Câu chuyện về vaccine cứu hàng chục triệu trẻ em khỏi bệnh bại liệt

Bệnh bại liệt đã cướp đi sinh mạng hoặc biến những đứa trẻ khỏe mạnh thành tàn tật. Nhưng, với sự hợp tác tích cực của các nhà khoa học Liên Xô trước đây và Mỹ, cuộc chiến chống virus bại liệt đã chiến thắng.

Thử nghiệm tại Liên Xô trước đây

Trong những thập kỷ đầu thế kỷ XX, bệnh bại liệt đã trở thành một tai họa thực sự ở các nước phát triển. Ở Mỹ, chỉ trong 3 tháng hè năm 1921, có hơn 7.000 người bị tàn tật, khoảng 3.000 người chết vì căn bệnh này. Về cơ bản, bệnh bại liệt thường xảy ra với trẻ em.

Vào đầu những năm 1950, số ca mắc bệnh bại liệt ở Mỹ hàng năm đã vượt mốc 50.000. Các nhà khoa học Mỹ là Jonas Salk và Albert Sabin đã đề xuất phiên bản vaccine của mình. Ông Salk đã sử dụng loại vaccine bất hoạt được tạo ra dựa trên virus bại liệt được nuôi cấy trong mô thận của khỉ châu Phi. Còn ông Sabin đề xuất loại vaccine đường uống với virus sống đã bị giảm độc lực.


Nhà khoa học Liên Xô Mikhail Chumakov (trái) và nhà khoa học Mỹ Albert Sabin (phải) hợp tác chống bệnh bại liệt.

Tuy nhiên, vào năm 1954, vụ bê bối lớn xảy ra khi vaccine bại liệt của ông Salk được đưa vào tiêm chủng đại trà ở Mỹ. Một số trẻ em đã mắc bệnh bại liệt sau khi được tiêm vaccine này. Kết quả điều tra cho thấy có sai phạm trong quá trình sản xuất. Thay vì virus bất hoạt, virus sống được sử dụng để sản xuất vaccine. Tình huống này đã khiến ông Sabin mất cơ hội thử nghiệm đại trà vaccine của mình ở Mỹ. Ông Sabin đã liên lạc với nhà khoa học Liên Xô Mikhail Chumakov.

Albert Sabin đề nghị M.Chumakov thử nghiêm vaccine của mình tại Liên Xô. M.Chumakov nhận thấy rằng, nếu vaccine của Jonas Salk có hiệu quả 60%, phiên bản của Albert Sabin về mặt lý thuyết cho hiệu quả đạt gần 100%, nhưng phải được kiểm nghiệm trong thực tiễn…

M.Chumakov bắt đầu sự nghiệp tại Phòng thí nghiệm Quân y, tham gia nghiên cứu bản chất của bệnh viêm não do ve ở vùng Khabarovsk của Nga khi đó thuộc Liên Xô vào năm 1937. M.Chumakov đã vô tình bị nhiễm bệnh, bị mất thính giác và khả năng vận động của bàn tay phải. Tuy nhiên, ông M.Chumakov không từ bỏ sự nghiệp và trở thành nhà virus học hàng đầu của Liên Xô. Vào đầu những năm 1950, khi dịch bại liệt xuất hiện ở Liên Xô, ông M.Chumakov là người đứng đầu chương trình vaccine.

Bán cho Nhật Bản 130 triệu liều vaccine

Phiên bản vaccine bại liệt của Liên Xô dựa trên công trình nghiên cứu của Albert Sabin được hoàn thành vào năm 1956. Những người đầu tiên thử nghiệm vaccine này là các nhà khoa học thuộc khoa Virus, Viện Y học thực nghiệm Leningrad. Do vaccine này chủ yếu dành cho trẻ em, ông Anatoly Smorodintsev - cộng sự của M.Chumakov quyết định chọn Lenochka (6 tuổi) - cháu gái của mình làm đứa trẻ đầu tiên thử nghiệm vaccine. Kết quả nghiên cứu cho thấy Lenochka có kháng thể chống lại bệnh bại liệt. Sau đó, những cuộc thử nghiệm quy mô lớn bắt đầu được triển khai. Năm 1960, vaccine bại liệt bắt đầu được sản xuất hàng loạt ở Liên Xô. Cuộc chiến chống virus bại liệt đã chiến thắng trong vòng 3 năm sau đó do hàng triệu trẻ em Liên Xô được tiêm chủng.

