Bí mật trên sa mạc Sudan: Kim tự tháp của các vị vua Kushite

Khi nhắc tới kim tự tháp, trong ấn tượng của nhiều người sẽ nghĩ ngay tới Ai Cập cổ đại, tuy nhiên đây không phải là khu vực duy nhất trên hành tinh của chúng ta tồn tại những kiến trúc đặc biệt này.

Sau sự suy tàn của Tân Vương quốc tại Ai Cập, các vị Vua của Kush đã thành lập Vương triều thứ 25 bằng cách mở rộng lãnh thổ của họ bao gồm cả Ai Cập, và cai trị như các Pharaoh da màu trong ít nhất một trăm năm.

Mặc dù thuật ngữ "kim tự tháp" thường được gắn với Ai Cập, tuy nhiên Sudan (Kush cổ đại) ngày nay đã được các nhà khảo cổ học phát hiện ra 5 địa điểm khảo cổ chưa các kiến trúc đặc biệt này ở cả hai bên sông Nile, hiện nay hầu hết được bao phủ bởi cát - có nhiều kim tự tháp hơn cả Ai Cập.

Các địa điểm: Jebel Barkal, El-Kurru, Nuri, Sanam và Zuma đại diện cho các nền văn hóa Napatan (900 - 270 TCN) và Meroitic (270 TCN - 350 SCN) của Vương quốc Kush.

Tàn tích của 20 kim tự tháp đã được tìm thấy tại Nuri, nơi được coi là nghĩa địa hoàng gia của thành phố cổ Napata, thủ đô đầu tiên của Vương quốc Kush ở Nubian. Không xa đó, tại El-Kurru giới khảo cổ học cũng phát hiện ra các kim tự tháp, lăng mộ của các Pharaoh đầu tiên và cuối cùng của Vương triều thứ 25.

Sau khi Napata sụp đổ, ngai vàng hoàng gia được chuyển đến Meroë, nơi có hơn 200 kim tự tháp. Tại Gematon cổ đại (Kawa hiện đại), 16 kim tự tháp đã được tìm thấy, cùng với tumuli mastabas.

Người Nubia cổ đại đã xây dựng nhưng kim tự tháp có hình dạng gần như tương tự với kim tự tháp Ai Cập, mặc dù kích thước nhỏ hơn, với một viên đá trên đỉnh và chỉ được sử dụng cho hoàng gia chứ không phải cho người bình thường. Tuy nhiên những kim tự tháp này là sản phẩm của vương quốc Kush cổ xưa, từng trị vì dọc bở sông Nile từ những năm 1070 trước Công nguyên, cho đến tận năm 350 sau Công nguyên.

Phải đến tận 500 năm sau khi người Kush xây dựng những chiếc kim tự tháp đầu tiên, những người Ai Cập cổ đại mới bắt đầu "bắt chước" để xây dựng những lăng mộ khổng lồ cho người đã khuất.


Đền thờ Amun. Địa điểm khảo cổ tại Jebel Barkal, Napata. Quần thể kim tự tháp Meroë được xây dựng cách đây khoảng năm 720 - 300 trước Công nguyên, với các hoa văn trang trí trên nền kim tự tháp mang đậm ảnh hưởng từ nền văn hóa Ai Cập, Hi Lạp và Rome (thuộc Ý). Trong quần thể kim tự tháp có lăng mộ của các vị vua và hoàng hậu trị vì vương quốc Meroitic trong thời gian năm 800 - 350 trước Công nguyên.

Có thể nhìn thấy mỏm đá khổng lồ của Jebel Barkal, nằm cách Khartoum hiện đại khoảng 400 km (248 dặm). Mesa - một ngọn đồi nằm biệt lập, có đỉnh bằng phẳng - che khuất thành phố cổ Napata - trung tâm tôn giáo và chính trị đầu tiên của các vị Vua của Kush đã có vào thế kỷ 15 trước Công nguyên.

Pharaoh Thutmose III đã thành lập một khu phức hợp đền thờ tại Napata, tại sông Nile, sau cuộc chinh phục Kush. Đền Amun nằm ở khúc quanh của sông Nile, được đóng khung bởi Jebel Barkal đồ sộ làm bối cảnh.

Người Nubia tin rằng núi Jebel Barkal là quê hương của thần Amun. Vua Piankhi và những người kế vị của ông đã mở rộng ngôi đền ban đầu thành một trung tâm tôn giáo lớn, thậm chí còn thêm một đại lộ dẫn xuống bến tàu hoàng gia trên sông Nile, hai bên là những đường viền bằng đá granit.


Sudan có tới 255 kim tự tháp, gần gấp đôi Ai Cập (138)
. Tương tự, Sudan cũng nổi tiếng với nhiều đền thờ trải dài từ El Kurru, Jebel Barkal tới Meroe, với số lượng, quy mô nhỉnh hơn người láng giềng ở Bắc Phi. Giống với Ai Cập, người Kushite xây kim tự tháp để chôn cất khoảng 60 vị vua (còn được gọi là các pharaoh da đen), hoàng hậu Nubia và các công dân giàu có.


