Vi khuẩn gây độc vượt qua hệ thống phòng thủ cơ thể như thế nào?

Thuốc kháng sinh từ lâu đã được sử dụng rộng rãi trong đặc trị các bệnh viêm, nhiễm khuẩn đường hô hấp, tiêu hóa, gan, thận,…Tuy nhiên, càng ngày các biến chủng vi khuẩn càng trở nên tinh vi, khó lường và là tác nhân gây ra các căn bệnh chết người ví dụ như dịch tả, thương hàn hay bệnh lao,… Mặc dù có sự tiến bộ lớn trong việc chế tạo các loại thuốc kháng sinh nhưng thuốc thì luôn đi theo sau mỗi “kỷ lục” của khuẩn gây bệnh. Vậy tại sao vi khuẩn có được khả năng kỳ diệu đó? Mặc nhiên, sự tiến hóa của chúng cũng đồng nghĩa với thần chết gõ cửa nhân loại mỗi khi chúng bùng phát thành dịch.

Một nghiên cứu mới được công bố bởi Trung tâm nghiên cứu Giải mã Di truyền Châu Âu (TGen) đã cho thấy vi khuẩn gây độc trên người có khả năng “bắt chước” để sinh tổng hợp các loại protein giống như ở người do đó phát triển khả năng kháng lại thuốc kháng sinh.

Quá trình này tạm gọi là “sự bắt chước ở mức độ phân tử” và những nghiên cứu tìm hiểu cơ chế của hiện tượng này cho thấy: một số họ enzyme (còn gọi là men) có chức năng chuyển nhóm methyl (methyltransferase) của vi khuẩn và người, chuột nhà và chuột đồng có mức độ tương đồng về mặt cấu trúc khá cao.

Ví dụ, loại protein này được tìm thấy ở dưới loài (subspecies) tularensis thuộc loài Francisell tularensis, cũng là thể virus thường gặp của của khuẩn Francisella. Người ta phát hiện thấy rằng, chất men trên là yếu tố gây bệnh Tularemia, đầu tiên chúng lây nhiễm trên các loài gặm nhấm, đặc biệt là thỏ, sau đó lan sang người do tiếp xúc, sử dụng làm thực phẩm, hay từ nguồn nước,... Bệnh nếu không được điều trị kịp thời có thể gây tử vong.

Các protein này cũng được tìm thấy ở các loài khuẩn khác có khả năng lây nhiễm cao ví dụ khuẩn lao Mycobacteria tuberculosis, hoặc các chi khác gây bệnh ở người như Coxiella, Legionella và Pseudomonas.


Hình thái khuẩn lạc của Francisell tularensis trên đĩa thạch (Ảnh: Sciencedaily)

Trong di truyền học, người ta xếp các chủng này thuộc nhóm gần gũi về mặt phân loại vì chúng có hệ gen khá giống nhau. Tuy nhiên, nghiên cứu chỉ ra rằng các chủng vi khuẩn gây bệnh đã tiến hóa từ các chủng không gây bệnh được đánh dấu chỉ bằng sự thay đổi nhỏ trong toàn bộ hệ gen của chúng.

Điều này được chứng thực là các phân tích đặc điểm cấu trúc của enzyme chuyển nhóm methyl lấy từ vi khuẩn, người, thực vật và động vật cho thấy chúng có mức độ tương đồng khá cao trong khi có nhiều sự khác biệt trên các gen còn lại.

Bằng chứng quan trọng là người ta tìm thấy các protein của F. tularensis tham gia trong cơ chế “bắt chước phân tử”. Tùy theo trạng thái lây nhiễm mà có tới hơn 200 loại protein từ vi khuẩn này đã “nhảy dù” vào trong các đại thực bào (tế bào thuộc hệ thống miễn dịch) của người. Bởi vì về mặt cấu trúc, chúng tương tự như protein ở người, nên đã không bị nhận diện bởi hệ miễn dịch người và do đó bệnh tật được chính cơ thể “bảo vệ”.

Nghiên cứu này được tiến hành nhằm làm sáng tỏ sự tiến hóa của thể virus gây bệnh của khuẩn Francisella nhưng có ý nghĩa rất quan trọng vì nó nêu bật được mối liên hệ vật chủ - tác nhân gây bệnh.

Theo các tác giả “việc nhận diện được sự khác biệt nhỏ giữa protein của người và vi khuẩn gây bệnh sẽ là chìa khóa giúp tìm ra các loại thuốc điều trị mới”.

Loading...
TIN CŨ HƠN
Các tín đồ ăn cay có lẽ sẽ thích thú khi biết có 14 lợi ích của việc này

Các tín đồ ăn cay có lẽ sẽ thích thú khi biết có 14 lợi ích của việc này

Khi chúng ta bị ốm, bác sĩ luôn khuyên rằng nên ăn một số đồ thanh đạm, tránh ăn đồ cay nóng kích thích dạ dày. Do vậy, không biết từ khi nào mà mọi người coi những đồ cay là thực phẩm không lành mạnh.

Đăng ngày: 03/06/2025
Hiểm họa chết người từ methanol trong rượu lậu

Hiểm họa chết người từ methanol trong rượu lậu

Chất độc methanol phổ biến trong rượu lậu chỉ khác ethanol ở số lượng nguyên tử carbon và hydro nhưng có thể gây chết người với liều lượng nhỏ.

Đăng ngày: 01/06/2025

"Thời gian vàng" cấp cứu người nhồi máu cơ tim

Dưới 2 giờ kể từ khi có triệu chứng đau thắt ngực hoặc quỵ xuống đến lúc được can thiệp là thời điểm tốt nhất để cứu người bị nhồi máu cơ tim cấp.

Đăng ngày: 31/05/2025
Những món ăn nguy hiểm nhất trên thế giới

Những món ăn nguy hiểm nhất trên thế giới

Một số món ăn nếu không được chế biến và tiêu thụ đúng cách có thể gây tê liệt, ngộ độc hay thậm chí thủng dạ dày.

Đăng ngày: 31/05/2025
Uống nước râu ngô, bạn nhất định phải biết điều này

Uống nước râu ngô, bạn nhất định phải biết điều này

Dân gian từ lâu đã biết sử dụng râu ngô kết hợp với mã đề, mía hay lá dứa để nấu nước uống thanh nhiệt trong những ngày nắng nóng.

Đăng ngày: 28/05/2025
Chết não và cái chết của con người

Chết não và cái chết của con người

Chết não là gì? Chết não có nguy hiểm không? Nguyên nhân gây chết não là gì? Chết não có cứu chữa được không? Cùng tìm hiểu về những vấn đề này qua bài viết dưới đây.

Đăng ngày: 17/05/2025
Những lý do nên dùng cà chua

Những lý do nên dùng cà chua

Cà chua thường xuyên xuất hiện trong căn bếp của mọi nhà và được dùng để chế biến rất nhiều món ăn. Nhưng lợi ích, tác dụng tuyệt vời của loại quả này cũng như cách ăn nó sao cho tốt nhất thì không phải ai cũng biết.

Đăng ngày: 16/05/2025
Tiêu điểm
Khoa Học News