Tại sao chỉ cắt hành mới chảy nước mắt, còn cắt tỏi thì không?
Trải nghiệm chảy nước mắt khi cắt hành tây có lẽ rất nhiều người đã từng trải qua, đặc biệt là với những ai thường xuyên phải làm bếp. Nhưng bạn có thấy lạ không, khi hiện tượng ấy gần như chẳng xảy ra khi hành lá hoặc tỏi - những cây gia vị có họ hàng rất gần với hành tây?
Trước tiên, hãy tìm hiểu cơ chế "bán hành" cho đôi mắt của hành tây
Bất kỳ loài thực vật nào cũng vậy, khi bị tấn công, chúng sẽ tự vệ. Cơ chế tự vệ thông thường là tiết ra polyphenols có vị đắng, qua đó khiến các loài vật định ăn cây phải chùn bước. Nhưng với hành, cơ chế ấy mạnh mẽ hơn.
Hóa chất do hành tiết ra, cụ thể là propanthial s-oxide có thể gây kích ứng mạnh.
Hóa chất do hành tiết ra - cụ thể là propanthial s-oxide - có thể gây kích ứng mạnh, và quan trọng hơn là rất dễ bay hơi. Ngay khi được tiết ra, chúng sẽ nhanh chóng tìm đường vào mắt, kết hợp cùng nước có trong giác mạc tạo thành acid sulfenic. Tuy chỉ với hàm lượng và nồng độ nhỏ, nhưng cũng đủ để tuyến lệ bị kích thích mạnh, khiến bạn chảy nước mắt.
Trước kia, khoa học tin rằng khả năng "bán hành cho mắt" của hành tây xuất phát từ một loại enzyme có tên allicinase - đóng vai trò là chất xúc tác sinh học, giúp đẩy nhanh quá trình sản sinh propanthial s-oxide.
Nhưng thực ra, cơ chế ấy phức tạp hơn. Nó bắt nguồn từ việc hành tây hấp thu lưu huỳnh trong đất, chuyển thành PRENCSO (1-propenyl-L-cysteine sulphoxide). Allicinase sau đó sẽ phản ứng với PRENCSO, tạo thành ammonia và 1 loại acid. Tiếp đó, một enzyme khác bắt đầu tổng hợp các sản phẩm ấy thành propanthial s-oxide - cũng là thứ khiến nhiều người "khóc mắt lệ nhòa".
Lý do tỏi thì không gây chảy nước mắt
Dù có họ hàng rất gần, và thậm chí hương vị có phần gay gắt hơn, nhưng tỏi lại không gây chảy nước mắt. Và theo Duane Mellor - một giảng viên từ ĐH Coventry (Anh Quốc) chia sẻ, nguyên nhân là do tỏi có chứa một hợp chất hơi khác một chút, đó là PRENCSO 2 - hay còn gọi là alliin.
PRENCSO 2 khác biệt ở chỗ, nó sẽ không bị phá vỡ cấu trúc để thành propanthial s-oxide. Thay vào đó, nó kích thích sản sinh allicin - một hoạt chất rất có lợi cho sức khỏe con người.
PRENCSO 2 trong tỏi khác biệt ở chỗ, nó sẽ không bị phá vỡ cấu trúc để thành propanthial s-oxide.
Làm thế nào để nước mắt không tuôn rơi
Về mặt lý thuyết, cơ chế tự vệ của hành phụ thuộc vào 2 loại enzyme kể trên. Vậy nên nếu bằng cách nào đó phá hủy, hoặc làm chậm enzyme lại, hành sẽ không gây chảy nước mắt nữa.
Một trong những cách khả thi nhất về mặt lý thuyết là luộc hành trước, sau đó cắt rồi cho vào ngăn đá tủ lạnh. Nhưng trên thực tế, không ai xử lý hành như vậy cả. Một phương án khác là lưu trữ hành trong tủ lạnh, nhằm làm chậm quá trình sản sinh enzyme. Tuy nhiên, hành bị giữ lạnh sẽ làm mất hương vị vốn có, đồng thời khiến củ bị nhũn, ăn không ngon.
Để hạn chế tình trạng cay mắt, chảy nước mắt khi cắt hành, trước tiên, hãy làm lạnh chúng (bằng cách cho vào tủ lạnh hoặc ướp đá) trong 30 phút. Lưu ý, bạn không nên để quá lâu để tránh bay mùi, sau đó cắt bỏ phần trên và bóc lớp bên ngoài. Sau đó, bạn nên giữ nguyên phần rễ của hành tây vì phần rễ có nồng độ các hợp chất lưu huỳnh cao nhất, có thể khiến mắt bạn bị tổn thương.
Cách đơn giản hơn là bạn có thể ngâm hành tây vào nước trong khi cắt nhỏ. Môi trường nước khiến các hợp chất của lưu huỳnh loãng hơn.
Hãy làm lạnh hành tây trong 30 phút trước khi cắt.
Ngoài ra, phần thịt của hành tây có cấu trúc hình ống, bạn có thể cắt theo chiều ngang của hành tây để tránh nước bắn vào mắt.
Bên cạnh đó, một mẹo thú vị khác có thể áp dụng là thở bằng miệng, thè lưỡi khi cắt hành hoặc mang kính bảo vệ. Các khí tiết ra từ hành tây sẽ phản ứng với lượng nước trên lưỡi, các thần kinh khướu giác gần tuyến lệ sẽ không bị kích thích khiến nước mắt chảy.
Các nhà khoa học phát hiện LUCA, sinh vật đơn bào được cho là thủy tổ của sự sống
Tổ tiên chung phổ quát cuối cùng là một tế bào sống cách đây 4,2 tỷ năm, khi Trái đất có những đại dương nóng và rất ít oxy.
Những điều bí ẩn trong rừng Amazon khiến bạn "hết hồn"
Khu rừng già Amazon rộng lớn luôn ẩn chứa những điều bí ẩn chưa được khám phá, khiến chuyến đi vào rừng đầy rẫy hiểm nguy nhưng không kém phần thú vị và kích thích trí tò mò.
Đất nước duy nhất chưa từng có bóng dáng loài rắn từ thuở sơ khai
Bạn biết không, rắn là một trong những loài có độ phân bổ sinh học tương đối rộng. Chỉ cần có điều kiện phù hợp, rắn chắc chắn sẽ xuất hiện.
Bộ tộc khỏa thân và tục lệ ăn thịt người, dùng sọ làm cốc
Bộ tộc Aghori này thường khỏa thân, dùng sọ người làm cốc, cắn đứt đầu các động vật sống và ngồi thiền trên xác chết.
Những lễ vật không thể thiếu khi cúng rằm tháng Giêng
Ngày rằm tháng Giêng, ngày trăng tròn dầu tiên của năm mới, theo tục xưa gọi là: Tết Nguyên Tiêu. Vào ngày này người Việt Nam thường đi lễ Chùa, lễ Phật để cầu mong cho sự bình yên, khoẻ mạnh quanh năm.
Huyền thoại về "con đường tơ lụa" nổi tiếng trong lịch sử
Hiểu hơn về con đường mang theo nhiều điều vĩ đại và chứa đầy sự thú vị mà con người thời xưa đã tạo ra.
