Chất thải kỳ dị của côn trùng, không ngờ là gia tài

Thứ tưởng như chất thải này từng một thời là sản vật quý giá, được các nhà buôn phương Tây săn lùng.

Bọ là giống loài luôn bị ghét do đa số gây hại cho cây trồng, cũng như điều kiện sống của con người. Tuy nhiên, một số loài bọ lại được người ta "săn lùng" do sản sinh ra những vật chất quý hiếm, có giá trị sử dụng cao.


Cánh kiến đỏ - một tạp chất có dạng nhựa màu đỏ, do bọ cánh kiến đỏ tiết ra, thường bám lại trên cây tạo ra hình dạng kỳ dị.

Một trong số đó là loài bọ cánh kiến đỏ (tên khoa học: Kerria lacca). Nó là một loài rệp sáp thuộc họ Kerriidae, sống ký sinh trên một số loài cây gỗ trong rừng rậm ở Ấn Độ và Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam.

Chúng là nguồn gốc của cánh kiến đỏ - tạp chất có dạng nhựa màu đỏ, do bọ cánh kiến đỏ tiết ra trên thân cây trong quá trình sinh trưởng và phát triển.

Sản vật này có thể được thu hoạch để điều chế sơn cánh kiến - vốn được dùng trong nhiều lĩnh vực khác nhau, và được người xưa quý "như vàng".

Lý do là bởi sơn cánh kiến sau khi điều chế quét lên bề mặt đồ gỗ sẽ tạo bề mặt bóng bẩy, màu sắc tươi tắn, hấp dẫn. Đây cũng là công dụng phổ biến nhất của loại sản vật này.


Bọ cánh kiến đỏ. (tên khoa học: Kerria lacca).

Hữu dụng là vậy, nhưng do sản lượng khai thác cực kỳ thấp, đã khiến sơn cánh kiến có giá trị cao.

Thời phong kiến, nó được sử dụng như cống phẩm thượng hạng giữa quốc gia trong khu vực và được các nhà buôn phương Tây săn lùng.

Ngoài ra, sơn cánh kiến còn được dùng làm thuốc nhuộm, hoặc dùng thuốc chữa bệnh.

Lịch sử ghi nhận Việt Nam từng là một trong những quốc gia rất mạnh về sản xuất sơn cánh kiến. Trong những năm 1970-1980, người dân huyện Mường Lát (Thanh Hóa) đã tận dụng các cánh rừng cọ phèn để xuất cánh kiến đỏ với sản lượng hàng trăm tấn mỗi năm, xuất khẩu ra nhiều nước Đông Âu.

Thời ấy, những gia đình có tổ bọ cánh kiến đỏ trong vườn giống được ví như sở hữu một gia tài. Thế nhưng, có người có người lại không hề hay biết điều này, và tiêu diệt chúng vì nghĩ là côn trùng có hại.


Những gia đình có tổ bọ cánh kiến đỏ trong vườn giống được ví như sở hữu một gia tài.

Dần theo thời gian, do sự suy thoái của môi trường, bọ cánh kiến đỏ đã giảm mạnh cả về diện tích phân bố lẫn số lượng các cá thể. Loài côn trùng này giờ đây được xếp vào nhóm động vật "Sẽ nguy cấp" (VU) trong Sách Đỏ Việt Nam năm 2020.

Với việc không có đủ nguồn cung, kết hợp với việc giờ đây đã có nhiều loại sơn và chất tạo màu tổng hợp, nên sơn cánh kiến không còn được sử dụng rộng rãi, và nghề làm sơn từ cánh kiến cũng đã trở nên mai một.

Loading...
TIN CŨ HƠN
Khám phá đảo Socotra - Nơi có cây độc đáo bậc nhất hành tinh

Khám phá đảo Socotra - Nơi có cây độc đáo bậc nhất hành tinh

Socotra, một hòn đảo của Yemen, là nơi có vài trăm loài động vật và thực vật không hề xuất hiện ở bất kỳ nơi nào khác trên trái đất.

Đăng ngày: 21/08/2025
Lợi ích tuyệt vời của rau cải xoong

Lợi ích tuyệt vời của rau cải xoong

Cải xoong là loại rau lá xanh, nhỏ, thân tròn ăn được và có vị hơi cay nồng. Cải xoong chung họ hàng với cải xoăn, cải Brussels và bắp cải.

Đăng ngày: 19/08/2025
Chanh ngón tay - Loại chanh giống trứng cá hồi đắt nhất thế giới

Chanh ngón tay - Loại chanh giống trứng cá hồi đắt nhất thế giới

Giá thành cho 1kg của loại quả này tới hàng triệu đồng nhưng giới nhà giàu Trung Quốc vẫn săn lùng đặt mua cho bằng được.

Đăng ngày: 18/08/2025
Khám phá thú vị về cây quất cảnh ngày Tết

Khám phá thú vị về cây quất cảnh ngày Tết

Cây quất là cây xanh, cây ăn quả rất quen thuộc với người dân Việt Nam, đặc biệt là mỗi dịp Tết đến xuân về.

Đăng ngày: 14/08/2025
Kỳ lạ cây đào lộn hột lớn nhất thế giới to gấp đôi sân bóng đá

Kỳ lạ cây đào lộn hột lớn nhất thế giới to gấp đôi sân bóng đá

Đây cũng là cây đào lộn hột lớn nhất thế giới được sách kỷ lục Guiness thế giới công nhận, với tán cây trải rộng diện tích khoảng 8.500m2.

Đăng ngày: 14/08/2025
Cận cảnh quá trình ve sầu

Cận cảnh quá trình ve sầu "thoát xác"

Trong một dịp đi nghiên cứu về các loài sinh vật, côn trùng, nhà nhiếp ảnh Thomas Marent đã may mắn chứng kiến quá trình một chú ve sầu lột xác.

Đăng ngày: 12/08/2025
Cận cảnh loài kiến sở hữu

Cận cảnh loài kiến sở hữu "bụng bia" cực bự

Kiến mật - loài kiến trông giống ong nhưng không phải là ong, tưởng là mang mật nhưng lại… không phải là mật.

Đăng ngày: 11/08/2025
Tiêu điểm
Khoa Học News