Trên Trái đất, la bàn luôn chỉ hướng Bắc – nhưng khi mang ra ngoài không gian, nó sẽ chỉ về đâu?

Trên Trái đất, từ trường của hành tinh chúng ta chỉ hướng Bắc, nhưng trong không gian, mọi thứ phức tạp hơn một chút.

La bàn, công cụ dẫn đường hàng đầu của nhân loại trên Trái đất suốt 800 năm qua, liệu còn hữu ích khi chúng ta tiến xa hơn vào không gian? Theo các nhà khoa học, câu trả lời không hề đơn giản.

Trên Trái đất, la bàn chỉ hướng bắc nhờ vào từ trường của hành tinh. Trái đất tạo ra từ trường này thông qua một động cơ gọi là geodynamo, sinh ra từ các dòng điện chảy trong lõi kim loại nóng chảy. Từ trường của Trái đất mở rộng ra ngoài khoảng 37.000km về phía Mặt trời và kéo dài ít nhất 370.000km ở phía đối diện. Vùng không gian bị chi phối bởi từ trường này được gọi là từ quyển.


Trong không gian, la bàn sẽ hướng về cực bắc của từ trường mạnh nhất trong khu vực.

La bàn ngoài không gian sẽ chỉ về đâu?

Trong không gian, la bàn vẫn hoạt động, nhưng không nhất thiết chỉ về Trái đất. Thay vào đó, nó sẽ hướng về cực bắc của từ trường mạnh nhất trong khu vực. Nếu một phi hành gia sử dụng la bàn trong từ quyển của Trái đất, nó có thể tiếp tục phát hiện từ trường hành tinh và chỉ đúng hướng. Tuy nhiên, ở ngoài từ quyển, các yếu tố khác sẽ chi phối hướng của la bàn.

Ví dụ, từ quyển của sao Mộc là lớn nhất trong Hệ Mặt trời, rộng tới 21 triệu km, và có khả năng làm lệch hướng la bàn của bạn. Từ trường này được tạo ra bởi lõi hydro kim loại của hành tinh và đang được tàu vũ trụ Juno nghiên cứu.

Khi đi sâu vào không gian giữa các hành tinh, la bàn sẽ bị ảnh hưởng bởi heliosphere – từ quyển của Mặt trời. Heliosphere mở rộng gấp ba lần khoảng cách từ Mặt trời tới sao Diêm Vương và mang theo từ trường yếu do gió Mặt trời tạo ra. Tuy nhiên, từ trường của Mặt trời rất phức tạp, liên tục thay đổi và thậm chí đảo cực theo chu kỳ hoạt động của ngôi sao này, khiến việc sử dụng la bàn trở nên không khả thi.

Một số hành tinh, như sao Hỏa và Mặt trăng, từng có từ trường mạnh do geodynamo, nhưng đã mất dần khi lõi nguội đi. Dù vậy, lớp vỏ của chúng vẫn giữ lại dấu vết của từ trường cổ đại, gọi là từ trường vỏ. Một phi hành gia trên Sao Hỏa hoặc Mặt Trăng có thể phát hiện từ trường này, nhưng nó quá yếu để định hướng chính xác.

Dù không hữu dụng cho việc định hướng trong không gian, la bàn vẫn có giá trị khoa học. Các thiết bị đo từ trường cực nhạy, gọi là magnetometers, được NASA sử dụng để nghiên cứu tương tác plasma và dấu hiệu từ trường cổ đại trên các hành tinh.

Như Jared Espley, nhà khoa học tại Trung tâm Vũ trụ Goddard của NASA, nhận định: "Đo từ trường là chìa khóa để hiểu những gì đang diễn ra bên trong một hành tinh".

Loading...
TIN CŨ HƠN
Hai hành tinh có thể có sự sống tiên tiến hơn Trái đất 5 tỉ năm

Hai hành tinh có thể có sự sống tiên tiến hơn Trái đất 5 tỉ năm

Một nghiên cứu từ Anh đã chỉ ra nơi đang che giấu ít nhất 2 ngoại hành tinh có lục địa "già" hơn Trái đất 5 tỉ năm và có thể cả sự sống tiên tiến hơn.

Đăng ngày: 21/04/2025
Hệ Mặt trời đã có

Hệ Mặt trời đã có "hành tinh thứ 9": Kẻ xâm lăng từ bên ngoài?

Nghiên cứu mới từ Pháp - Mỹ cho thấy "Đám mây Oort" lạnh lẽo và bí ẩn ở rìa Hệ Mặt trời đang che giấu một ngoại hành tinh chưa từng biết.

Đăng ngày: 21/04/2025
NASA công bố tin xấu về

NASA công bố tin xấu về "Trái đất thứ hai"

Thế giới được NASA mô tả như một "Trái Đất khác", sở hữu cảnh quan phức tạp với núi, sông, hồ... rất giống địa cầu vừa được phân tích lần nữa.

Đăng ngày: 21/04/2025
Mặt trăng đã biến hình, lộn ngược từ trong ra ngoài

Mặt trăng đã biến hình, lộn ngược từ trong ra ngoài

Thiên thể chúng ta đang nhìn thấy trên bầu trời có thể không phải là Mặt trăng nguyên bản.

Đăng ngày: 21/04/2025
Xem trạm ISS hiện đang ở đâu chỉ bằng những trang web đơn giản này

Xem trạm ISS hiện đang ở đâu chỉ bằng những trang web đơn giản này

Bài viết sẽ chia sẻ một số cách giúp bạn dễ dàng theo dõi vị trí hiện tại của trạm ISS ở trên bầu trời.

Đăng ngày: 21/04/2025
Chòm sao Thiên Nga (Cygnus)

Chòm sao Thiên Nga (Cygnus)

Trong dải Ngân hà có một chòm sao trông tựa như một con ngỗng trời đang vươn thẳng cảnh bay. Đó là chòm sao Thiên nga. Chòm sao này  cùng với chòm sao Thiên ưng và Thiên cầm hai bên bờ Ng&acir

Đăng ngày: 20/04/2025
NASA ghi lại hình ảnh hố đen

NASA ghi lại hình ảnh hố đen "ăn thịt" một ngôi sao

Dưới lực hút khủng khiếp từ hố đen, ngôi sao đã trải qua quá trình “mì ống hóa” bị kéo dãn và xé toạc ra trước khi bị nuốt chửng.

Đăng ngày: 20/04/2025
Tiêu điểm
Khoa Học News