Đế chế hùng mạnh bậc nhất từng đánh tan đế chế La Mã và kết cục sau khi “bắt nạt“ Nga

Đế chế Ottoman (Thổ Nhĩ Kỳ) tồn tại được 623 năm, từng đánh bại những đối thủ sừng sỏ như đế chế La Mã, nhưng đến khi tranh đấu với Nga thì bắt đầu xuống dốc không phanh.

Đế chế Ottoman hình thành ở vùng đất ngày nay gọi là Anatolia, do một thủ lĩnh bộ tộc Kayi tên Osman thành lập vào cuối thế kỷ 13. Đế chế Ottoman trỗi dậy ở thời kỳ mà hai đế chế hùng mạnh nhất thời bấy giờ là Đế chế La Mã và Đế chế Byzantine (Đông La Mã) đều đã suy yếu vì chiến tranh liên miên.


Đế chế Ottoman từng đánh đâu thắng đó, cho đến khi chạm tới vùng đất của Nga.

Đến giữa thế kỷ 14, Đế chế Ottoman tiến sâu về phía tây, kiểm soát vùng Balkan. 100 năm sau, đế chế Ottoman góp công lật đổ đế chế La Mã và đến thế kỷ 17, đế chế Ottoman đã kiểm soát một khu vực rộng lớn, trải dài từ Tây Á, đông nam và trung châu Âu, phía bắc và đông bắc Phi, vùng Caucasus.

Ở thời kỳ đỉnh cao, đế chế Ottoman kiểm soát hơn 5,6 triệu km2 diện tích lãnh thổ với số dân 15 triệu người. Đế chế Ottoman luôn được biết đến là một trong những đế chế lớn nhất và mạnh nhất lịch sử nhân loại. Điều duy nhất mà đế chế này không làm được là cạnh tranh quyền lực với đế quốc Nga.

Mối thù truyền kiếp giữa Nga-Ottoman

Mối quan hệ kình địch Nga-Ottoman (Thổ Nhĩ Kỳ) hình thành từ thế kỷ 16. Đó là khi đế quốc Nga trỗi dậy mạnh mẽ, vươn tầm ảnh hưởng đến Đông Âu và Bắc Âu. Sa hoàng Nga coi mình là người bảo vệ của cộng đồng Cơ Đốc giáo ở phương Đông sau khi thành Constantinople (Istanbul ngày nay) thất thủ năm 1453 dưới tay Đế chế Ottoman của người Thổ. Đế chế Ottoman sau này lấy Constantinople làm thủ đô và trở thành “cái gai” trong mắt Nga.

Căng thẳng Nga-Ottoman lên đến đỉnh diểm khi đế chế tiếp tục mở rộng lãnh thổ vào Trung Đông và vùng Balkans - khu vực sinh sống của người Slav theo Chính thống giáo, được Nga bảo vệ.

Từ năm 1568 đến 1878, đế chế Ottoman của người Thổ đã tiến hành 12 cuộc chiến tranh với đế quốc Nga, nhằm mở rộng lãnh thổ về phía biển Đen và khu vực Caucasus. Trong các cuộc chiến này, Nga giành chiến thắng 8 lần, còn người Thổ chỉ chiến thắng 4 lần.


Đế chế Ottoman ở thời hùng mạnh nhất.

Các trận chiến liên miên và phần lớn thua cuộc thuộc người Thổ đã khiến đế chế Ottoman suy yếu. Các sultan (vua) vào lúc này thường chỉ vui thú hưởng lạc trong hậu cung. Đến khi các đối thủ ở châu Âu và đế quốc Nga trỗi dậy mạnh mẽ thì các vị vua Ottoman vội vàng tiến hành cải cách nhưng đều đã muộn.

Giai đoạn năm 1568-1570, cuộc chiến đầu tiên giữa đế chế Ottoman và đế quốc Nga nổ ra chỉ vì vua Ottoman có kế hoạch xây dựng một kênh đào, đi qua vùng đất mà Sa hoàng Nga là Ivan Bạo chúa chiếm được.

