Sông Hồng cạn trong con mắt nhà khoa học

Mực nước sông Hồng đoạn qua Hà Nội hiện xuống thấp nhất trong hơn 100 năm qua, nhiều chỗ cạn trơ đáy. Nhiều người cho rằng đây là do biến đổi khí hậu, song các nhà khoa học lại có cái nhìn khác.

Từ giữa tháng 11 đến nay, mực nước đoạn qua Hà Nội liên tục ở mức thấp, dao động từ 1 - 1,5m. Sáng 10/12, mực nước ở chỗ sâu nhất chỉ đạt 1,36 m, thấp hơn nhiều so với cùng kỳ năm trước.

Tiến sĩ Nguyễn Hữu Ninh, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu, giáo dục môi trường và phát triển, nhà khoa học chuyên nghiên cứu về biến đổi khí hậu khẳng định: “Ngăn nước làm thủy điện, chặt phá rừng… khiến hạn hán là đương nhiên”.

Nên xem lại cách vận hành hồ thủy điện

Từng nhiều lần “vi hành” tìm hiểu việc sử dụng nguồn nước, bà Đỗ Hồng Phấn, Trưởng ban cố vấn Mạng lưới Cộng tác vì nước Việt Nam cho rằng, đây chính là câu chuyện kỹ thuật trong việc điều tiết nguồn nước từ các hồ thủy điện. Việc giải thích do thiên nhiên, hay El Nino chỉ là “cớ” và cũng chỉ tác động một phần rất nhỏ.

Theo bà Phấn, từ khi thủy điện Hòa Bình đi vào hoạt động (năm 1988), sông Hồng đã có nhiều thay đổi. Theo đúng thiết kế, vào mùa cạn, nước đầu nguồn xả xuống từ từ, như vậy sông không bao giờ cạn quá.

Vào mùa lũ, nước được giữ lại trong hồ nên đỉnh lũ trên sông thường thấp hơn bình thường. Thế nhưng có vẻ việc vận hành đã không tuân theo quy trình thiết kế.

Sông Hồng đoạn qua Hà Nội có nhiều chỗ cạn trơ đáy, người dân có thể đi lại dưới lòng sông.

Trong một ngày đêm, ban đêm dùng ít điện, ban ngày dùng nhiều. Thủy điện phải điều tiết bằng cách vào khoảng 0h đến 8-9h sáng đóng cửa tuốc-bin, đến giờ cao điểm sẽ mở hết các tuốc-bin.

Như vậy, khi đóng cửa xả nước vào ban đêm, nước bị ứ lại trong hồ chứa, cuối dòng sông sẽ xảy ra hiện tượng khô cạn. “Đáng ra phải làm theo đúng nhiệm vụ thiết kế, đảm bảo phải có 600 m3/s ngày, đêm xả nước, kể cả khi nhu cầu điện không cao vào ban đêm. Thế nhưng họ đã không làm như vậy. Những người làm kỹ thuật biết rõ điều này”, bà Phấn khẳng định.

Ông Đặng Duy Hiển, Trưởng phòng Quản lý tưới tiêu, Cục Thủy lợi, Bộ Nông nghiệp - Phát triển nông thôn cho biết: Nguồn nước hạ lưu các sông phụ thuộc nhiều vào nguồn nước từ thượng lưu. Ở miền Bắc có ba sông cung cấp nước cho sông Hồng là sông Đà, sông Lô và sông Thao. Trên các nhánh sông này cũng có ba hồ thủy điện là Hòa Bình, Thác Bà và Tuyên Quang.

Thủy điện phát điện nhiều sẽ xả nước ra sông nhiều. Tuy nhiên, hiện hệ thống điện quốc gia có thể cân đối bằng nhiệt điện, nên thủy điện đang chạy cầm chừng. Thủy điện đang tích nước cho mùa khô nên không xả nước vô công, họ phải để dành nước để phát điện trong mùa khô. “Thủy điện phát rất ít, xả ít nước nên mực nước sông Hồng cũng xuống thấp”, ông Hiển nhận định.

