Khám phá
Khoa học vũ trụ
Trên Trái đất, la bàn luôn chỉ hướng Bắc – nhưng khi mang ra ngoài không gian, nó sẽ chỉ về đâu?
Trên Trái đất, la bàn luôn chỉ hướng Bắc – nhưng khi mang ra ngoài không gian, nó sẽ chỉ về đâu?
Trên Trái đất, từ trường của hành tinh chúng ta chỉ hướng Bắc, nhưng trong không gian, mọi thứ phức tạp hơn một chút.
La bàn, công cụ dẫn đường hàng đầu của nhân loại trên Trái đất suốt 800 năm qua, liệu còn hữu ích khi chúng ta tiến xa hơn vào không gian? Theo các nhà khoa học, câu trả lời không hề đơn giản.
Trên Trái đất, la bàn chỉ hướng bắc nhờ vào từ trường của hành tinh. Trái đất tạo ra từ trường này thông qua một động cơ gọi là geodynamo, sinh ra từ các dòng điện chảy trong lõi kim loại nóng chảy. Từ trường của Trái đất mở rộng ra ngoài khoảng 37.000km về phía Mặt trời và kéo dài ít nhất 370.000km ở phía đối diện. Vùng không gian bị chi phối bởi từ trường này được gọi là từ quyển.
Trong không gian, la bàn sẽ hướng về cực bắc của từ trường mạnh nhất trong khu vực.
La bàn ngoài không gian sẽ chỉ về đâu?
Trong không gian, la bàn vẫn hoạt động, nhưng không nhất thiết chỉ về Trái đất. Thay vào đó, nó sẽ hướng về cực bắc của từ trường mạnh nhất trong khu vực. Nếu một phi hành gia sử dụng la bàn trong từ quyển của Trái đất, nó có thể tiếp tục phát hiện từ trường hành tinh và chỉ đúng hướng. Tuy nhiên, ở ngoài từ quyển, các yếu tố khác sẽ chi phối hướng của la bàn.
Ví dụ, từ quyển của sao Mộc là lớn nhất trong Hệ Mặt trời, rộng tới 21 triệu km, và có khả năng làm lệch hướng la bàn của bạn. Từ trường này được tạo ra bởi lõi hydro kim loại của hành tinh và đang được tàu vũ trụ Juno nghiên cứu.
Khi đi sâu vào không gian giữa các hành tinh, la bàn sẽ bị ảnh hưởng bởi heliosphere – từ quyển của Mặt trời. Heliosphere mở rộng gấp ba lần khoảng cách từ Mặt trời tới sao Diêm Vương và mang theo từ trường yếu do gió Mặt trời tạo ra. Tuy nhiên, từ trường của Mặt trời rất phức tạp, liên tục thay đổi và thậm chí đảo cực theo chu kỳ hoạt động của ngôi sao này, khiến việc sử dụng la bàn trở nên không khả thi.
Một số hành tinh, như sao Hỏa và Mặt trăng, từng có từ trường mạnh do geodynamo, nhưng đã mất dần khi lõi nguội đi. Dù vậy, lớp vỏ của chúng vẫn giữ lại dấu vết của từ trường cổ đại, gọi là từ trường vỏ. Một phi hành gia trên Sao Hỏa hoặc Mặt Trăng có thể phát hiện từ trường này, nhưng nó quá yếu để định hướng chính xác.
Dù không hữu dụng cho việc định hướng trong không gian, la bàn vẫn có giá trị khoa học. Các thiết bị đo từ trường cực nhạy, gọi là magnetometers, được NASA sử dụng để nghiên cứu tương tác plasma và dấu hiệu từ trường cổ đại trên các hành tinh.
Như Jared Espley, nhà khoa học tại Trung tâm Vũ trụ Goddard của NASA, nhận định: "Đo từ trường là chìa khóa để hiểu những gì đang diễn ra bên trong một hành tinh".
Một trong những siêu Trái đất đáng sợ nhất vũ trụ lộ diện
Kính viễn vọng không gian James Webb đã phát hiện ra bầu trời sủi bọt khí độc ở một siêu Trái đất cách chúng ta chỉ 35 năm ánh sáng.
Điều gì xảy ra nếu hành tinh lang thang va chạm Trái đất?
Chịu va chạm từ một hành tinh lang thang sẽ khiến Trái đất bị phá hủy hoàn toàn. Việc nó chỉ xuất hiện trong Hệ Mặt trời cũng đã khiến quỹ đạo mọi hành tinh thay đổi.
Sẽ ra sao nếu bạn rơi vào hố đen vũ trụ?
Thật khó tưởng tượng điều gì sẽ xảy ra khi rơi vào một hố đen. Một mô phỏng mới đây đã hé lộ trải nghiệm kinh hoàng này.
Vật thể tuyệt đẹp chúng ta hay ngắm là kẻ "ăn thịt" hành tinh?
Những hành tinh xấu số và hành động gây rùng mình của các vì sao rực rỡ nhất trên bầu trời đêm vừa được khám phá bởi các nhà khoa học Mỹ.
Thiên Vương Tinh - Hành tinh kỳ lạ nhất Hệ Mặt Trời
Cho tới khi chưa tìm ra được Hành tinh thứ 9 (chỉ mới là giả thuyết), Thiên Vương Tinh (Uranus) vẫn là hành tinh "khác người" nhất so với 7 hành tinh còn lại của hệ Mặt Trời chúng ta.
Ba công nghệ mới của NASA có thể hiện thực hóa khả năng du hành liên sao
Từ Phòng thí nghiệm Phản lực Đẩy, những bộ óc kỳ tài đang mang trong mình những suy nghĩ vượt lẽ thường, hy vọng đưa tầm với của con người ra ngoài Hệ Mặt trời.