Người Thổ khi đó chưa quá lo ngại Nga nên chỉ đem đến vùng Balkan một đội quân nhỏ và công binh. Cuộc chiến kết thúc khi đội quân Ottoman vừa bị chết cóng, vừa phải đối đầu với đội quân thiện chiến đến từ phương đông.

Đến năm 1676, Đế chế Ottoman lại gây chiến với Nga ở vùng đất ngày nay là Ukraine. Người Thổ muốn tiếp tục mở rộng lãnh thổ vào sâu trong lãnh địa của người Slav, bằng cách sử dụng chính những người Slav ở Crimea để phục vụ chiến tranh với đế quốc Nga. Cuộc chiến kết thúc với phần thắng nghiêng về Nga, dù lãnh thổ của hai phe không thay đổi;

Năm 1686, tình hình trở nên khó khăn khi các quốc gia ở châu Âu, Áo, liên minh Ba Lan-Lithuania ngả về Nga để đẩy lùi đế chế Ottoman khỏi Hungary, Ba Lan và vùng Balkan. Trong khi người Thổ chịu tổn thất nặng nề, đế quốc Nga gần như không tốn binh lực vì để các đồng minh phương Tây gánh hầu hết phần việc.

Năm 1710, vua Thụy Điển Charles XII bại trận ở Nga và rút chạy về thành trì của người Thổ ở vùng đất ngày nay là Modolva. Quân Nga do Sa hoàng Peter Đại đế dẫn đầu yêu cầu người Thổ giao nộp Charles XII. Nhưng quân Ottoman phản ứng bằng cách tràn ra tấn công, khiến quân Nga thiệt hại nặng. Thừa thắng xông lên, đế chế Ottoman chiếm lại vùng Azoz bị mất và khiến Nga phải cam kết không can thiệp vào vấn đề nội bộ của liên minh Ba Lan-Lithuania – là đồng minh của Ottoman ở thời điểm đó.

Đế chế hùng mạnh xuống dốc không phanh


Đế chế Ottoman từng nắm quyền kiểm soát đến Ukraine và Crimea ngày nay.

Trận đánh bắt đầu sự xuống dốc của đế chế Ottoman chính là cuộc chiến với Nga giai doạn 1768-1774. Người Thổ được đánh giá trên cơ trong cuộc chiến này bởi đế quốc Nga có phần suy yếu và bị vấn đề nổi loạn ở Ba Lan chi phối.

Hải quân Ottoman ở Biển Đen khi đó chiếm trọn sức mạnh trên biển, trong khi bộ binh là một trong những lực lượng tinh nhuệ nhất lúc bấy giờ. Nhưng kết quả cuộc chiến hoàn toàn bất ngờ. Người Nga đánh bại đế chế Ottoman dù Anh, Pháp và Áo cố gắng can thiệp bằng ngoại giao. Quân Nga tiếp tục nhấn chìm hạm đội Ottoman ở Địa Trung Hải, Caucasus và Crimea.

13 năm sau, người Thổ liên tiếng yêu cầu đế quốc Nga trả lại Crimea và các cảng biển quan trọng ở Biển Đen. Đáp trả lại, Nga liên minh với Áo đánh sâu vào trong lãnh thổ Ottoman, thậm chí còn đến ngay trước thành trì Istanbul. Mọi chuyện chỉ chấm dứt khi đế chế Ottoman ký hiệp ước công nhận chủ quyền của Nga với Crimea và vùng đất ngày nay là Ukraine.

Trong cuộc chiến tranh Crimea năm 1853-1856, đế chế Ottoman giành chiến thắng cuối cùng trước đối thủ truyền kiếp là Nga. Ottoman khi đó yếu đến mức cần có Pháp, Anh nhảy vào can thiệp vì mâu thuẫn trong việc phân chia quyền lực ở vùng đất của người Thổ. Chiến thắng này không giúp đế chế Ottoman giành được thêm bất cứ vùng đất nào, trong khi đế quốc Nga bị phong tỏa ở Biển Đen.

