Vận hành máy gia tốc lạnh ngang vũ trụ

Một máy gia tốc ở California vận hành ở nhiệt độ gần bằng độ 0 tuyệt đối để tạo ra 1 triệu xung tia X mỗi giây.


Đường hầm chứa cỗ máy LCLS-II. (Ảnh: SLAC)

Máy gia tốc hạt siêu dẫn của Phòng thí nghiệm gia tốc quốc gia SLAC ở độ sâu 9 m bên dưới công viên Menlo, California, được làm lạnh tới -271 độ C, chỉ trên vài độ so với nhiệt độ lạnh nhất có thể trong vũ trụ là độ 0 tuyệt đối (- 273,15 độ C). Trạng thái lạnh cực hạn này nằm trong quá trình nâng cấp máy laser electron tự do tia X Linac Coherent Light Source (LCLS) hay LCLS-II, có thể đẩy electron ở tốc độ gần với vận tốc ánh sáng. Các nhà khoa học sẽ sử dụng cỗ máy để nghiên cứu sự kiện hóa học hiếm gặp, phân tử sinh học, cơ học lượng tử và vật liệu phức tạp sử dụng trong máy tính.

Sau khi nâng cấp hoàn thiện, LCLS-II sẽ có thể tạo ra những xung tia X sáng gấp 10.000 lần so với bản tiền nhiệm, ở tốc độ 1 triệu xung/giây. Điều này chỉ có thể xảy ra trong nhiệt độ lạnh cực hạn của máy gia tốc, theo thông báo từ phòng thí nghiệm.

Ở phiên bản trước đó của LCLS, bắt đầu hoạt động vào năm 2009, electron tăng tốc bên trong đường ống bằng đồng dài 0,8 km ở nhiệt độ phòng, do đó cỗ máy chỉ có thể tạo ra tối đa 120 xung tia X/giây. Thay vào đó, hệ thống mới bao gồm 39 moduel gia tốc đông lạnh đi kèm các khoang làm từ kim loại niobium, tất cả đều bao quanh bởi thiết bị làm mát. Khi khoang niobium đạt nhiệt độ - 271 độ C, chúng trở nên siêu dẫn. Trạng thái đó loại trừ điện trở, nhờ đó electron có thể di chuyển ở tốc độ cực cao.

"Chỉ trong vài giờ, LCLS-II sẽ sản sinh nhiều xung tia X hơn máy laser thông thường tạo ra trong toàn bộ tuổi thọ", Mike Dunne, giám đốc của LCLS, cho biết. "Dữ liệu từng mất nhiều tháng để thu thập có thể được tạo ra trong vài phút. Điều này sẽ nâng khoa học tia X lên một tầm cao mới, mở đường cho hàng loạt nghiên cứu và thúc đẩy phát triển những công nghệ cách mạng hóa để giải quyết một số thách thức lớn nhất mà xã hội của chúng ta đang đối mặt".

Để phát triển LCLS-II, SLAC hợp tác với Phòng thí nghiệm quốc gia Argonne, Phòng thí nghiệm quốc gia Lawrence Berkeley (Berkeley Lab), Fermilab, Cơ sở gia tốc quốc gia Thomas Jefferson (Jefferson Lab), và Đại học Cornell.

TIN CŨ HƠN
Tổng quan về sao Mộc

Tổng quan về sao Mộc

Sao Mộc hay Mộc tinh là hành tinh thứ năm tính từ Mặt Trời và là hành tinh lớn nhất trong Hệ Mặt Trời.

Đăng ngày: 24/09/2025
Siêu trăng là gì?

Siêu trăng là gì?

Ngoài hiện tượng Siêu trăng - Mặt Trăng trông lớn hơn và sáng hơn bình thường, còn có nhiều hiện tượng đặc biệt khác khiến kích thước, độ sáng hay màu sắc Trăng thay đổi.

Đăng ngày: 23/09/2025
Phát hiện

Phát hiện "mưa sắt" kỳ lạ trên một ngoại hành tinh

Một nhóm các nhà thiên văn học quốc tế đã phát hiện ra một ngoại hành tinh cách Trái đất rất xa thường xuyên diễn ra “mưa sắt” kì lạ.

Đăng ngày: 23/09/2025
Hệ Mặt Trời là gì?

Hệ Mặt Trời là gì?

"Hệ Mặt Trời" (Thái Dương Hệ) là "một hệ hành tinh có Mặt Trời ở trung tâm và các thiên thể nằm trong phạm vi lực hấp dẫn của Mặt Trời".

Đăng ngày: 23/09/2025
Kết cục diệt vong nếu Mặt trời nhỏ hơn Trái đất

Kết cục diệt vong nếu Mặt trời nhỏ hơn Trái đất

Nếu Mặt Trời nhỏ hơn Trái Đất, Hệ Mặt trời của chúng ta sẽ trải qua một cuộc đại cải tạo hoàn toàn và sự sống trên Trái Đất sẽ rất khác so với hiện tại.

Đăng ngày: 23/09/2025
Tìm hiểu về hiện tượng Nhật thực và Nguyệt thực

Tìm hiểu về hiện tượng Nhật thực và Nguyệt thực

Trong bài viết dưới đây, chúng ta cùng tìm hiểu xem hiện tượng Nhật Thực, Nguyệt Thực là gì? Tại sao nó lại được những người yêu thích thiên văn học quan tâm đến vậy.

Đăng ngày: 22/09/2025
Khoảng cách từ Trái Đất đến Mặt Trời là bao nhiêu?

Khoảng cách từ Trái Đất đến Mặt Trời là bao nhiêu?

Trái Đất và các hành tinh hàng xóm, cùng các tiểu hành tinh, hành tinh lùn, thiên thạch, sao chổi... thuộc hệ Mặt Trời (Thái Dương hệ) với Mặt Trời là trung tâm của hệ này.

Đăng ngày: 20/09/2025
Khoa Học News