Vào đúng thời điểm dịch bùng phát ở Liên Xô, virus bại liệt cũng tấn công Nhật Bản. Vào năm 1961, một phong trào xã hội yêu cầu các cơ quan chức năng của Nhật Bản cho người dân được sử dụng vaccine bại liệt của Liên Xô. Ngày 22-6-1961, nước này thông báo mua 13 triệu liều vaccine của Liên Xô. Vài tháng sau, đợt bùng phát dịch bệnh được khống chế.

Albert Sabin và Mikhail Chumakov, những người đã cứu mạng sống và sức khỏe của hàng chục triệu trẻ em, qua đời cách nhau 3 tháng vào năm 1993.

TIN CŨ HƠN
Những nhà khoa học lỗi lạc nhất trong lịch sử

Những nhà khoa học lỗi lạc nhất trong lịch sử

Các nhà khoa học là những người rất quan trọng đối với nhân loại. Nhờ có những phát minh, công trình nghiên cứu của học mà thế giới mới phát triển như ngày nay.

Đăng ngày: 11/12/2025
Thomas Edison – nhà sáng chế 10.000 lần thất bại

Thomas Edison – nhà sáng chế 10.000 lần thất bại

Thomas Alva Edison sinh ngày 11 tháng 2 năm 1847 tại Milan – một thị trấn nhỏ bên dòng sông Huron thuộc tiểu bang Ohio, Mỹ.

Đăng ngày: 10/12/2025
Isaac Newton

Isaac Newton

Isaac Newton (1642 - 1727) - nhà vật lý, toán học nước Anh, người được thế giới tôn là "người sáng lập ra vật lý học cổ điển". Cống hiến lớn khiến tên tuổi ông trở thành bất tử là Ba định luật về chuyển động đặt cơ sở lý luận cho lực học kinh điển, quan tr

Đăng ngày: 09/12/2025
Top 11 phát minh làm rạng danh người Việt

Top 11 phát minh làm rạng danh người Việt

Người Việt ở khắp nơi trên thế giới luôn mang lại niềm tự hào cho dân tộc bằng nhiều phát minh khoa học có ý nghĩa to lớn với nhân loại.

Đăng ngày: 09/12/2025
19 nhà toán học vĩ đại nhất trong lịch sử

19 nhà toán học vĩ đại nhất trong lịch sử

Đây đều là những tên tuổi nổi tiếng mà chúng ta đã từng tiếp xúc ngay từ khi ngồi trên ghế nhà trường bởi họ là cha đẻ của những công thức toán học cực kỳ quen thuộc.

Đăng ngày: 07/12/2025
Acsimet - nhà bác học vĩ đại của Hy Lạp cổ

Acsimet - nhà bác học vĩ đại của Hy Lạp cổ

Archimedes của Syracuse là một nhà toán học, nhà vật lý, kỹ sư, nhà phát minh, và một nhà thiên văn học người Hy Lạp. Dù ít chi tiết về cuộc đời ông được biết, ông được coi là một trong những nhà khoa học hàng đầu của thời kỳ cổ đại.

Đăng ngày: 04/12/2025
Những thiên tài tự học

Những thiên tài tự học "đỉnh" nhất mọi thời đại

Họ đều có điểm chung là không có điều kiện để được học hành đầy đủ nhưng bằng chính sự đam mê, ham học hỏi đã giúp họ thành công và nổi danh.

Đăng ngày: 01/12/2025
Khoa Học News