Chế tạo máy laser tia X sáng nhất thế giới

Ở dưới lòng đất 10m và cách không xa Đại học Stanford, các nhà khoa học đang hoàn thiện cỗ máy laser có thể thay đổi cách nghiên cứu khối xây dựng vũ trụ.

Khi hoàn thành vào năm 2022, Coherent Light Source II hay LCLS-II, sẽ là máy laser tia X thứ hai tại Phòng thí nghiệm gia tốc quốc gia SLAC của Bộ Năng lượng Mỹ. Máy laser LCLS đầu tiên vận hành từ năm 2009, tạo ra chùm tia với 120 xung ánh sáng mỗi giây. LCLS-II có thể sản sinh một triệu xung mỗi giây và chùm laser sẽ sáng gấp 10.000 lần bản tiền nhiệm.


Undulator Hall, đoạn nam châm đảo chiều dùng để biến đổi chùm electron thành tia X. (Ảnh: Andy Altman/CNET)

"Tôi cho rằng hoàn toàn hợp lý khi nói LCLS-II sẽ mở ra một kỷ nguyên khoa học mới", tiến sĩ James Cryan ở SLAC chia sẻ. "Cỗ máy có thể tạo ra các xung trong chưa đầy một phần triệu tỷ giây". Nhờ đó, LCLS-II giúp các nhà nghiên cứu tiến hành những thí nghiệm bất khả thi trước đây.

LCLS giống như một kính hiển vi với độ phân giải cỡ nguyên tử. Ở trung tâm của nó là máy gia tốc hạt, thiết bị thúc đẩy tốc độ hạt tích điện và hướng chúng thành một chùm. Chùm đó truyền qua hàng loạt nam châm đảo chiều (thiết bị gọi là máy gợn sóng) để tạo ra tia X. Các nhà khoa học có thể sử dụng tia X này để dựng phim phân tử, hình ảnh của nguyên tử và phân tử đang chuyển động được ghi hình trong vài phần triệu tỷ giây và kết hợp lại giống như một bộ phim.

Những nhà khoa học ở gần như mọi lĩnh vực nghiên cứu đến từ khắp nơi trên thế giới để tiến hành thí nghiệm với LCLS. Phim phân tử của họ hé lộ các phản ứng hóa học, hé lộ hành vi của nguyên tử bên trong ngôi sao, tạo ra hình ảnh sống động mô tả chi tiết quá trình quang hợp. LCLS-II và công suất cao hơn sẽ cách mạng hóa phim phân tử, theo Andrew Burrill, phó giám đốc phòng thí nghiệm SLAC.

Dù cả hai máy laser đều tăng tốc electron tới tốc độ gần bằng vận tốc ánh sáng, chúng vẫn có điểm khác biệt. Máy gia tốc của LCLS đẩy electron qua đường ống bằng đồng vận hành ở nhiệt độ phòng, có nghĩa nó sản sinh lượng nhiệt rất lớn. Một khuôn đồng sẽ hấp thụ phần lớn nhiệt lượng đó. Đấy là lý do các kỹ sư chuyển sang máy gia tốc siêu dẫn mới, bao gồm hàng chục thiết bị dài 12 m gọi là cryomodule, được thiết kế để hoạt động ở -271 độ C nhờ nhà máy đông lạnh lớn ở phía trên mặt đất.

Theo Cryan, LCLS-II sẽ giúp các nhà khoa học SLAC trả lời những câu hỏi đã khiến họ đau đầu suốt nhiều năm như sự truyền năng lượng xảy ra như thế nào bên trong hệ thống phân tử. Họ hy vọng có thể sản xuất chùm electron đầu tiên bằng LCLS-II vào tháng 1/2022.

TIN CŨ HƠN
Thiên nhiên là gì? Phân loại và vai trò của các nguồn tài nguyên thiên nhiên

Thiên nhiên là gì? Phân loại và vai trò của các nguồn tài nguyên thiên nhiên

Thiên nhiên là một danh từ quen thuộc được chúng ta sử dụng nhiều trong các hoạt động học tập và lao động hằng ngày.

Đăng ngày: 27/11/2025
Những món ăn không thể thiếu trong ngày lễ Tạ Ơn

Những món ăn không thể thiếu trong ngày lễ Tạ Ơn

Món ăn không thể thiếu trong ngày này đó chính là món gà tây quay thơm lừng, vàng óng. Vậy ngoài gà tây, thực đơn trong ngày Lễ Tạ ơn còn có những món gì?

Đăng ngày: 27/11/2025
Những điều bí ẩn trong rừng Amazon khiến bạn

Những điều bí ẩn trong rừng Amazon khiến bạn "hết hồn"

Khu rừng già Amazon rộng lớn luôn ẩn chứa những điều bí ẩn chưa được khám phá, khiến chuyến đi vào rừng đầy rẫy hiểm nguy nhưng không kém phần thú vị và kích thích trí tò mò.

Đăng ngày: 27/11/2025
Những thanh kiếm huyền thoại trong lịch sử thế giới

Những thanh kiếm huyền thoại trong lịch sử thế giới

Thanh kiếm Nhân từ dùng trong lễ đăng quang vua Anh, thanh gươm của Hoàng đế La Mã Charlemagne, hay kiếm của vị tướng Napoléon Bonaparte... là những báu vật còn tồn tại đến ngày nay.

Đăng ngày: 26/11/2025
Lời giải

Lời giải "Trí thông minh sẽ bị thay đổi theo thời gian?"

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, trí thông minh không phải là một “đại lượng” cố định và bạn hoàn toàn có thể thông minh hơn theo thời gian.

Đăng ngày: 26/11/2025
Tại sao cà phê phân voi đắt nhất hành tinh?

Tại sao cà phê phân voi đắt nhất hành tinh?

Dù là những lời miêu tả kiểu "đó là phân" hay những lời ngợi khen rằng đó là "món quà của Chúa", thì cà phê phân voi vẫn là tách cà phê đắt nhất trên hành tinh.

Đăng ngày: 26/11/2025
Tại sao thi hài Lenin trông ngày càng tươi tắn hơn?

Tại sao thi hài Lenin trông ngày càng tươi tắn hơn?

Đây là lời khẳng định của những người làm công việc ướp xác cho Lenin. Họ đã phát triển những kỹ thuật thí nghiệm để duy trì thần thái cho thi hài của vị lãnh tụ cách mạng cộng sản.

Đăng ngày: 26/11/2025
Khoa Học News