Euclid: Con tàu khám phá "bí mật đen tối" của vũ trụ

ESA đang gấp rút hoàn thiện tàu vũ trụ Euclid để phóng vào không gian trong vài tháng nữa nhằm khám phá vật chất và năng lượng tối bí ẩn.

Vật chất tối và năng lượng tối tạo nên 95% vũ trụ nhưng đến nay các nhà thiên văn học vẫn chưa thể hiểu rõ về chúng, một lỗ hổng kiến thức mà nhà quản lý dự án Euclid Giuseppe Racca gọi là "sự xấu hổ của vũ trụ".

Nhằm làm sáng tỏ bí mật đen tối này, sứ mệnh của Cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA) sẽ lập bản đồ 3D gồm hai tỷ thiên hà trên hơn một phần ba bầu trời. Với tầm nhìn trải rộng 10 tỷ năm ánh sáng, tàu Euclid sẽ cung cấp cái nhìn sâu sắc về cách vũ trụ 13,8 tỷ năm tuổi phát triển.


Tàu vũ trụ Euclid bên trong một cơ sở ở Cannes, Pháp. (Ảnh: ESA).

Những hình ảnh đầu tiên về Euclid vừa được ESA công bố vào tuần này. Con tàu nặng 2 tấn, cao 4,7 m và rộng 3,5 m hiện nằm lặng lẽ trong một căn phòng tiệt trùng của công ty vũ trụ Thales Alenia ở thành phố Cannes, phía đông nam nước Pháp, nhưng chỉ vài tháng nữa, nó sẽ bay vào không gian để tìm kiếm vật chất và năng lượng tối.

Nhóm dự án Euclid đang hoàn tất một số thử nghiệm cuối cùng trước khi chuyển tàu vũ trụ đến Cape Canaveral ở Mỹ để phóng theo lịch trình từ ngày 1/7 đến 30/7 trên tên lửa Falcon 9 của SpaceX.

Euclid ban đầu được lên kế hoạch bay trên một tên lửa Soyuz của Nga, nhưng năm ngoái, Moscow đã rút các bệ phóng để đáp trả lệnh trừng phạt của châu Âu đối với cuộc xung đột ở Ukraine, khiến việc phóng tàu bị trì hoãn.

Giống như kính viễn vọng không gian James Webb, tàu Euclid sẽ được đặt trong một quỹ đạo ổn định cách Trái đất khoảng 1,5 triệu km, được gọi là Điểm Lagrangian thứ hai (L2) của hệ thống Trái đất-Mặt trời, nơi lực hấp dẫn của hai thiên thể và lực ly tâm cân bằng nhau.

Racca cho biết tàu vũ trụ của ESA sẽ sớm gửi về những hình ảnh đầu tiên vào tháng 10, nhưng đối với những khám phá lớn hơn, các nhà khoa học có thể sẽ mất hàng tháng hoặc hàng năm để sàng lọc "lượng dữ liệu chưa từng có".


ESA đang hoàn tất những thử nghiệm cuối cùng để phóng tàu Euclid vào tháng 7/2023. (Ảnh: ESA).

Theo kế hoạch, sứ mệnh Euclid trị giá 1,5 tỷ USD sẽ kéo dài ít nhất đến năm 2029 và có thể gia hạn thêm vài năm "nếu không có gì lạ xảy ra".

Vật chất tối không thể nhìn thấy bằng mắt thường, vậy Euclid tìm kiếm nó bằng cách nào? Câu trả lời là dựa vào chính sự vắng mặt của vật chất tối.

Ánh sáng khả kiến truyền đến từ hàng tỷ năm trước sẽ bị bóp méo một chút trên đường đi bởi vật chất tối, một hiện tượng mà các nhà khoa học gọi là "thấu kính hấp dẫn yếu".

"Bằng cách trừ đi vật chất nhìn thấy được, chúng ta có thể tính toán sự hiện diện của vật chất tối ở giữa", Racca giải thích.

