Bọ ăn lưỡi ẩn náu trong miệng cá thợ mộc

Don Marx, sinh viên sinh học hải dương đến từ Cape Town bắt được con cá thợ mộc có rận ăn lưỡi ký sinh trong miệng khi đi câu gần mũi Cape Agulhas.

Don từng nghe nói về loài rận trên nhưng chưa từng trông thấy nó trong tự nhiên. Nhưng sau khi gửi ảnh cho giáo sư Nico Smit, nhà động vật học ở Đại học tây Bắc, Don rất vui mừng do phát hiện loài rận đặc biệt này chưa bao giờ được chụp ảnh trước đây.


Rận ăn lưỡi thay thế lưỡi cá thợ mộc. (Ảnh: Don Marx).

"Là một nhà khoa học hải dương và đã câu cá từ nhỏ, tôi đã thấy khá nhiều động vật ký sinh trên cá và cá mập", Don chia sẻ. "Nhưng không thứ gì có thể khiến tôi thực sự bất ngờ như khoảnh khắc mở miệng con cá thợ mộc và trông thấy đôi mắt xanh như người ngoài hành tinh đang nhìn tôi chằm chằm. Đây là loài rận ăn lưỡi chỉ ký sinh trong cá thợ mộc".

Rận ăn lưỡi đã được biết tới suốt nhiều thập kỷ, nhưng trong những năm gần đây, giới nghiên cứu bắt đầu tìm hiểu sâu về chu kỳ sống và hành vi của chúng. Họ cho rằng mọi loài rận ăn lưỡi đều bắt đầu vòng đời dưới dạng con đực, trôi dạt trong đại dương và tìm kiếm vật chủ để bám vào. Mỗi loài rận trong tổng số 280 loài rận ăn lưỡi đã được nhận dạng, dường như chỉ nhắm vào một loài cá.

Sau khi con rận tìm thấy vật chủ thuộc loài cá phù hợp, nó bơi qua mang cá và biến cơ thể con cá thành nơi ở. Nếu không có con rận khác ở sẵn từ trước, con rận mới sẽ tìm đường tới miệng cá, bám chặt vào lưỡi vật chủ. Sử dụng càng trước, nó cắt đứt mạch máu trong lưỡi, sau đó kiếm ăn bằng cách hút máu vật chủ.

Trong suốt thời gian này, con rận đực biến đổi thành giống cái, cơ thể nó lớn gấp vài lần cùng với những chiếc chân để bám vào miệng cá. Trong khi đó, đôi mắt của nó thu nhỏ do không cần định vị nữa. Khi lưỡi teo đi và rơi ra ngoài do thiếu máu, con rận bám vào cuống lưỡi và thay thế hoàn toàn.

Theo một nghiên cứu năm 1983, rận ăn lưỡi thay thế chức năng cơ học của lưỡi bằng cách giúp con cá giữ mồi ở vòm họng khi ăn. Đây là loài ký sinh duy nhất thay thế hoàn toàn chức năng của một cơ quan ở vật chủ. Rận ký sinh sẽ sống trong miệng cá cả đời, hút máu và chất nhầy của con cá, nhưng không gây thêm tổn thương nào khác.

Nếu tìm thấy một con rận cái đã ở sẵn từ trước, rận đực sẽ bám vào mang cá. Nó sẽ sống cả đời trong mang cá, thỉnh thoảng giao phối với rận cái, sinh ra con non bơi ra ngoài qua mang sau khi đẻ để tìm vật chủ của riêng nó. Một con cá có thể trở thành vật chủ của một con rận cái và vài con rận đực. Những con cá như vậy thường nhẹ cân do bị nhiều vật ký sinh hút máu.

Ở nghiên cứu trong phòng thí nghiệm, rận ăn lưỡi chỉ rời khỏi miệng cá khi vật chủ chết, thường nó sẽ nán lại ở đầu hoặc thân con cá. Tuy nhiên, giới nghiên cứu không biết rõ điều gì xảy ra với rận ăn lưỡi nếu vật chủ của chúng chết trong tự nhiên. Nhiều khả năng cái chết của vật chủ cũng kéo theo cái chết của rận ký sinh.

TIN CŨ HƠN
Dưa chuột ống phun - Loại cây tự phát nổ để phát tán hạt giống

Dưa chuột ống phun - Loại cây tự phát nổ để phát tán hạt giống

Một nghiên cứu mới tiết lộ bí mật của giống dưa chuột ống phun nhanh và chính xác dù ở khoảng cách xa hàng chục mét.

Đăng ngày: 04/12/2025
Dế đực phải chọn giữa mạng sống và tình yêu

Dế đực phải chọn giữa mạng sống và tình yêu

Kêu hay không kêu, đó luôn là một câu hỏi khó đối với các con dế đực. Bởi vì tiếng kêu có thể mang lại cho chúng tình yêu, nhưng cũng có thể là cái chết.

Đăng ngày: 01/12/2025
Tìm thấy loài bọ cạp mới ở Việt Nam

Tìm thấy loài bọ cạp mới ở Việt Nam

Loài bọ cạp mới thuộc họ Euscorpiidae, được nhóm nghiên cứu mô tả dựa trên các mẫu vật thu thập được trong hang Hua Ma, xã Quảng Khê (huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn).

Đăng ngày: 30/11/2025
Cây tuế cô đơn nhất thế giới

Cây tuế cô đơn nhất thế giới

Là cá thể duy nhất còn lại trên Trái Đất từ thời khủng long, cây tuế ở Vườn thực vật Durban tại Nam Phi được mệnh danh là loài cây cô đơn nhất thế giới.

Đăng ngày: 28/11/2025
“Rùng mình” loài cây chảy máu giống con người!

“Rùng mình” loài cây chảy máu giống con người!

Mẹ thiên nhiên ban cho con người muôn vàn những điều tuyệt vời và cũng không thiếu những thứ kì lạ.

Đăng ngày: 23/11/2025
Loài hoa tuyệt đẹp nhưng khi tàn biến thành đầu lâu đáng sợ

Loài hoa tuyệt đẹp nhưng khi tàn biến thành đầu lâu đáng sợ

Những bông hoa rực rỡ sắc màu ấy chỉ đẹp khi còn tươi nhưng một khi chúng đã tàn lụi, vẻ ngoài càng trở nên hơi đáng sợ...

Đăng ngày: 22/11/2025
Chanh ngón tay - Loại chanh giống trứng cá hồi đắt nhất thế giới

Chanh ngón tay - Loại chanh giống trứng cá hồi đắt nhất thế giới

Giá thành cho 1kg của loại quả này tới hàng triệu đồng nhưng giới nhà giàu Trung Quốc vẫn săn lùng đặt mua cho bằng được.

Đăng ngày: 20/11/2025
Khoa Học News