xác ướp" 830 triệu năm chỉ ra nơi sinh vật sao Hỏa trú ẩn
• Bảo vật Hà Nam hé lộ sự thật 2 vị vua Việt sáng chói

Từ khóa liên quan:

con hàu

người mỹ cổ đại

người úc cổ đại

gò vỏ sò

Nghề đánh bắt hàu

vỏ hàu

khai thác hàu

Torben Rick

Leslie Reeder-Myers