Phát hiện nguyên nhân khiến dân số châu Âu giảm mạnh vào thời Đồ Đá

Các nhà khoa học đã nghiên cứu 108 bộ hài cốt trong một mộ đá được xây dựng bằng những tảng đá khổng lồ, trong đó 17% số bộ hài cốt cho thấy người chết mắc bệnh dịch hạch.

Khoảng 5.000 năm trước, dân số tại Bắc Âu giảm mạnh, tàn phá các cộng đồng nông dân thời đại đồ đá trên khắp khu vực. Nguyên nhân dẫn tới điều này, được gọi là sự suy tàn thời kỳ đồ đá mới, vẫn là một vấn đề gây tranh cãi.


Bệnh dịch hạch có thể khiến thời đại Đồ Đá mới suy tàn. (Ảnh minh họa: CNN).

Nghiên cứu mới dựa trên ADN thu được từ răng và xương người khai quật từ ngôi mộ cổ ở khu vực Scandinavia, gồm 7 mẫu tại khu vực Falbygden ở Thụy Điển, 1 mẫu tại vùng ven biển Thụy Điển gần thành phố Gothenburg và 1 mẫu tại Đan Mạch.

Kết quả cho thấy bệnh dịch, cụ thể là bệnh dịch hạch, có thể khiến thời đại Đồ Đá mới suy tàn.

Cụ thể, các nhà khoa học đã nghiên cứu 108 bộ hài cốt trong một mộ đá được xây dựng bằng những tảng đá khổng lồ, trong đó 17% số bộ hài cốt cho thấy người chết mắc bệnh dịch hạch.

Từ đó, các nhà nghiên cứu đã có thể lập phả hệ của 38 người tại Falbygden qua 6 thế hệ sống kéo dài khoảng 120 năm, trong đó 12 người (tức 32%) mắc bệnh dịch hạch. Kết quả nghiên cứu bộ gene chỉ ra rằng cộng đồng của họ đã trải qua 3 đợt bùng phát dịch hạch.

Các nhà nghiên cứu đã tái tạo bộ gene đầy đủ của các chủng khác nhau của vi khuẩn Yersinia pestis gây ra những đợt bùng phát bệnh này. Kết quả cho thấy chủng gần đây nhất khả năng có độc lực cao hơn những chủng khác và các đặc tính được xác định chỉ ra rằng bệnh có thể lây từ người sang người và gây ra dịch bệnh.

Theo các nhà nghiên cứu, chủng vi khuẩn gây dịch hạch thời đại đồ đá mới là “tổ tiên” của tất cả những chủng gây ra bệnh này sau đó. Một chủng gây ra đại dịch hạch Justinian vào thế kỷ 6 sau Công nguyên và “Cái chết đen” vào thế kỷ XIV càn quét khắp châu Âu, Bắc Phi và Trung Đông.

Các nhà khoa học nhấn mạnh, sự lây lan rộng của dịch hạch chứng tỏ đại dịch này là yếu tố quan trọng khiến thời kỳ đồ đá mới suy tàn tại khu vực này.

Điều này có vẻ hợp lý khi nhiều khu vực khác của châu Âu chứng kiến sự suy tàn cũng bị ảnh hưởng phần nào bởi dịch hạch. Các nhà nghiên cứu cũng có những bằng chứng về dịch hạch tại các khu mộ đá khác ở Bắc Âu.

Dân số sụt giảm trong thời đại đồ đá mới tại Bắc Âu xảy ra từ khoảng năm 3300 trước Công nguyên đến năm 2900 trước Công nguyên.

Dân số của khu vực Scandinavia và Tây Bắc châu Âu cuối cùng biến mất hoàn toàn, sau đó được thay thế bằng Yamnaya di cư từ vùng thảo nguyên bao trùm nhiều khu vực của Ukraine ngày nay. Họ là những tổ tiên của người Bắc Âu hiện đại.

Đến nay, nhiều kịch bản đã đưa ra để giải thích cho sự suy tàn của thời đại đồ đá mới như chiến tranh, nạn đói, bệnh tật (trong đó có dịch hạch).

Tuy nhiên, trước đây chỉ có một bộ gene mẫu bệnh dịch hạch được xác định và không rõ liệu bệnh này có thể lây lan ở một quần thể người hay không.

Nghiên cứu trên vừa được công bố trên tạp chí Nature.

TIN CŨ HƠN
Hóa thạch mới cho thấy động vật linh trưởng có tổ tiên ở châu Á

Hóa thạch mới cho thấy động vật linh trưởng có tổ tiên ở châu Á

Một động vật linh trưởng hóa thạch mới được phát hiện tại Myanmar tiết lộ rằng tổ tiên chung của người, khỉ không đuôi và vượn có thể đã tiến hóa từ động vật linh trưởng châu Á, chứ không phải châu Phi như nhiều nhà nghiên cứu vẫn nghĩ.

Đăng ngày: 19/12/2025
Phát hiện phòng tắm niên đại 2.000 năm của người Do Thái cổ

Phát hiện phòng tắm niên đại 2.000 năm của người Do Thái cổ

Mới đây, các nhà khảo cổ học đã phát hiện một phòng tắm nghi thức Do Thái cổ có niên đại 2000 năm tuổi ngay dưới sàn nhà khách tại một gia đình gần Jerusalem.

Đăng ngày: 18/12/2025
Tìm ra phần cơ thể chưa từng biết của quái thú lớn nhất mọi lục địa

Tìm ra phần cơ thể chưa từng biết của quái thú lớn nhất mọi lục địa

Lần đầu tiên "dung nhan" của siêu quái thú lớn nhất từng bước đi trên Trái đất được tiết lộ đầy đủ thông qua một hộp sọ khổng lồ vừa được khai quật tại Hệ tầng Winton ở bang Queensland nước Úc.

Đăng ngày: 15/12/2025
Đào đất xây nhà, nhóm công nhân đụng trúng kho báu tiền tỷ

Đào đất xây nhà, nhóm công nhân đụng trúng kho báu tiền tỷ

Nhóm công nhân không ngờ đào trúng kho báu khổng lồ trong khi đang xây nhà.

Đăng ngày: 14/12/2025
Phát hiện 8 răng người thật trong tượng Chúa Jesus 300 tuổi

Phát hiện 8 răng người thật trong tượng Chúa Jesus 300 tuổi

Sau khi tiến hành chụp X-quang bức tượng Chúa Jesus có từ thế kỷ XVII – XVIII, các nhà khoa học đã phát hiện ra 8 chiếc răng người thật còn nguyên vẹn trong miệng bức tượng này.

Đăng ngày: 10/12/2025

"Người rồng": Loài cổ đại khơi mào bí ẩn về nguồn gốc loài người!

Trong những năm gần đây, các nhà khảo cổ học đã có một khám phá lớn tại quận Pingyao của Trung Quốc: Một loài người cổ đại hoàn toàn mới, được đặt tên là "Người rồng" (Dragon Man - Homo longi).

Đăng ngày: 09/12/2025
Khai quật hóa thạch khủng long niên đại 135 triệu năm

Khai quật hóa thạch khủng long niên đại 135 triệu năm

Các nhà khoa học Đức vừa tiến hành khai quật bộ xương khủng long ăn thịt còn nguyên vẹn tới 98% có niên đại 135 triệu năm.

Đăng ngày: 07/12/2025
Khoa Học News