Cạnh tranh khứu giác: hai lỗ mũi luân phiên xử lí hai mùi khác nhau

Khi mũi đồng thời bắt gặp hai mùi khác nhau, não sẽ luân phiên xử lí chúng riêng qua từng bên lỗ mũi.

Phát hiện do các nhà nghiên cứu tại đại học Rice ở Houston là ví dụ đầu tiên về sự cạnh tranh trong hệ cơ quan khứu giác. Chi tiết được công bố trên tờ Current Biology trực tuyến ngày 20 tháng 8 vừa qua.

“Phát hiện của chúng tôi mở ra triển vọng mới trong công cuộc khám phá cơ chế hoạt động của hệ cơ quan khứu giác và hoạt động nhận thức khứu giác,” Denise Chen, giảng viên tâm thần học, đồng tác giả báo cáo nghiên cứu, phát biểu.

Để phục vụ cho nghiên cứu, 12 tình nguyện viên đã thử các mùi từ hai chiếc lọ chứa hai hương thơm khác nhau. Một chiếc lọ chứa cồn phenyl ethyl giống với mùi hoa hồng, chiếc còn lại chứa n-butanol có mùi như bút đánh dấu. Cả hai lọ đều có miệng vừa khít với kích thước mũi xoay của kính hiển vi, đảm bảo chắc chắn rằng tình nguyện viên có thể trải nghiệm đồng thời hai mùi – mỗi mùi qua một bên lỗ mũi.

Qua 20 vòng thử nghiệm, cả 12 tình nguyện viên đều cho biết họ cảm nhận luân phiên hai mùi - khi thì chủ yếu mùi hoa hồng, khi thì chủ yếu mùi bút đánh dấu dòng. Một vài người cảm nhận sự chuyển đổi mùi thường xuyên hơn và rõ ràng hơn, nhưng trong số tất cả các tình nguyện viên, không ai miêu tả được một kiểu mô hình cảm nhận mùi cụ thể.

Chen nói sự cạnh tranh giữa hai lỗ mũi cũng giống như sự cạnh tranh ở các cặp cơ quan giác quan khác. Khi đôi mắt đồng thời nhìn vào hai hình ảnh khác nhau, hai hình này sẽ được hai mắt quan sát luân phiên, mỗi mắt nhìn một hình.

Khi mũi đồng thời bắt gặp hai mùi khác nhau, não sẽ luân phiên xử lí chúng riêng qua từng bên lỗ mũi. (Ảnh: iStockphoto)

Trong phòng thí nghiệm, cùng lúc mỗi lỗ mũi nhận một mùi khác nhau, nhưng thực tế tình nguyện viên đang trải qua một “sự đánh lừa khứu giác”, bà nói. “Thay vì nhận biết một hỗn hợp liên tục cả hai mùi, họ lại chỉ nhận thấy một trong hai mùi, mùi này tiếp nối sau mùi kia, theo kiểu luân phiên, như thể hai bên lỗ mũi đang cạnh tranh với nhau. Mặc dù thực tế cả hai mùi đều hiện diện như nhau cùng một lúc, não bộ của chúng ta lại chỉ chú ý tới chủ yếu một mùi tại một thời điểm.”

“Sự cạnh tranh giữa hai bên mũi liên quan tới sự thích ứng của các nơron thần kinh ngoại biên và nơron vỏ não,” Chen nói. “Công trình của chúng tôi là điểm khởi đầu cho các nghiên cứu tiếp theo trong tương lai về hiện tượng này, từ đó chúng tôi có thể biết được nhiều hơn về các cơ chế nhận biết mùi của con người.”

Trong cạnh tranh giữa hai lỗ mũi, sự lấn át hay nhượng bộ của một mùi cụ thể chỉ tồn tại trong tâm trí của người ngửi, còn tính chất vật lý thực tế của tác nhân khứu giác không hề thay đổi, Chen nhấn mạnh. Điều này khiến con người ít khi phân tách được cảm nhận khứu giác với kích thích vật lý thực sự. Do đó, cạnh tranh giữa hai lỗ mũi có thể là cánh cửa duy nhất để tìm hiểu ý thức và nhận thức ở cả người khỏe mạnh và người mắc bệnh.

Khứu giác con người là một lĩnh vực nghiên cứu còn rất sơ khai. Chen cho rằng hiểu được các cơ chế con người xử lí thông tin khứu giác không chỉ quan trọng đối với khoa học căn bản, mà về dài hạn còn đóng góp vào việc đánh giá và chữa trị các rối loạn khứu giác ở các bệnh nhân và người cao tuổi.

Từ khóa liên quan:

khứu giác

cạnh tranh

mùi

lỗ mũi

Loading...
TIN CŨ HƠN
Truyền thuyết và ý nghĩa của hoa Tulip

Truyền thuyết và ý nghĩa của hoa Tulip

Hoa Tulip tượng trưng cho sự nổi tiếng, giàu có và tình yêu hoàn hảo. Có lẽ vì nó nở vào mùa xuân, khi bóng tối của những ngày đông đã bị xóa nhòa, Tulip còn trở thành biểu tượng cho cuộc sống vĩnh hằng.

Đăng ngày: 21/04/2025
Những cấm kị nên biết khi tặng tiền lì xì

Những cấm kị nên biết khi tặng tiền lì xì

Lì xì là một tục lệ đẹp trong dịp Tết Nguyên đán ở nhiều nước châu Á. Tuy nhiên, không ít người chú ý đến những việc nên và không nên khi tặng bao lì xì.

Đăng ngày: 21/04/2025
12 mưu kế nổi tiếng nhất thời đại Gia Cát Lượng vẫn còn giá trị đến ngày nay (Phần 3)

12 mưu kế nổi tiếng nhất thời đại Gia Cát Lượng vẫn còn giá trị đến ngày nay (Phần 3)

Sau đây là những mưu kế nổi bật nhất được đời đời truyền tụng, như những giai thoại có một không hai trong sử sách.

Đăng ngày: 20/04/2025
Bộ lạc cho phụ nữ

Bộ lạc cho phụ nữ "quan hệ" thoải mái trước khi lấy chồng

Trong nhiều thế kỷ qua, bộ lạc du mục Tuareg đã đi khắp sa mạc Sahara, sống rải rác từ Libya cho đến Algeria, Niger và Mali của châu Phi, theo trang Every Culture.

Đăng ngày: 20/04/2025
Bộ tộc sống giữa rừng sâu nhưng biết hết mọi việc diễn ra khắp thế giới

Bộ tộc sống giữa rừng sâu nhưng biết hết mọi việc diễn ra khắp thế giới

Mặc dù sống giữa núi thẳm rừng sâu, nhưng tộc người đặc biệt này khiến thế giới phải kinh ngạc khi họ có thể biết được mọi chuyện đã và đang diễn ra trên khắp Trái đất.

Đăng ngày: 19/04/2025
Thủ phạm gây ra ảo ảnh trên sa mạc

Thủ phạm gây ra ảo ảnh trên sa mạc

Hiện tượng phản xạ toàn phần là nguyên nhân gây ra ảo ảnh nhìn thấy nước ở sa mạc hoặc trên mặt đường vào ngày nắng nóng.

Đăng ngày: 19/04/2025
Những loài vật tượng trưng may mắn trong văn hóa thế giới

Những loài vật tượng trưng may mắn trong văn hóa thế giới

Mời bạn đọc cùng điểm qua một số loài tiêu biểu trong danh sách những loại động vật mang lại phúc lành.

Đăng ngày: 19/04/2025
Tiêu điểm
Khoa Học News