Xương đùi là biểu tượng quyền lực của người Zapotec cổ?

Đối với người Zapotec cổ đại, xương đùi của tổ tiên được mang theo như một sự thể hiện quyền lực.

Dựa trên những mẫu đá khắc hàng trăm năm tuổi ở miền Nam Mexico, các nhà khảo cổ học từ lâu đã cho rằng người Zapotec mang theo xương đùi để thể hiện quyền lực.

“Chúng tôi cho rằng những chiếc xương đùi thuộc về tổ tiên của người thuộc giai cấp thống trị, giống như một thứ quyền trượng thể hiện địa vị hay một biểu tượng của luật pháp vậy,” nhà khảo cổ học Gary Feinman thuộc Bảo tàng Field tại Chicago cho biết.

Giờ đây những cuộc khai quật lăng mộ trong phạm vi một nghiên cứu đã xác nhận ý kiến trên. Hơn nữa, nó còn tiết lộ rằng có vẻ như ngay cả những người dân thường cũng mang theo xương đùi của tổ tiên bên mình.

Nền văn minh Zapotec tồn tại song song với hai nền văn minh cổ đại Mâya và Aztec và đạt tới thời kì phát triển cực thịnh từ năm 500 trước Công nguyên tới năm 1000 sau Công nguyên tại thung lũng Oaxaca thuộc Mexico ngày nay.

Những lần khai quật trước đó đã phát hiện một ngôi mộ của người Zapotec với 9 xương đùi biến mất. Tuy nhiên, 9 bộ xương người này ở trong tình trạng khá lộn xộn, do vậy người ta không chắc xương đùi bị mất là do con người lấy đi hay chỉ vì thất lạc tự nhiên.
Giả thuyết đã được chứng minh

Người Zapotec thường chôn người thân ngay gần nhà – thậm chí đôi khi ngay trong nhà.
Trong một cuộc khai quật hồi đầu năm tại một pháo đài gần thành phố cổ San Pablo Villa de Mitla, Feinman cùng đồng nghiệp đã phát hiện ra một hố đào có thành xây bằng gạch sống bên dưới một ngôi nhà.

(Ảnh : Linda Nicholas)

Bên trong là bộ xương của một người đàn ông trưởng thành hầu như còn nguyên vẹn, trừ bên xương đùi phải đã biến mất.

“Đây là phát hiện tuyệt vời – nó đã khẳng định điều mà người ta suy đoán trước đó,” nhà khảo cổ Javier Urcid đến từ đại học Brandei, một người không tham gia vào nhóm khai quật, nói.

Biểu tượng quyền lực dân túy?

Có những dấu hiệu cho thấy hầm mộ này được xây vào khoảng năm 500 sau công nguyên, và đã được đào lên sau lần chôn cất đầu tiên từ 25 tới 100 năm.Do ngôi nhà này đã được sử dụng liên tục trong suốt khoảng thời gian nói trên, cho nên người đào mộ lên hẳn phải có quan hệ họ hàng với người trong mộ, các nhà nghiên cứu suy luận.

“Tôi tin rằng lấy đi xương đùi của tổ tiên là cách người Zapotec khẳng định vị thế “nối dõi tông đường” của mình,” nhà khảo cổ Joyce Marcus thuộc đại học Michigan cho biết. Marcus cũng không tham gia vào quá trình khai quật của nhóm nghiên cứu.

“Có vẻ như mỗi người con trai trưởng đều mang theo xương đùi của cha mình. Việc này thể hiện sợi dây tiếp nối vững chắc của dòng tộc từ thế hệ tổ tiên đến các thế hệ con cháu.”

Ngôi mộ mới được khai quật kể trên rất đơn sơ, ít đồ tùy táng – điều này cho thấy người đàn ông nằm trong đó không thuộc dòng dõi quý tộc dù ông ta có thể là người đứng đầu một gia đình, dòng họ, Feinman nói.

“Đến đây lại đặt ra một câu hỏi: vậy liệu xương đùi có được sử dụng rộng hơn như một biểu tượng thống trị của những người nắm giữ quyền lực, dù ít dù nhiều?”