Không nên đổ hết lỗi cho biến đổi khí hậu

Tiến sĩ Ninh cho rằng, việc sông Hồng cạn cũng không quá khó hiểu. Đó chính là do con người chặt phá rừng đầu nguồn nên khả năng giữ nước không còn. Vì thế vào mùa lũ, lũ mạnh hơn còn mùa hạn cũng hạn ghê gớm hơn. Cộng thêm yếu tố ngăn đập để làm thủy điện mới dẫn đến sự cạn kiệt của dòng sông như những ngày qua.

Ông Đinh Văn Hùng, Phó giám đốc Trung tâm Địa môi trường và tổ chức lãnh thổ (Liên hiệp các Hội Khoa học - Kỹ thuật Việt Nam) cũng cho rằng không thể đổ lỗi cho biến đổi khí hậu vì sự thay đổi của tự nhiên có chu kỳ rất dài, có thể lên đến hàng trăm năm. “Sự thay đổi của tự nhiên là có, nhưng không rõ rệt như vậy”, ông Hùng nói.

Tiến sĩ Ninh cho rằng để xác định cụ thể nguyên nhân khiến mực nước sông Hồng xuống thấp cần phải có nghiên cứu riêng và chính xác về dòng chảy, số lượng rừng…và phải xem xét trong một thời gian dài. Tuy nhiên, theo ông, khi nước để phát điện còn không đủ thì khó có thể xả cho các mục đích khác. Vì vậy, cần phải xem lại các hồ thủy điện và việc sử dụng nguồn nước.

Loading...
TIN CŨ HƠN
Tại sao nhiệt độ cao khiến máy bay khó cất cánh?

Tại sao nhiệt độ cao khiến máy bay khó cất cánh?

Nhiệt độ gia tăng trên Trái đất đang khiến máy bay khó cất cánh hơn ở một số sân bay, đặt ra thách thức khác cho ngành hàng không dân dụng.

Đăng ngày: 21/04/2025
Tác dụng của hiện tượng núi lửa phun trào

Tác dụng của hiện tượng núi lửa phun trào

Một bản nghiên cứu mới đây đã chỉ ra rằng, núi lửa phun trào có thể giúp giảm bớt ảnh hưởng của hiện tượng Trái đất nóng lên. 

Đăng ngày: 18/04/2025
Động đất là gì? Động đất được hình thành như thế nào?

Động đất là gì? Động đất được hình thành như thế nào?

Động đất là hiện tượng rung động đột ngột của vỏ Trái đất, mạnh hay yếu tuỳ từng trận (xác định bằng độ Richter).

Đăng ngày: 18/04/2025
Những nơi nóng nhất và lạnh nhất trên Trái Đất

Những nơi nóng nhất và lạnh nhất trên Trái Đất

Trạm Vostok, đảo Ellesmere, làng Oymyakon, thành phố Bangkok, thung lũng tử thần... là những địa dang nổi tiếng có nhiệt độ thấp và cao kỷ lục.

Đăng ngày: 17/04/2025
Thảm họa núi lửa khủng khiếp nhất lịch sử nhân loại

Thảm họa núi lửa khủng khiếp nhất lịch sử nhân loại

Với sức công phá khoảng 800 triệu tấn TNT, vụ núi lửa Tambora phun trào ngày 10/4/1815 tại Sumbawa, Indonesia là vụ nổ gây chấn động lớn nhất trong lịch sử nhân loại.

Đăng ngày: 16/04/2025
Những điều bạn chưa biết về hiện tượng mặt trời giả

Những điều bạn chưa biết về hiện tượng mặt trời giả

Hiện tượng Mặt Trời giả hay Mặt Trời ma, có tên khoa học là parhelion (số nhiều là parhelia). Đây là một hiện tượng khí quyển, là các đốm sáng, thường thấy trên các cạnh của Quầng bên cạnh Mặt Trời.

Đăng ngày: 13/04/2025
Vì sao biển thường có màu xanh?

Vì sao biển thường có màu xanh?

Glenn Smith, giáo sư tại Viện Công nghệ Georgia (Mỹ), đã giải thích vấn đề này như sau: nước biển thật ra không màu nhưng do nó phản chiếu màu xanh của bầu trời nên chúng ta thường thấy chúng có màu xanh, do vậy lúc bầu trời có nhiều đám m&ac

Đăng ngày: 11/04/2025
Tiêu điểm
Khoa Học News