Trung Quốc thử nghiệm kính viễn vọng không gian "mắt tôm hùm"

Kính viễn vọng không gian "mắt tôm hùm" đầu tiên trên thế giới hoạt động trên cao 500 km và chụp ảnh chất lượng tốt về các nguồn tia X.

Trung Quốc thử nghiệm thành công kính viễn vọng không gian "mắt tôm hùm" đầu tiên trên thế giới, có khả năng chụp ảnh tia X với hiệu quả chưa từng có, SCMP hôm 28/12 đưa tin. Ở độ cao 500km so với Trái đất, kính viễn vọng Lobster Eye Imager for Astronomy (LEIA) nặng 53kg chụp những bức ảnh chất lượng cao về các nguồn tia X - bao gồm trung tâm dải Ngân Hà, thiên hà Đám mây Magellan Lớn và Nhỏ, chòm sao Thiên Yết (Scorpius).


Mô phỏng kính viễn vọng không gian Einstein Probe sử dụng công nghệ mắt tôm hùm, dự kiến phóng cuối năm 2023. (Ảnh: Nhóm EP/Đài thiên văn quốc gia Trung Quốc)

Nghiên cứu mới xuất bản trên tạp chí The Astrophysical Journal Letters. Công nghệ của LEIA sẽ được sử dụng trên Einstein Probe, một kính viễn vọng lớn hơn nhiều do các nhà khoa học Trung Quốc và châu Âu phát triển, dự kiến phóng lên quỹ đạo năm sau.

Tia X khó phản xạ và hội tụ vì khả năng xuyên thấu cao. Theo Yuan Weimin, nhà vật lý thiên văn phụ trách dự án tại Đài thiên văn quốc gia Trung Quốc ở Bắc Kinh, không có kính viễn vọng tia X nào hiện nay chụp được những bức ảnh có độ phân giải cao về một vùng trời đủ lớn. Một số có thể quét bầu trời trong vài giờ, nhưng chỉ thấy những nguồn sáng nhất. Số khác lại chỉ có thể quan sát chính xác một nguồn cụ thể.

Những năm 1970, các nhà sinh vật học tìm ra cách các loài giáp xác như tôm hùm tiến hóa mắt để thích nghi với môi trường sống âm u dưới nước. Mắt tôm hùm gồm nhiều ống vuông nhỏ, tất cả đều hướng vào một tâm hình cầu. Cấu trúc này cho phép ánh sáng từ mọi hướng phản xạ bên trong các ống và hội tụ trên võng mạc, giúp tôm hùm có tầm nhìn siêu rộng.

Nhà thiên văn người Mỹ Roger Angel đề xuất sử dụng cơ chế tương tự để giúp các kính viễn vọng tia X có tầm nhìn vừa rộng vừa sâu. Tuy nhiên, ý tưởng của ông là một thách thức lớn về mặt kỹ thuật và chỉ mới đạt được trong những năm gần đây.

Kính viễn vọng chính của Einstein Probe sẽ gồm 12 module, mỗi module chứa hơn 30 triệu lỗ vuông nhỏ. Các lỗ nhỏ có kích thước 40 micromet và được phủ một lớp iridium siêu mỏng nhằm tăng độ phản xạ.

Thiết kế độc đáo cho phép Einstein Probe quan sát vùng trời rộng bằng 10.000 Mặt trăng tròn. Trong khi đó, Đài quan sát tia X Chandra của NASA chỉ có thể chụp những hình ảnh nhỏ hơn một Mặt trăng tròn trên bầu trời.

Khi hoạt động trên quỹ đạo, Einstein Probe được kỳ vọng sẽ phát hiện nhiều sự kiện vũ trụ năng lượng cao xa xôi hoặc năng lượng yếu, đồng thời đóng góp đáng kể trong nghiên cứu về các hố đen siêu khối lượng ở trung tâm đa số thiên hà.

Yuan cho biết, quá trình phát triển kính viễn vọng bị hoãn một năm do đại dịch, nhưng hiện đã tiếp tục và dự kiến phóng vào cuối năm 2023. Cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA) và Viện Vật lý Ngoài hành tinh Max Planck (Đức) cũng đóng góp phần cứng cho dự án trị giá hơn 111 triệu USD này. Dữ liệu quan sát sẽ được chia sẻ với các nhà khoa học ở châu Âu và những nơi khác. Kính viễn vọng có tuổi thọ thiết kế là ba năm, nhưng nhóm nghiên cứu đang hướng tới mục tiêu hoạt động 5 năm.

TIN CŨ HƠN
Công trường xây dựng trạm thủy điện lớn thứ hai thế giới

Công trường xây dựng trạm thủy điện lớn thứ hai thế giới

Bạch Hạc Than là công trình thủy điện đang được Trung Quốc xây dựng trên sông Kim Sa một nhánh thượng nguồn sông Dương Tử, nằm giữa tỉnh Tứ Xuyên và Vân Nam.

Đăng ngày: 15/10/2025
Truyền thuyết bí ẩn về Vườn treo Babylon

Truyền thuyết bí ẩn về Vườn treo Babylon

Vườn treo Babylon được ghi chép lại rất nhiều trong các tài liệu của các nhà sử học Hy Lạp như Strabo và Diodorus Siculus, nhưng mặc khác lại có ít bằng chứng về sự hiện diện của chúng.

Đăng ngày: 11/10/2025
Trồng rau trong nhà kính dưới đáy biển

Trồng rau trong nhà kính dưới đáy biển

Các nhà khoa học Italy đang thí nghiệm trồng rau trong nhà kính dưới đáy biển, nơi có nhiệt độ và độ ẩm lý tưởng, lại không có sâu hại và không tốn diện tích đất.

Đăng ngày: 27/09/2025
Chi hơn 4,8 nghìn tỷ xây cầu, Nhật Bản khiến thế giới ngỡ ngàng với công trình

Chi hơn 4,8 nghìn tỷ xây cầu, Nhật Bản khiến thế giới ngỡ ngàng với công trình "dốc đứng lên trời" độc nhất vô nhị

Chỉ mất 7 năm, Nhật Bản đã xây xong cây cầu khổng lồ vô cùng nổi tiếng này.

Đăng ngày: 14/09/2025
Tòa nhà siêu thực mô phỏng

Tòa nhà siêu thực mô phỏng "mật mã di truyền" của con người, tùy góc nhìn lại thấy nhiều hình dáng khác nhau

Một kiến trúc sư người Pháp ấp ủ hy vọng tạo ra các công trình tiết kiệm năng lượng và "ăn" khí CO2 đã chính thức thực hiện được giấc mơ này.

Đăng ngày: 11/09/2025
Khám phá kỳ quan Phật giáo lớn nhất thế giới

Khám phá kỳ quan Phật giáo lớn nhất thế giới

Theo tính toán của các nhà khảo cổ thì ngôi đền tháp Phật giáo vĩ đại này phải mất 100 năm để xây dựng hoàn thành.

Đăng ngày: 29/08/2025
Tìm hiểu về kính viễn vọng không gian Hubble

Tìm hiểu về kính viễn vọng không gian Hubble

Kính viễn vọng không gian Hubble, mang tên nhà thiên văn học Mỹ Edwin Powell Hubble lần đầu tiên được phóng lên quỹ đạo Trái Đất từ tháng 4/1990.

Đăng ngày: 28/07/2025
Khoa Học News