Tiêu diệt khối u sâu trong cơ thể bằng chùm electron

Chùm electron năng lượng cao có thể phá hủy khối u ở vị trí sâu gấp 10 lần so với các phương pháp hiện nay mà không làm tổn thương những cơ quan quan trọng.


Cơ sở CLEAR được dùng để chứng minh tính khả thi của sử dụng chùm electron năng lượng cao trong điều trị khối u. (Ảnh: CERN)

CERN, trung tâm nghiên cứu vật lý ở ngoại ô Geneva, Thụy Sĩ, nổi tiếng nhất với các phát hiện về vật lý hạt. Nhưng các nhà khoa học ở đó cũng nghiên cứu những cách mới để điều trị ung thư. Trong khi phương pháp xạ trị hiện nay sử dụng các chùm proton, hạt tích điện gọi là ion hay photon ánh sáng để tiêu diệt tế bào ung thư, một loại hạt khác có thể phù hợp hơn để nhắm vào khối u nằm sâu trong cơ thể, đó là electron.

Trong nghiên cứu gần đây, nhóm nhà vật lý ở Máy gia tốc electron thẳng để nghiên cứu của CERN (CLEAR) phát hiện chùm electron năng lượng cao (VHEE) có thể tiếp cận khối u ở sâu gấp 10 lần so với những phương pháp hiện nay. Độ chính xác của phương pháp này cao đến mức bác sĩ có thể nhắm vào khối u gần cơ quan nội tạng quan trọng mà không gây tổn thương mô xung quanh, National Geographic hôm 7/12 đưa tin.

Nhóm nghiên cứu nhận thấy chùm electron năng lượng cao tập trung bằng thấu kính từ có thể truyền sâu vào "bóng ma nước" (thùng nước lớn dùng trong nghiên cứu phóng xạ) mà không bị phân tán. "Bóng ma nước" là vật thay thế phù hợp cho con người bởi cơ thể có lượng nước lớn. Thí nghiệm có thể mở đường cho việc lắp đặt những máy gia tốc thẳng nhỏ, loại máy gia tốc dùng để tạo ra chùm VHEE, trong các cơ sở y tế. Theo Dino Jaroszynski, nhà vật lý ở Đại học Strathclyde, đồng tác giả nghiên cứu, lợi thế chính của phương pháp trên là có thể tập trung vào một vùng nhỏ và không ảnh hưởng tới khu vực khác.

Bước tiếp theo đối với CLEAR là điều chỉnh phương pháp để sử dụng ở bệnh viện. Nhờ chương trình tại Bệnh viện Đại học Lausanne cách CERN khoảng 64km, các thử nghiệm lâm sàng sẽ bắt đầu năm 2025 theo lịch trình. CERN và bệnh viện Lausanne gần đây thông báo hợp tác với công ty THERYQ sản xuất máy gia tốc thẳng cho thử nghiệm, có kích thước gần bằng máy chụp cộng hưởng từ. Kế hoạch của họ là chiếu chùm VHEE vào khối u sâu trong cơ thể bằng kỹ thuật phát triển vào năm 2014 gọi là FLASH.

Sử dụng cách tiếp cận trên với VHEE có thể mang tới một cuộc cách mạng trong điều trị ung thư. Thay vì tiến hành theo nhiều đợt, phương pháp xạ trị sẽ diễn ra trong một lần chiếu tia nhanh. Phương pháp này cũng có thể nhắm vào khối u không thể điều trị theo cách thông thường do nằm quá gần cơ quan nhạy cảm hoặc cần tăng liều chiếu xạ, gây hại cho mô khác. Trong khi chùm electron năng lượng thấp có thể dùng để tiêu diệt tế bào ung thư ở tổn thương nông tức mô gần bề mặt cơ thể, chùm tia với năng lượng mạnh gấp 5 - 20 lần có thể giúp điều trị cho bệnh nhân có khối u ở sâu 20 cm dưới bề mặt da.

Theo Jaroszynski, dù phương pháp mới rất hứa hẹn, vẫn còn nhiều công việc cần thực hiện. Việc phát triển phương pháp xạ trị mới cần nhiều năm thử nghiệm để chứng minh nó có hiệu quả và không gây ra tác dụng phụ. Các nhà nghiên cứu còn nhiều câu hỏi cần giải đáp về VHEE như góc chiếu chùm electron hiệu quả nhất và liều phóng xạ.

TIN CŨ HƠN
Điều gì xảy ra khi trái đất đảo cực?

Điều gì xảy ra khi trái đất đảo cực?

Liệu các cực từ của Trái đất sẽ đảo ngược? Và hậu quả sau khi đảo ngược là như thế nào?

Đăng ngày: 18/09/2025
Rhodium – Bí ẩn vật liệu đắt nhất trên ôtô

Rhodium – Bí ẩn vật liệu đắt nhất trên ôtô

Thứ kim loại quý hiếm và đắt nhất thế giới này hiện đang được ứng dụng rộng rãi trong đời sống hàng ngày.

Đăng ngày: 18/09/2025
Kinh ngạc những địa điểm “ngoài hành tinh” trên trái đất

Kinh ngạc những địa điểm “ngoài hành tinh” trên trái đất

Những địa điểm "ngoài hành tinh" nổi tiếng ở Anh dưới đây có khung cảnh độc đáo, lạ kỳ như vùng đất ở hành tinh khác.

Đăng ngày: 17/09/2025
Hòn đá kỳ lạ lớn lên như nấm sau mưa

Hòn đá kỳ lạ lớn lên như nấm sau mưa

Ở Romania có một khu vực gồm toàn những hòn đá kỳ lạ, tên là trovant, có khả năng tự phình to và lớn lên như... nấm sau khi tiếp xúc với nước mưa.

Đăng ngày: 17/09/2025
Những sự thật bất ngờ về vương quốc Oman xinh đẹp

Những sự thật bất ngờ về vương quốc Oman xinh đẹp

Oman có tên chính thức là Vương quốc Hồi giáo Oman, nằm tại duyên hải đông nam của bán đảo Ả Rập.

Đăng ngày: 16/09/2025
Giải mã hiện tượng “ma đưa” và kỹ năng thoát hiểm khi bị lạc trong rừng

Giải mã hiện tượng “ma đưa” và kỹ năng thoát hiểm khi bị lạc trong rừng

Ở Việt Nam, dân gian thường truyền tụng những câu chuyện ly kỳ về hiện tượng “ma đưa” với nhiều tình tiết mang tính huyền bí, tâm linh.

Đăng ngày: 16/09/2025
Những loài vật có tuổi thọ ngắn nhất thế giới

Những loài vật có tuổi thọ ngắn nhất thế giới

Theo thống kê của The Mysterious World, bộ phù du chính là loài vật có tuổi thọ ngắn nhất thế giới. Trung bình bộ phù du chỉ sống được 1 ngày.

Đăng ngày: 15/09/2025
Khoa Học News