Để làm được điều này, tàu vũ trụ Euclid có hai dụng cụ chính: một kính viễn vọng đường kính 1,2 m và máy quang phổ cận hồng ngoại (NISP) có thể phân chia các bước sóng hồng ngoại mà mắt thường không thấy được.

David Elbaz, nhà vật lý thiên văn tại Ủy ban Năng lượng Nguyên tử Pháp, cho biết một phần khiến tàu vũ trụ của ESA khác biệt với các kính viễn vọng không gian khác là trường quan sát của nó có diện tích tương đương "hai mặt trăng tròn".

Nhà khoa học Rene Laureijs, người đã làm việc cho dự án kể từ giai đoạn đề xuất vào năm 2007, nói với AFP rằng tầm nhìn rộng này sẽ cho phép Euclid xác định vị trí các cấu trúc khổng lồ như hố đen mà kính viễn vọng Webb không thể tìm thấy do "trường nhìn quá nhỏ". Dữ liệu mà Euclid thu thập sẽ chỉ cho Webb đi đúng hướng để kiểm tra kỹ hơn.

Loading...
TIN CŨ HƠN
Năm 1994, loài người từng đối mặt với diệt vong nhưng thoát nạn nhờ vị

Năm 1994, loài người từng đối mặt với diệt vong nhưng thoát nạn nhờ vị "anh hùng bí ẩn" này

Theo các nhà khoa học, vị "anh hùng bí ẩn" này từng cứu Trái đất và loài người thoát khỏi những vụ va chạm nhiều lần chứ không chỉ có năm 1994.

Đăng ngày: 02/07/2025
Các nhà khoa học đưa ra kết luận không ngờ tới về du hành thời gian

Các nhà khoa học đưa ra kết luận không ngờ tới về du hành thời gian

Các nhà khoa học vừa xác nhận tìm thấy hạt nhân hình quả lê. Điều này không chỉ đi ngược với một số quy luật vật lý mà còn chứng minh rằng du hành thời gian là bất khả thi.

Đăng ngày: 02/07/2025
Đường thay đổi ngày quốc tế

Đường thay đổi ngày quốc tế

Trái đất tự quay từ Tây sang Đông, sáng, trưa, chiều, tối lần lượt xuất hiện ở các nước trên thế giới một cách tuần hoàn. Vậy một ngày mới trên Trái đất nên bắt đầu từ đâu và kết thúc ở đâu? Để tránh sự hỗn loạn về ngày tháng, Hội ng

Đăng ngày: 30/06/2025
Phương pháp đo khoảng cách tới sao và thiên hà

Phương pháp đo khoảng cách tới sao và thiên hà

Việc nhìn một ngôi sao trên bầu trời, vốn chỉ hiện lên biểu kiến dưới dạng một chấm sáng nhỏ và ước tính khoảng cách của nó dường như rất mơ hồ.

Đăng ngày: 30/06/2025
Bản đồ trái đất và các hành tinh

Bản đồ trái đất và các hành tinh

Nếu bạn là người bắt đầu yêu thích môn thiên văn học thì việc nhận dạng vị trí, tên gọi, thông tin về các hành tinh trong vũ trụ không phải là điều dễ dàng.  Với Home Planet, bạn có thể dễ dàng biết được tất cả các th&ocirc

Đăng ngày: 29/06/2025
Đặt tên cho các ngôi sao, cần cả một chiến dịch toàn cầu

Đặt tên cho các ngôi sao, cần cả một chiến dịch toàn cầu

Tên đăng ký phải sử dụng từ 4 đến 16 ký tự La tinh và chưa từng được đặt cho bất cứ thiên thể nào khác.

Đăng ngày: 28/06/2025
Những điều bạn chưa biết về Tinh vân

Những điều bạn chưa biết về Tinh vân

Tinh vân là một thiên thể ở dạng mây mù gồm khí sao và bụi vũ trụ. Tỷ trọng vật chất trong tinh vân rất thấp. Nếu đo bằng tiêu chuẩn trên Trái đất, có nơi hầu như là chân không. Nhưng thể tích tinh vân lại cực kỳ to lớn, cũng phải đế

Đăng ngày: 27/06/2025
Tiêu điểm
Khoa Học News