Ngày 29.10.1914, đế chế Ottoman phát động cuộc chiến với Nga ở bờ Biển Đen, sau này leo thang thành Thế chiến 1. Anh và Pháp lúc này lại đổi phe, liên minh với Nga gây chiến với đế chế Ottoman. Đó là lúc các cường quốc hiện đại xâu xé lãnh thổ Ottoman.

Theo hiệp ước năm 1920, Pháp và Anh chiếm các vùng đất ở Trung Đông. Quân đồng minh tiến vào thủ đô Constantinople với lý do chấm dứt chiến tranh. Đế chế Ottoman lúc này chỉ còn kiểm soát một vùng đất nhỏ ở Anatolia.

Đó là lúc những người Thổ Nhĩ Kỳ theo chủ nghĩa dân tộc đứng lên đấu tranh đòi độc lập. Năm 1922, đế chế Ottoman chính thức chấm dứt sự tồn tại, đặt nền móng cho nhà nước Cộng hòa Thổ Nhĩ Kỳ ngày nay.

TIN CŨ HƠN
Những thiết kế vượt thời gian của Leonardo da Vinci

Những thiết kế vượt thời gian của Leonardo da Vinci

Leonardo da Vinci thường được mọi người biết đến là một họa sĩ thiên tài thời Phục hưng với những tác phẩm hội họa nổi tiếng như “Mona Lisa”.

Đăng ngày: 09/10/2025
14 điều có thể bạn chưa biết về vũ trụ

14 điều có thể bạn chưa biết về vũ trụ

Nếu con người không mặc đồ bảo hộ trong vũ trụ, nước trong miệng, mắt và các mô mềm sẽ bay hơi tức thời, còn da bỏng nặng do tiếp xúc với bức xạ từ mặt trời hoặc ngôi sao khác.

Đăng ngày: 08/10/2025
Nguyên nhân và cách khắc phục máy lạnh bị phun sương, khói trắng, hơi nước

Nguyên nhân và cách khắc phục máy lạnh bị phun sương, khói trắng, hơi nước

Đầu tiên cần phải xác định rằng, hiện tượng máy lạnh (hay còn gọi là điều hòa) bị phun sương, hơi không khí (hơi ẩm), thậm chí là hạt nước nhỏ là chuyện bình thường.

Đăng ngày: 07/10/2025
Top 11 bí ẩn lớn nhất trong bức họa Mona Lisa

Top 11 bí ẩn lớn nhất trong bức họa Mona Lisa

Bức tranh nàng Mona Lisa của Leonardo da Vinci đã tạo cảm hứng cho rất nhiều nhà phân tích, từ nghệ thuật tới khoa học, từ phân tích quang học tới phân tích tâm lý học.

Đăng ngày: 07/10/2025
Tại sao một năm có 4 mùa?

Tại sao một năm có 4 mùa?

Tại sao một năm trên Trái Đất được chia thành 4 mùa: xuân, hạ, thu, đông? Các mùa có ảnh hưởng quan trọng tới cuộc sống của con người trên Trái Đất như thế nào? Tại sao có sự thay đổi thời tiết giữa các mùa? Bài viết dưới đây sẽ trả lời cho bạn.

Đăng ngày: 07/10/2025
Bí mật kinh hoàng trong mộ hoạn quan “quái thai” nhất Trung Quốc

Bí mật kinh hoàng trong mộ hoạn quan “quái thai” nhất Trung Quốc

Bí mật trong ngôi mộ đại hoạn quan Lý Liên Anh, Trung Quốc kèm theo nhiều truyền thuyết thần bí.

Đăng ngày: 06/10/2025
Tìm hiểu sức mạnh tàu hộ vệ tàng hình Sigma 9814 của Việt Nam

Tìm hiểu sức mạnh tàu hộ vệ tàng hình Sigma 9814 của Việt Nam

Tàu hộ vệ tàng hình Sigma 9814 là vũ khí quân sự hiện đại dành cho Hải quân Việt Nam. Sigma 9814 được trang bị với hệ thống vũ khí châu Âu và hàng loạt tên lửa mạnh.

Đăng ngày: 06/10/2025
Khoa Học News