Sự tiến hóa của lõi Trái đất đã hồi sinh "lớp khiên" bảo vệ hành tinh

Trái đất đã có thời điểm gần như mất đi "tấm khiên" từ trường, bảo vệ sự sống trên hành tinh của chúng ta, song nó đã được hồi sinh đúng lúc, trước vụ nổ kỷ Cambri.

Hành tinh của chúng ta chứa một lõi sắt rắn ở trung tâm. Nó được bao quanh bởi một lớp kim loại lỏng dày (lớp bên ngoài) hoạt động bởi các chuyển động đối lưu. 


 Khi geodynamo - sắt trong lõi Trái đất đạt đến điểm giới hạn (bìa trái), sự ra đời của lõi bên trong giúp bổ sung từ trường hành tinh của chúng ta (bìa phải) (Ảnh: Đại học Rochester).

Những chuyển động này tạo ra hiệu ứng động lực sinh ra từ trường Trái đất - là lớp giáp bảo vệ cho sự sống được tồn tại, nhưng nó không phải lúc nào cũng như vậy. 

Khoảng 565 triệu năm trước, cường độ của trường này yếu hơn nhiều so với ngày nay. Cho đến khi lõi bên trong bắt đầu đông lại, mới đạt được toàn bộ sức mạnh như bây giờ.

Lõi bên trong của Trái đất, được tạo thành chủ yếu từ sắt và một tỷ lệ nhỏ các nguyên tố nhẹ hơn, có đường kính hơn 2000 km và đang phát triển thêm khoảng một mm mỗi năm. 

Lõi bên ngoài - chất lỏng, hoạt động giống như một động lực, tự duy trì các phần tử nặng hơn được ngưng tụ, trong khi các phần tử nhẹ hơn bay lên trên. Những chuyển động nhanh từ hợp kim sắt và niken nóng chảy, dẫn điện tạo ra từ trường.

Nhưng chúng ta nên biết rằng, phần lõi bên trong, còn được gọi là "hạt giống", chỉ khoảng 565 triệu năm tuổi, tương đối trẻ so với tuổi của hành tinh chúng ta sinh ra cách đây 4,5 tỷ năm. 


 Từ trường của Trái đất được cung cấp bởi các chuyển động đối lưu trong lõi bên ngoài nóng chảy. Sự phát triển của lõi bên trong làm tăng các chuyển động này: khi sắt kết tinh, nó giải phóng các nguyên tố nhẹ như oxy hoặc silic, bay lên phía lớp phủ, kéo theo sắt (Ảnh: C.Bickel).

Các nhà nghiên cứu tin rằng, một lá chắn từ và địa động lực tương đối yếu đã hình thành sớm trong lịch sử Trái đất, nhưng suy yếu dần trong hàng tỷ năm sau đó, cho đến thời điểm quan trọng cách đây 565 triệu năm. 

Khi Trái đất gần như mất đi tấm khiên của nó

John Tarduno, Giáo sư Vật lý tại Đại học Rochester, Mỹ và nhóm của ông đã chỉ ra rằng, từ trường của Trái đất khi đó nhỏ hơn 10% so với cường độ hiện tại của nó, khi đó sẽ mang khả năng che chắn rất kém để chống lại bức xạ vũ trụ và Mặt Trời. 

Sự hình thành khối cầu rắn này ở trung tâm Trái đất có tác động lớn đến các điều kiện tồn tại trên bề mặt. Vào cùng thời điểm này, đã xảy ra một sự kiện gọi là "bùng nổ kỷ Cambri" dẫn đến các nhánh metazoan (sinh vật đa bào) đột nhiên xuất hiện (trước đó chỉ là các sinh vật có cấu trúc đơn giản, chủ yếu là các tế bào riêng biệt).

Sự kiện chưa từng có này thể hiện một bước ngoặt lớn trong quá trình tiến hóa của sự sống trên Trái đất. Theo giáo sư Tarduno, "sự biến đổi" của lõi chắc chắn đã góp phần vào sự sống ngày nay.

Chia sẻ với tờ The Guardian, Tarduno cho biết: "Nghiên cứu của chúng tôi chỉ ra rằng, sự hình thành của lõi bên trong bắt đầu khoảng 550 triệu năm trước và nó xảy ra ngay trước vụ nổ kỷ Cambri".

Một khi lõi bên trong được sinh ra, sự phát triển của nó sẽ kích thích các chuyển động của lõi bên ngoài, hồi sinh từ trường không hoạt động - và cung cấp một lá chắn bảo vệ sự sống. Chỉ 30 triệu năm sau, cường độ của nó đã tương đương 70% giá trị hiện tại. 

Để hiểu rõ hơn về vấn đề này, chúng ta hãy nhìn vào hàng xóm của Trái đất, hành tinh Sao Hỏa, đã mất từ trường 4 tỷ năm trước. Nếu không có sự bảo vệ này, bầu khí quyển của Sao Hỏa đã bị gió Mặt Trời thổi bay và ngày nay chỉ còn lại một lớp khí mỏng dẫn đến bề mặt của nó khô và thiếu sức sống.

