Khám phá
Khảo cổ học
Ảnh hưởng của gene người Neanderthal và Denisovan đối với người hiện đại ngày nay
Ảnh hưởng của gene người Neanderthal và Denisovan đối với người hiện đại ngày nay
Lịch sử tiến hóa của chúng ta từng gắn liền với sự tồn tại và giao thoa với các loài người khác như Neanderthal và Denisovan. Những mối liên kết này, dù diễn ra hàng thiên niên kỷ trước, vẫn để lại dấu ấn rõ rệt trên sức khỏe, ngoại hình và sinh lý của chúng ta ngày nay, nhờ vào các tiến bộ trong nghiên cứu DNA cổ đại.
Di sản từ Neanderthal và Denisovan
Khi Homo sapiens rời khỏi châu Phi trong các đợt di cư cách đây hàng chục nghìn năm, họ đã gặp gỡ và giao phối với người Neanderthal ở nhiều vùng tại lục địa Á-Âu. Điều này dẫn đến việc các quần thể người hiện đại kế thừa trung bình khoảng 2% DNA từ người Neanderthal. Tương tự, các nghiên cứu gần đây phát hiện rằng người Denisovan, một nhánh người tiền sử khác, cũng để lại 2-5% DNA trong bộ gene của một số nhóm người bản địa tại châu Đại Dương.
Sự pha trộn này đã tạo nên một "bức tranh chắp vá" di truyền ở các quần thể hiện đại, với các gene cổ xưa mang theo những đặc điểm đặc trưng. Nghiên cứu cho thấy DNA của người Neanderthal có thể ảnh hưởng đến kích thước mũi của chúng ta, trong khi DNA của người Denisovan liên quan đến độ rộng của đôi môi. Những phát hiện này không chỉ giúp tái hiện đặc điểm hình thái của tổ tiên mà còn cung cấp manh mối về cách các gene cổ xưa ảnh hưởng đến sự thích nghi với môi trường.
Khả năng miễn dịch của con người hiện đại là sự giao thoa di truyền từ xa xưa.
Tác động đến sức khỏe và hệ miễn dịch
Một trong những di sản quan trọng nhất của sự giao thoa di truyền này là khả năng miễn dịch của con người hiện đại. Vì Neanderthal và Denisovan đã sinh sống ở Á-Âu hàng trăm nghìn năm, họ phát triển khả năng chống lại các mầm bệnh đặc hữu tại khu vực này. Homo sapiens, khi đến định cư tại đây, đã kế thừa các gene liên quan đến miễn dịch thông qua giao phối.
Các gene này mang lại lợi ích đáng kể, giúp tổ tiên của chúng ta chống lại vi khuẩn và virus mới. Ví dụ, một cụm gene Neanderthal trên nhiễm sắc thể 12 được chứng minh là có khả năng bảo vệ con người hiện đại khỏi triệu chứng Covid-19 nghiêm trọng. Tuy nhiên, không phải tất cả các di sản này đều tích cực. Một cụm gene khác từ Neanderthal trên nhiễm sắc thể 3 lại được cho là tăng nguy cơ mắc Covid-19.
Nghiên cứu tại Nhật Bản cũng chỉ ra rằng DNA Denisovan có liên quan đến một số tình trạng sức khỏe, bao gồm tiểu đường loại II và bệnh động mạch vành. Điều này cho thấy, các biến thể di truyền từng có lợi trong môi trường nguyên thủy đôi khi lại trở thành yếu tố rủi ro trong bối cảnh y tế hiện đại.
Những câu hỏi còn bỏ ngỏ
Dù các nghiên cứu đã mang lại nhiều hiểu biết quan trọng, vẫn còn nhiều khoảng trống trong việc khám phá ảnh hưởng di truyền của các loài người tiền sử. Đặc biệt, dòng gene giữa các loài này và quần thể Homo sapiens tại châu Phi hiện đại vẫn chưa được hiểu rõ. Một số học giả cho rằng có thể tồn tại dấu hiệu di truyền từ một loài vượn nhân hình chưa xác định trong bộ gene của người châu Phi.
Vẫn còn nhiều khoảng trống trong việc khám phá ảnh hưởng di truyền của các loài người tiền sử.
Các nhà nghiên cứu nhấn mạnh rằng dòng gene từ Neanderthal và Denisovan không chỉ là di sản sinh học mà còn là bằng chứng cho sự tiến hóa của loài người hiện đại. "Sự pha trộn có những hậu quả quan trọng về chức năng, kiểu hình và tiến hóa," nhóm nghiên cứu khẳng định trong báo cáo đăng trên tạp chí Current Opinion in geneetics & Development.
Những phát hiện này nhắc nhở chúng ta rằng, Homo sapiens không tiến hóa một cách độc lập mà là kết quả của sự giao thoa phức tạp giữa nhiều loài. Điều này không chỉ góp phần vào sự đa dạng của con người ngày nay mà còn mở ra các hướng nghiên cứu mới về mối liên hệ giữa di truyền học, lịch sử tiến hóa và sức khỏe cộng đồng.
Phát hiện xác tàu đắm của nhà thám hiểm Vasco da Gama
Các nhà nghiên cứu có thể tìm thấy xác tàu nằm trong đội tàu của nhà thám hiểm nổi tiếng người Bồ Đào Nha trong chuyến đi cuối cùng của ông.
Tây Ban Nha phát hiện răng của 3 người không thuộc loài chúng ta
Phần còn lại của một người trưởng thành, một thiếu niên và một đứa bé không thuộc loài chúng ta đã lộ ra trong một hang động ở công viên Serinyà.
Sinh vật lạ bị "phong ấn" trong đá 478 triệu năm: Là thủy tổ của nhiều loài
Một phiến đá cổ ở Morocco đã bảo tồn nguyên vẹn sinh vật có thể lấp đầy một khoảng trống tiến hóa quan trọng.
Phát hiện mới về đội quân đất nung trong lăng mộ Tần Thủy Hoàng: “Sống động như người thật”
Với cách sắp xếp đặc biệt này, đội quân đất nung trong lăng mộ hoàng đế Tần Thủy Hoàng có thể đảm nhận những nhiệm vụ khác nhau khi chiến đấu.
DNA tiết lộ mô hình tình dục và hôn nhân ở đế chế hùng mạnh châu Âu
Nghiên cứu phân tích DNA cổ đại lấy từ các ngôi mộ của người Avar đã tiết lộ về nguồn gốc, cũng như mô hình tình dục và hôn nhân của đế chế hùng mạnh này.
Kỳ bí chiếc mặt nạ cổ 600 năm tuổi của thần lửa Aztec
Chiếc mặt nạ Xiuhtecuhtli là một trong những cổ vật màu ngọc lam mà nhà chinh phục người Tây Ban Nha Hernán Cortés đã lấy từ Đế chế Aztec.
