Sáng kiến trồng hàng triệu "cây mây" trên dãy Andes
Mọc ở độ cao 5.000 mét so với mực nước biển, polylepis là thực vật sống tại nơi cao nhất thế giới, sở hữu khả năng hấp thụ và giữ nước từ mây lẫn băng tan chảy rồi từ từ giải phóng qua lớp rêu xốp bao phủ cây, qua đó cung cấp nước suối và thượng nguồn sông Amazon.
Trước đây polylepis phủ khắp nhiều vùng rộng lớn. Nhưng sau hàng trăm năm tình trạng phá rừng cùng phát triển hạ tầng diễn ra thì diện tích bao phủ hiện chỉ còn 500.000 hecta (tương đương 1 - 10% diện tích ban đầu) khiến hệ sinh thái bản địa suy thoái, polylepis mất đi vai trò rào cản tự nhiên ngăn lũ lụt hay xói mòn. An ninh nguồn nước của hàng triệu người sống dưới chân núi Andes cũng bị đe dọa.
Có ông bà là người Quechua bản địa, nhà sinh vật học Constantino Aucca Chutas đến từ Peru cảm thấy phải bảo vệ vùng đất tổ tiên cùng cư dân sống tại đó.
“Tôi lớn lên gần những con sông, thích ngắm nhìn sinh vật và thiên nhiên hùng vĩ. Tôi tự nhủ rằng sẽ thật tuyệt nếu có thể truyền lại tất cả cho thế hệ sau”, Chutas chia sẻ với đài CNN.
Năm 2018 ông đồng sáng lập Accíon Andina, sáng kiến chung giữa hai tổ chức phi lợi nhuận Global Forest Generation (Mỹ) và Asociacíon Ecosistemas Andinos (Peru) nhằm khôi phục rừng trên cao nguyên cũng như bảo vệ cộng đồng địa phương phụ thuộc vào rừng. Công việc bắt đầu từ Peru rồi nhân rộng sang Ecuador, Argentina, Bolivia, Chile, Colombia với mục tiêu cuối cùng là phục hồi 1 triệu hecta rừng Andes vào năm 2045.
Đến nay Accíon Andina đã trồng được hơn 10 triệu cây nhờ hàng nghìn gia đình bản địa giúp sức. Theo ông Chutas: “Lần đầu chúng tôi đoàn kết dọc dãy Andes là khi cùng thuộc về đế chế Inca. Lần thứ hai chúng tôi đoàn kết để đấu tranh giành độc lập. Lần thứ ba đoàn kết là vì polylepis”.
Nhà sinh vật học Constantino Aucca Chutas - (Ảnh: CNN).
Pachamama
Nền văn minh Inca thống trị dãy Andes trong hai thế kỷ 15 - 16 sau Công nguyên tôn thờ Pachamama, hay “Mẹ Trái Đất”. Sự tôn trọng thiên nhiên sâu sắc ăn sâu vào văn hóa bản địa nên kền kền, báo, rắn trở thành đại diện cho thiên đường, Trái đất và thế giới người chết của tín ngưỡng địa phương.
Ông Chutas cho biết: “Trong văn hóa Inca, họ tôn trọng sông ngòi, núi non cùng môi trường. Họ quản lý thiên nhiên, sống cân bằng với thiên nhiên. Đây là điều chúng ta cần học hỏi và thực hành”.
Người dân cũng tin vào ý tưởng Ayni và Minka – cùng nhau làm việc vì lợi ích chung. Chutas quyết tâm khôi phục ý tưởng này để góp phần cứu rừng trên cao nguyên, vì vậy mà ông tìm đến cộng đồng người Quechua nhờ giúp đỡ.
Mỗi năm tại các thung lũng quanh thành phố Cusco, Accíon Andina đều tổ chức lễ hội trồng cây tên Queunã Raymi. Hoạt động bắt đầu bằng nghi lễ thời tổ tiên (nhảy múa cùng âm nhạc) để tôn vinh Pachamama. Sau đó người dân mọi lứa tuổi mặc trang phục truyền thống đem polylepis lên núi.
Để đáp lại sự giúp đỡ, Accíon Andina cung cấp hỗ trợ y tế, lắp đặt pin mặt trời cho nhiều ngôi làng, đảm bảo quyền lợi đất đai hợp pháp, thiết lập khu vực rừng cần bảo vệ cấm khai thác tài nguyên.
Cộng đồng người Quechua lên núi trồng cây - (Ảnh: CNN).
Cùng làm việc
Sáng kiến trên được xem như hình mẫu của nỗ lực bảo tồn dựa vào cộng đồng, năm 2022 nhận giải Champion of the Earth từ Liên Hợp Quốc.
Theo phó giám đốc Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc Elizabeth Mrema: “Hoạt động phục hồi rừng do cộng đồng dẫn dắt này là ví dụ về cách mọi người và cộng đồng chung tay vì thiên nhiên, tạo việc làm, tăng cường nỗ lực bảo tồn toàn cầu. Lợi ích thiên nhiên từ rừng polylepis vô cùng to lớn. Chúng ngăn chặn xói mòn đất, giữ ẩm và giữ nước mưa, địa y, rêu cùng hàng loạt thực vật khác, đóng vai trò quan trọng trong an ninh nguồn nước”.
Những ứng dụng của kim loại Bạc từ quá khứ đến hiện tại
Bạc là một trong những kim loại linh hoạt nhất trên Trái đất, với sự kết hợp độc đáo giữa các công dụng như một kim loại quý và kim loại công nghiệp.
Vì sao trước khi mưa, mây thường có màu đen?
Lúc trời bắt đầu mưa, một trong những dấu hiệu nhận biết là khi nhìn lên trời, chúng ta sẽ mây có màu đen xám xịt.
5 nguyên nhân khiến lũ quét, sạt lở tàn phá miền núi phía Bắc
Theo chuyên gia, yếu tố địa hình, độ dốc, địa chất, ảnh hưởng biến đổi khí hậu với những đợt mưa lớn sau bão là nguyên nhân kích hoạt lũ quét, sạt lở tại các tỉnh vùng núi.
Tại sao mây có nhiều màu sắc?
Mây trên trời đa phần đều là màu trắng pha một chút xám, nhưng đôi khi cũng có những đám mây đủ màu như đen, hồng, tím, vàng, đỏ,... Màu sắc mây có được đều do mây phản chiếu lại ánh sáng mặt trời; đồng thời cũng có mối quan hệ chặt chẽ giữa thời gian hình thành, phạm vi phân bố, kích thước và thể thích của mây.
Bão "cyclone", bão "typhoon" và bão "tropical storm" có gì khác biệt?
Khi theo dõi thông tin về các cơn bão lớn trên thế giới, chúng ta thường thấy những cụm từ này. Vậy, chúng có gì khác biệt?
18 điều thú vị về Nam cực và Bắc cực
Là hai vùng Cực của Trái đất, nơi có khí hậu luôn lạnh giá, nhưng Nam Cực và Bắc Cực chứa đựng nhiều điều khác biệt.