Có tới 200/255 kim tự tháp được xây dựng vào thời kỳ Meroitic tại thành phố cổ Meroe, nằm giữa sa mạc Sudan. Một trong ba thủ phủ của Vương quốc Kush cổ đại từng cai trị vùng Nubia, khu vực dọc sông Nile ở Sudan và miền Nam Ai Cập, từ thế kỷ X trước Công nguyên đến thế kỷ IV sau Công nguyên, nơi đây từng là một đô thị trù phú và thịnh vượng. Vì thế, quần thể kim tự tháp ở đây được gọi chung là Meroe.


Giờ đây, chỉ sau 4 giờ lái xe từ thủ đô Khartoum, du khách đã có thể chiêm ngưỡng thành phố cổ được coi là viên ngọc văn hóa của Sudan, Di sản thế giới được Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên hợp quốc (UNESCO) công nhận từ năm 2011.


Nền văn minh của Meroë chịu ảnh hưởng lớn từ nền văn minh Ai Cập
, đó là lý do giải thích cho việc có rất nhiều điểm tương đồng trong cách xây dựng những kim tự tháp này, nhất là trong việc chúng được dùng làm lăng mộ cho hoàng tộc. Những kim tự tháp ở Sudan được xây dựng với cấu trúc và các lớp được tính toán tỉ mỉ nhưng theo thời gian chúng đã trở nên lỏng lẻo, nhanh chóng hư hại. Lý do là vì phần lõi bên trong được xây dựng có phần cẩu thả, loại đá được dùng khá nhỏ và không ăn khớp với nhau. Tuy được dùng cho việc mai táng người trong hoàng tộc nhưng tính đến nay, chưa từng có bất kỳ kho báu hay xác ướp nào từng được tìm thấy trong các kim tự tháp này.

Loading...
TIN CŨ HƠN
Than đá được hình thành như thế nào?

Than đá được hình thành như thế nào?

Than đá là một loại đá trầm tích có màu nâu-đen hoặc đen có thể đốt cháy và thường xuất hiện trong các tầng đá gồm nhiều lớp hoặc lớp khoáng chất hay còn gọi là mạch mỏ.

Đăng ngày: 09/05/2025
Nguồn gốc và ý nghĩa Tết Đoan ngọ ở Việt Nam

Nguồn gốc và ý nghĩa Tết Đoan ngọ ở Việt Nam

Tết Đoan Ngọ là một trong những ngày lễ Tết truyền thống ở Việt Nam. Tết Đoan Ngọ được tổ chức vào ngày mùng 5/5 âm lịch. Vậy năm 2021 Tết Đoan Ngọ rơi vào ngày nào?

Đăng ngày: 09/05/2025
Nguồn gốc và ý nghĩa của hoa Tiên Ông (Dạ Lan Hương)

Nguồn gốc và ý nghĩa của hoa Tiên Ông (Dạ Lan Hương)

Hoa tiên ông hay còn gọi là hoa dạ lan hương, là một loài hoa có hương thơm dễ chịu, được nhiều người dân Hà Nội ưa chuộng vào các dịp lễ Tết.

Đăng ngày: 08/05/2025
Lý giải hiện tượng lá cây đổi màu vào mùa thu

Lý giải hiện tượng lá cây đổi màu vào mùa thu

Nhớ lại từ những kiến thức sinh học ở trường phổ thông, chúng ta đều biết rằng, màu xanh của lá cây có được là do chất diệp lục tạo nên. Khi tiết trời chuyển sang thu, lá bắt đầu chuyển sang màu vàng hoặc đỏ.

Đăng ngày: 08/05/2025
Lịch sử phát triển xe đạp

Lịch sử phát triển xe đạp

Xe đạp là một phương tiện giao thông có lịch sử phát triển lâu đời và trước tình hình chi phí nhiên liệu leo thang, người ta lại tìm về với xe đạp như một giải pháp vừa tiết kiệm.

Đăng ngày: 07/05/2025
Sự thật bất ngờ: Những cặp song trùng không chỉ trông giống nhau mà hành xử cũng tương đồng?

Sự thật bất ngờ: Những cặp song trùng không chỉ trông giống nhau mà hành xử cũng tương đồng?

"Song trùng" hay doppelgänger là hiện tượng mà 2 người hoàn toàn xa lạ, không có quan hệ huyết thống lại sở hữu khuôn mặt giống nhau đến lạ kỳ.

Đăng ngày: 07/05/2025
Những nguyên nhân khiến bạn phân tâm khi làm việc và học tập

Những nguyên nhân khiến bạn phân tâm khi làm việc và học tập

Có hàng tá những thứ xung quanh bạn luôn làm bạn mất tập trung. Vậy phải giải quyết chúng như thế nào?

Đăng ngày: 07/05/2025
Tiêu điểm
Khoa Học News