Cá diếc tự nhân bản xâm chiếm châu Âu

Các nhà nghiên cứu giải mã hệ gene của cá diếc, loài cá xâm hại sử dụng cách đánh cắp tinh trùng loài khác để tạo ra bản sao của chúng.

Cá diếc được xem là một trong những loài cá xâm hại thành công nhất ở châu Âu. Khả năng sinh sản vô tính mang lại cho chúng lợi thế cạnh tranh lớn. Nhóm nghiên cứu quốc tế đứng đầu là Dunja Lamatsch ở Khoa hồ học thuộc Đại học Innsbruck, Áo, mô tả hệ gene hoàn chỉnh của cá diếc lần đầu tiên trên tạp chí Nature Communications hôm 14/7, cung cấp hiểu biết sâu hơn về phương pháp sinh sản kỳ lạ của chúng, theo Phys.org.


Cá diếc cái sinh sản vô tính nên không cần tìm bạn tình. (Ảnh: Wikipedia)

Cá diếc (Carassius gibelio), động vật bản xứ ở châu Á, là loài xâm hại ở châu Âu. Chúng là họ hàng gần của cá vàng, cạnh tranh với cá diếc bạc bản xứ nguy cấp trong cùng môi trường sống. Tuy nhiên, trong khi cá vàng và cá diếc bạc thường sinh sản hữu tính, cá diếc có lợi thế tiến hóa lớn giúp con cái tiết kiệm thời gian tìm kiếm bạn tình. Thay vào đó, cá diếc cái sử dụng tinh trùng của cá diếc bạc đực hoặc loài cá khác. Để làm điều này, chúng trà trộn vào đàn cá diếc bạc, sau đó đẻ trứng để những con đực thụ tinh.

Tinh trùng bị đánh cắp kích thích tế bào trứng của cá diếc phân chia. Vật liệu di truyền của con đực sau đó phân hủy trong tế bào trứng mà không được sử dụng. Cách này được gọi là trinh sản phụ thuộc vào tinh trùng. Tất cả con non ra đời theo phương pháp trên đều là bản sao giống cái của cá diếc cái. Do đó, phần lớn quần thể cá diếc là con cái, con đực rất hiếm gặp.

Trong nghiên cứu, Lamatsch và cộng sự có thể giải mãi hoàn toàn hệ gene của cá diếc và tìm ra cơ chế phía sau cách sinh sản của chúng. Toàn bộ thông tin di truyền của một tổ chức sinh vật là hệ gene được chia thành nhiều chuỗi nhiễm sắc thể khác nhau. Động vật sinh sản hữu tính có số chuỗi nhiễm sắc thể lưỡng bội. Để sinh sản, nhiễm sắc thể của con đực và con cái được phân chia vào tế bào mầm và chỉ có một chuỗi nhiễm sắc thể được truyền qua. Sự kết hợp của trứng và tinh trùng mang một chuỗi nhiễm sắc thể cuối cùng tạo ra tổ chức lưỡng bội.

Tuy nhiên, sự cố ở tế bào mầm hoặc lai nhiều lần giữa các loài có họ khiến tổ chức sinh vật có nhiều hơn hai chuỗi nhiễm sắc thể, thường gặp ở cá, động vật lưỡng cư và bò sát. Thậm chí những loài như cá diếc có thể tiến hóa theo cách này. Cá diếc có 6 chuỗi nhiễm sắc thể, 4 trong số đó đến từ lai với loài cá khác họ, hai chuỗi còn lại được thêm vào khi lai với loài cá họ hàng gần.

Nhờ hợp tác với nhóm nghiên cứu đến từ Viện sinh thái học nước ngọt và ngư nghiệp nội hải Leibniz ở Berlin (IGB) và Đại học Würzburg, Lamatsch có thể phân tích hệ gene của cá diếc thành những chuỗi nhiễm sắc thể. Đây là lần đầu tiên toàn bộ thông tin di truyền của động vật mang 6 chuỗi nhiễm sắc thể được mô tả. Hệ gene của cá diếc bao gồm tổng cộng 150 nhiễm sắc thể, nhiều gấp 3 lần hệ gene người. Phân tích hé lộ cách 6 chuỗi nhiễm sắc thể cùng tồn tại.

TIN CŨ HƠN
Thế giới động vật - Những điều thú vị bạn chưa biết

Thế giới động vật - Những điều thú vị bạn chưa biết

Thế giới động vật muôn màu với bao điều lý thú. Không ai có thể tự cho mình là hiểu khá rõ về mọi loài tồn tại trên hành tinh của chúng ta.

Đăng ngày: 14/10/2025
15 loài vật khổng lồ nhất thế giới

15 loài vật khổng lồ nhất thế giới

Cá voi xanh, hươu cao cổ, hải tượng… nằm trong danh sách là những loài động vật lớn nhất trên thế giới. Mỗi loài vật đều có những đặc điểm riêng của mình để tạo nên một thế giới tự nhiên sinh động và đầy kỳ thú.

Đăng ngày: 13/10/2025
10 loài thủy quái của sông Amazon

10 loài thủy quái của sông Amazon

Cá Pacu là loài sinh vật có hàm răng giống người. Không giống những loài sinh vật trong danh sách, cá Pacu là cá ăn tạp, thức ăn yêu thích là hoa quả và các loại hạt.

Đăng ngày: 11/10/2025
Top 8 loài vật biết sử dụng công cụ mà không ai ngờ tới

Top 8 loài vật biết sử dụng công cụ mà không ai ngờ tới

Bạn có thể đã nghe về tinh tinh và quạ biết sử dụng công cụ hỗ trợ, nhưng còn cá sấu thì sao?

Đăng ngày: 10/10/2025
Sự thật loài chim

Sự thật loài chim "bắt cô trói cột" kỳ lạ của Việt Nam

Không chỉ có tên gọi độc đáo, loài chim bắt cô trói cột còn là loài chim có nhiều đặc điểm kỳ lạ của Việt Nam.

Đăng ngày: 06/10/2025
Rùa cưng bị mất tích, 30 năm sau gia đình sững sờ phát hiện còn sống ở một nơi không ngờ

Rùa cưng bị mất tích, 30 năm sau gia đình sững sờ phát hiện còn sống ở một nơi không ngờ

Các thành viên trong gia đình sững sờ khi biết con rùa cưng của họ còn sống sau 30 năm.

Đăng ngày: 03/10/2025
Chim họa mi và những thông tin cơ bản về loài chim này

Chim họa mi và những thông tin cơ bản về loài chim này

Chim họa mi là một trong những giống chim cảnh được chọn nuôi nhiều nhất, xuất hiện phổ biến trong hầu hết các gia đình chơi chim.

Đăng ngày: 03/10/2025
Khoa Học News