Tarduno chỉ ra rằng: "Trái đất sẽ không tiến hóa như sao Hỏa, nhưng nó chắc chắn sẽ mất nhiều nước hơn hiện nay nếu nó không khởi động lại từ trường của nó".

Bên cạnh đó, vụ nổ kỷ Cambri dẫn hình thành những sinh vật phức tạp lớn đầu tiên đã bị tác động trực tiếp bởi sự thay đổi của geodynamo - sắt trong lõi Trái đất.

Có rất nhiều bằng chứng hóa thạch cho vụ nổ kỷ Cambri, thời kỳ đỉnh điểm của nó trong khoảng từ 520 đến 540 triệu năm trước. Tuy nhiên, những hóa thạch này không nhiều, đủ để xác định một cách chắc chắn lý do bùng nổ sự sống đột ngột này. 

Vì lõi bên trong chỉ đông đặc tương đối muộn trong lịch sử hành tinh của chúng ta. Nghiên cứu của Tarduno và các đồng nghiệp của ông cho thấy, một cơ chế khác đã giữ cho từ trường hoạt động trong bốn tỷ năm. 

Theo họ, điều này dựa trên sự kết tủa hóa học của magie oxit. Khi bên trong Trái đất nguội đi, magie oxit có thể kết tủa, tạo ra sự đối lưu và địa động lực. Một khi nguồn này cạn kiệt, từ trường gần như sụp đổ hoàn toàn cách đây 565 triệu năm.

Có một điều chắc chắn, nếu không có hiện tượng này, chúng ta sẽ không có mặt ở đây và Trái đất được phân biệt với tất cả những hành tinh khác bởi từ trường bảo vệ của nó, cho đến nay là hành tinh duy nhất có sự sống.

Loading...
TIN CŨ HƠN
Đường thay đổi ngày quốc tế

Đường thay đổi ngày quốc tế

Trái đất tự quay từ Tây sang Đông, sáng, trưa, chiều, tối lần lượt xuất hiện ở các nước trên thế giới một cách tuần hoàn. Vậy một ngày mới trên Trái đất nên bắt đầu từ đâu và kết thúc ở đâu? Để tránh sự hỗn loạn về ngày tháng, Hội ng

Đăng ngày: 31/03/2025
Bản đồ trái đất và các hành tinh

Bản đồ trái đất và các hành tinh

Nếu bạn là người bắt đầu yêu thích môn thiên văn học thì việc nhận dạng vị trí, tên gọi, thông tin về các hành tinh trong vũ trụ không phải là điều dễ dàng.  Với Home Planet, bạn có thể dễ dàng biết được tất cả các th&ocirc

Đăng ngày: 30/03/2025
Đặt tên cho các ngôi sao, cần cả một chiến dịch toàn cầu

Đặt tên cho các ngôi sao, cần cả một chiến dịch toàn cầu

Tên đăng ký phải sử dụng từ 4 đến 16 ký tự La tinh và chưa từng được đặt cho bất cứ thiên thể nào khác.

Đăng ngày: 29/03/2025
Những điều bạn chưa biết về Tinh vân

Những điều bạn chưa biết về Tinh vân

Tinh vân là một thiên thể ở dạng mây mù gồm khí sao và bụi vũ trụ. Tỷ trọng vật chất trong tinh vân rất thấp. Nếu đo bằng tiêu chuẩn trên Trái đất, có nơi hầu như là chân không. Nhưng thể tích tinh vân lại cực kỳ to lớn, cũng phải đế

Đăng ngày: 28/03/2025
Khám phá vũ trụ qua bản đồ thực tế ảo 3D chi tiết nhất

Khám phá vũ trụ qua bản đồ thực tế ảo 3D chi tiết nhất

Các nhà khoa học Thụy Sĩ sử dụng công nghệ VR và kho dữ liệu thiên văn khổng lồ để mô phỏng vũ trụ 360 độ trong thời gian thực.

Đăng ngày: 25/03/2025
10 câu đố vui về vũ trụ

10 câu đố vui về vũ trụ

Khoa học ngày nay tiến nhanh đến mức đôi khi bạn khó lòng nhận ra đâu là sự thực, đâu là giả tưởng. 10 tuyên bố sau đây bấp bênh giữa hai trạng thái này. Với mỗi câu, bạn hãy phân biệt thực tế - viễn tưởng, và tì

Đăng ngày: 25/03/2025
Tìm hiểu về hiện tượng Nhật thực và Nguyệt thực

Tìm hiểu về hiện tượng Nhật thực và Nguyệt thực

Trong bài viết dưới đây, chúng ta cùng tìm hiểu xem hiện tượng Nhật Thực, Nguyệt Thực là gì? Tại sao nó lại được những người yêu thích thiên văn học quan tâm đến vậy.

Đăng ngày: 22/03/2025
Tiêu điểm
Khoa Học News