Tại sao người tốt vẫn có thể làm việc xấu?

Các nhà khoa học Mỹ cho rằng mỗi người có hai hệ thống đạo đức và nhiều khi chúng bất đồng với nhau. Khi đó con người sẵn sàng thực hiện những hành vi vô đạo đức.

Newcientist đưa tin Robert Kurzban, một chuyên gia của Đại học Pennsylvania tại Mỹ, cùng các đồng nghiệp tuyển một nhóm người tình nguyện để thực hiện một thử nghiệm. Họ nói với tình nguyện viên rằng một tàu điện lao chệch đường ray và 5 người trên tàu có thể thiệt mạng. Nhóm tình nguyện viên phải quyết định lái tàu sang một đường ray khác, nơi một người đang đứng, hoặc để tàu tiếp tục chạy trên đường ray cũ. Đa số tình nguyện viên quyết định lái tàu sang đường ray khác để giảm thiệt hại về nhân mạng.

Sau đó nhóm nghiên cứu đặt ra tình huống tiếp theo: Tình nguyện viên phải đẩy một người vào đường ray để tàu ngừng chạy. Phần lớn tình nguyện viên tỏ ra do dự hoặc phản đối.


Người tôt vẫn có thể làm chuyện xấu.

“Điều đó cho thấy đa số nhân loại không muốn trực tiếp cướp mạng sống của người khác, ngay cả khi hành vi đó phục vụ một mục đích cao cả”, nhóm nghiên cứu bình luận.

Khi được yêu cầu đánh giá quyết định của họ trên phương diện đạo đức, 85% tình nguyện viên cho rằng đẩy cướp một sinh mạng để cứu 5 người khác là hành vi sai trái. Mặc dù vậy, 28% người tình nguyện thừa nhận họ vẫn sẵn sàng hy sinh một người để cứu năm người. Nếu cả 6 người trong tình huống đều là người quen hay họ hàng thì số tình nguyện viên sẵn sàng thực hiện hành vi tương tự lên tới 47%.

Kết quả thử nghiệm cho thấy con người có ít nhất hai hệ thống trong tâm trí để đánh giá mức độ đúng, sai của mỗi hành vi. Chẳng hạn, một hệ thống cấm chúng ta làm hại người khác để cứu người thân, song một hệ thống lại thúc giục chúng ta bảo vệ người thân bằng mọi giá. Trong nhiều trường hợp hai hệ thống bất đồng với nhau. Đó là khi người tốt sẵn sàng thực hiện hành vi xấu.

Peter DeScioli, một thành viên trong nhóm nghiên cứu, nói rằng sự gắn kết giữa con người trong xã hội buộc chúng ta phải tự đặt ra các quy tắc ứng xử. Quá trình đặt ra quy tắc trong mỗi người diễn ra một cách võ đoán. Chẳng hạn, nhiều người coi đồng tính luyến ái là hiện tượng xấu dù họ không thể giải thích nó đáng bị phê phán ở chỗ nào.

"Tất nhiên, con người có thể thay đổi quy tắc đạo đức mà họ đặt ra. Chẳng hạn, khi thân nhân của người tốt thực hiện hành vi xấu rồi lâm vào tình thế hiểm nghèo, người tốt sẽ chỉ nghĩ tới việc bảo vệ họ mà tạm quên các quy tắc đạo đức. Đó là nguyên nhân khiến nhiều cá nhân bao che người thân dù biết họ từng thực hiện hành vi tội lỗi như cướp, hãm hiếp, sát nhân”, Fiery Cushman, một nhà nghiên cứu của Đại học Brown tại Mỹ, bình luận.

Loading...
TIN CŨ HƠN
Truyền thuyết và ý nghĩa của hoa Tulip

Truyền thuyết và ý nghĩa của hoa Tulip

Hoa Tulip tượng trưng cho sự nổi tiếng, giàu có và tình yêu hoàn hảo. Có lẽ vì nó nở vào mùa xuân, khi bóng tối của những ngày đông đã bị xóa nhòa, Tulip còn trở thành biểu tượng cho cuộc sống vĩnh hằng.

Đăng ngày: 21/04/2025
Những cấm kị nên biết khi tặng tiền lì xì

Những cấm kị nên biết khi tặng tiền lì xì

Lì xì là một tục lệ đẹp trong dịp Tết Nguyên đán ở nhiều nước châu Á. Tuy nhiên, không ít người chú ý đến những việc nên và không nên khi tặng bao lì xì.

Đăng ngày: 21/04/2025
12 mưu kế nổi tiếng nhất thời đại Gia Cát Lượng vẫn còn giá trị đến ngày nay (Phần 3)

12 mưu kế nổi tiếng nhất thời đại Gia Cát Lượng vẫn còn giá trị đến ngày nay (Phần 3)

Sau đây là những mưu kế nổi bật nhất được đời đời truyền tụng, như những giai thoại có một không hai trong sử sách.

Đăng ngày: 20/04/2025
Bộ lạc cho phụ nữ

Bộ lạc cho phụ nữ "quan hệ" thoải mái trước khi lấy chồng

Trong nhiều thế kỷ qua, bộ lạc du mục Tuareg đã đi khắp sa mạc Sahara, sống rải rác từ Libya cho đến Algeria, Niger và Mali của châu Phi, theo trang Every Culture.

Đăng ngày: 20/04/2025
Bộ tộc sống giữa rừng sâu nhưng biết hết mọi việc diễn ra khắp thế giới

Bộ tộc sống giữa rừng sâu nhưng biết hết mọi việc diễn ra khắp thế giới

Mặc dù sống giữa núi thẳm rừng sâu, nhưng tộc người đặc biệt này khiến thế giới phải kinh ngạc khi họ có thể biết được mọi chuyện đã và đang diễn ra trên khắp Trái đất.

Đăng ngày: 19/04/2025
Thủ phạm gây ra ảo ảnh trên sa mạc

Thủ phạm gây ra ảo ảnh trên sa mạc

Hiện tượng phản xạ toàn phần là nguyên nhân gây ra ảo ảnh nhìn thấy nước ở sa mạc hoặc trên mặt đường vào ngày nắng nóng.

Đăng ngày: 19/04/2025
Những loài vật tượng trưng may mắn trong văn hóa thế giới

Những loài vật tượng trưng may mắn trong văn hóa thế giới

Mời bạn đọc cùng điểm qua một số loài tiêu biểu trong danh sách những loại động vật mang lại phúc lành.

Đăng ngày: 19/04/2025
Tiêu điểm
Khoa Học News