Cơ chế làm tăng lưu lượng máu lúc ngủ của não

Ngay cả khi con người đang ngủ, bộ não vẫn không được nghỉ ngơi hoàn toàn.

Đáng ngạc nhiên là lưu lượng máu trong não khi ngủ có thể lớn hơn so với lúc cơ thể ở trạng thái thức. Điều này cho phép não loại bỏ các chất chuyển hóa thừa.

Đây là yếu tố quan trọng để ngăn chặn sự phát triển và tiến triển của các rối loạn chức năng thần kinh như mất trí nhớ. Tuy nhiên, cơ chế chính xác về cách não làm tăng lưu lượng máu khi ngủ vẫn chưa được hiểu rõ.


Các tế bào thần kinh PV giải phóng một peptit gọi là "chất P".

Gần đây, các nhà nghiên cứu do Giám đốc Kim Seong-Gi của Trung tâm Nghiên cứu Hình ảnh Khoa học Thần kinh thuộc Viện Khoa học Cơ bản (Hàn Quốc) dẫn đầu đã khám phá ra những bí mật đằng sau hiện tượng này.

Cụ thể, nhóm phát hiện, một loại tế bào thần kinh ức chế gọi là “nơron parvalbumin (PV)” tiết ra “chất P” chịu trách nhiệm giãn mạch và kiểm soát lưu lượng máu lên não. Nghiên cứu được công bố trên tạp chí Kỷ yếu của Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia.

Trước đây, các nhà khoa học cho rằng, tế bào thần kinh GABAergic PV không giải phóng chất vận mạch. Do đó, vai trò của chúng trong việc điều hòa lưu lượng máu đã gây tranh cãi.

Để tìm hiểu vai trò của các tế bào thần kinh PV đối với việc điều hòa lưu lượng máu, nhóm nghiên cứu đã biểu thị một loại protein opsin có tên là channelrhodopsin-2 (ChR2) trong các tế bào thần kinh PV của chuột. Những tế bào này sau đó được kích hoạt có chọn lọc bằng cách kích thích ánh sáng.

Phản ứng của mạch máu đối với việc kích hoạt các tế bào thần kinh PV được đo bằng hình ảnh quang học trường rộng và hình ảnh cộng hưởng từ chức năng (fMRI). Ngoài ra, để xác định vai trò của các tế bào thần kinh PV đối với lưu lượng máu khi gây mê, nhóm nghiên cứu đã sử dụng ketamine/xylazine để đưa động vật vào giấc ngủ.

Kết quả cho thấy, ở động vật được gây mê nhẹ, sự kích thích tế bào thần kinh PV gây co mạch và giảm lưu lượng máu. Tiếp theo là sự giãn mạch chậm và tăng lưu lượng máu từ 20 giây đến một phút sau khi ngừng kích thích.

Mặt khác, ở động vật không bị gây mê, hoạt động của tế bào thần kinh PV chỉ làm giảm lưu lượng máu. Điều này có nghĩa là các tế bào thần kinh PV có hai cơ chế khác nhau để kiểm soát lưu lượng máu não, tùy vào việc não đang thức hay ngủ.

Các nhà nghiên cứu cũng phát hiện ra cơ chế đằng sau sự giãn mạch chậm được quan sát thấy sau khi kích thích optogenetic. Khi tế bào thần kinh PV được kích hoạt, nó sẽ ức chế các tế bào thần kinh kích thích gần đó. Từ đó, gây co mạch và giảm lưu lượng máu.

Đồng thời, nhóm cũng phát hiện, các tế bào thần kinh PV này giải phóng một peptit gọi là “chất P”, chịu trách nhiệm cho sự giãn mạch chậm được quan sát thấy. Chất P kích hoạt các tế bào gọi là tế bào thần kinh GABAergic tổng hợp oxit nitric (nNOS) tiết ra oxit nitơ - một chất giãn mạch đã biết.

TIN CŨ HƠN
Những điều cần tránh khi ăn quả nhót bạn nên biết

Những điều cần tránh khi ăn quả nhót bạn nên biết

Nhót là loại quả mọc nhiều ở miền Bắc vào cuối tháng 3, đầu tháng 4. Quả có nhiều công dụng nhưng ăn quả nhót không đúng cách cũng gây hại sức khỏe.

Đăng ngày: 15/12/2025
Dân tình thích thú với món ốc

Dân tình thích thú với món ốc "bé bằng nút áo, màu sắc rực rỡ" mà không biết sự thật rùng mình phía sau

Việt Nam nổi tiếng với các loại hải sản ngon lành và đẹp mắt. Thời gian gần đây, có một loại ốc bé bằng chiếc nút áo được dân tình chia sẻ rần rần vì thích thú đó là: Ốc ruốc.

Đăng ngày: 15/12/2025

"Loài rau trường thọ" người Nhật thường cho vào khi chiên trứng, tiếc là người Việt ít ai thích

Người Nhật rất ít khi chiên trứng với hành lá, mà thay vào đó, họ dùng một loại rau có hương vị đặc biệt để ngừa bệnh và nâng cao tuổi thọ.

Đăng ngày: 13/12/2025
Lý do nên ăn đậu cô ve thường xuyên

Lý do nên ăn đậu cô ve thường xuyên

Do hàm lượng chất xơ cao, đậu cô ve có tác dụng làm tan những viên sỏi thận một cách tự nhiên.

Đăng ngày: 12/12/2025
Lợi ích thiết thực của khoai tây

Lợi ích thiết thực của khoai tây

Khoai tây rất mềm, dễ tiêu hóa nên làm dịu đường ruột và hệ tiêu hóa. Nó cũng có thể chữa lành tình trạng viêm bên ngoài khi chà xát lên chỗ viêm.

Đăng ngày: 11/12/2025
Lợi ích của các bài tập vươn vai

Lợi ích của các bài tập vươn vai

Các bài tập vươn vai là cách dễ dàng nhất để có được cơ thể gọn nhẹ và khỏe mạnh. Tuy nhiên, có một số phụ nữ lại lạm dụng quá mức các bài tập vươn vai và thay vì có lợi lại khiến chúng trở thành có hại.

Đăng ngày: 08/12/2025
Lý do sức khỏe đằng sau thói quen mất lịch sự của cầu thủ trên sân cỏ

Lý do sức khỏe đằng sau thói quen mất lịch sự của cầu thủ trên sân cỏ

Các cầu thủ thường xuyên khạc nhổ do nước bọt đặc lại khi họ thi đấu thể thao.

Đăng ngày: 08/12/2025
Khoa Học News