Hợp chất đặc biệt có thể cứu xác tàu 400 năm khỏi mục ruỗng

Các nhà nghiên cứu phát hiện hợp chất chứa kim loại kiềm thổ có tác dụng ngăn chặn axit hóa, giúp lớp gỗ của xác tàu đắm khỏi mủn ra sau khi trục vớt.

Ở dưới nước, xác tàu đắm hàng trăm năm tuổi có thể trông gần như mới. Khi gặp điều kiện phù hợp, gỗ có thể tồn tại trong thời gian dài, không bị những sinh vật biển đói mồi hoặc vi khuẩn ăn như thông thường. Khác với nhiều cổ vật nằm trong mộ hoặc bị chôn vùi lâu năm dưới mặt đất, chiếc tàu chìm xuống với mọi vật dụng mà các nhà thám hiểm hoặc thương nhân xa xưa mang theo trong hành trình tới những thế giới mới.


Xác tàu Vasa ở bảo tàng tại Stockholm, Thụy Điển. (Ảnh: Jorge Láscar/Flickr).

"Nhiều người coi xác tàu đắm như chiếc hộp thời gian", John Bratten, giáo sư nhân chủng học ở Đại học Tây Florida, người chuyên nghiên cứu xác tàu đắm, cho biết. "Chúng cung cấp hình ảnh về những đồ vật mọi người từng dùng, thậm chí quần áo, những thứ họ ăn, những đồ vật họ mang theo, hoạt động nào diễn ra ở phần nào của con tàu".

Xác tàu đắm có thể nằm dưới nước mãi mãi mà không bị ảnh hưởng. Vấn đề thực sự chỉ xảy ra khi chúng được đưa lên mặt nước. Sau bao năm ngâm trong nước, cellulose trong gỗ bắt đầu phân hủy. Thứ duy nhất gắn kết những khúc gỗ là nước nhờn dính, theo Mark Schwartz, giáo sư nhân chủng học ở Đại học Grand Valley. Khi nước khô đi, kết cấu tàu sẽ bị phá hủy. Các nhà nghiên cứu tìm cách bảo quản tạm thời bộ khung gỗ bằng polyethylene glycol hoặc dùng một chiếc máy sấy thăng hoa khổng lồ nhưng cách này không bền. Quá trình axit hóa có thể bắt đầu bất cứ lúc nào, đe dọa biến những con tàu bảo quản tốt nhất thành bụi đất trong vòng vài ngày.

Đó là điều có thể xảy ra với Vasa, một tàu chiến đồ sộ ở Thụy Điển bị chìm vào năm 1628. Dù nhiều năm bảo quản giúp lưu giữ con tàu dài 69m sau khi trục vớt từ nấm mồ nước, những chiếc đinh sắt trong gỗ bắt đầu bị axit hóa và phá hủy khung gỗ. Ngay khi quá trình này bắt đầu, cả con tàu có thể sụp đổ.

"Hiện giờ ở Vasa, có hai tấn axit sulfuric. Nếu phản ứng bắt đầu, trong vòng vài ngày, lớp gỗ có thể mủn ra", Claudia Mondelli, nhà vật lý học ở Viện Laue-Langevin tại Grenoble, Pháp, nói. Nhưng Mondelli cùng nhiều nhà nghiên cứu đến từ Italy và Pháp phát hiện các hạt nano alkani hydroxide, một hợp chất hóa học bao gồm hydroxide và kim loại kiềm thổ như magiê hoặc canxi có thể tạo ra rào cản trung hòa axit, ngăn phản ứng hóa học phá hủy tiếp diễn, đóng vai trò như giải pháp "chữa lành" lớp gỗ. Họ công bố kết quả nghiên cứu trên tạp chí Nanoparticles.

Mondelli và cộng sự kiểm tra ý tưởng trên mẫu gỗ lấy từ một con tàu La Mã thế kỷ 2 được phát hiện vào năm 2003. Để bảo quản gỗ từ xác tàu đắm, họ thường phải ngâm chúng nhiều tháng hoặc nhiều năm trong những bể polyethylene glycol. Tuy nhiên, kết quả nghiên cứu cho thấy hỗn hợp nước và canxi hydroxide hoặc magiê hydroxide thêm vào bể ngâm có khả năng ngăn chặn axit hóa. Hạt nano có thể xuyên qua lớp gỗ, trung hòa bất kỳ axit nào tìm thấy bên trong. Tuy nhiên, hợp chất phải được điều chế đặc biệt trong phòng thí nghiệm với liều lượng chuẩn dựa trên độ dày của lớp gỗ.

TIN CŨ HƠN
Truyền thuyết về những ác quỷ trong lễ Giáng sinh

Truyền thuyết về những ác quỷ trong lễ Giáng sinh

Mụ phù thủy Frau Perchta, ác quỷ Krampus... là những sinh vật ma quỷ đáng sợ trong Giáng sinh.

Đăng ngày: 13/11/2025
Ẩn số trên mộ nhà toán học Diophantus

Ẩn số trên mộ nhà toán học Diophantus

Trên mộ của Diophantus có bia khắc bài… toán tương truyền của chính nhà toán học quá cố tóm tắt cuộc đời mình.

Đăng ngày: 13/11/2025
Khám phá vận tải cơ Việt Nam C-295M

Khám phá vận tải cơ Việt Nam C-295M

Năm 2013, quân đội Nhân Dân Việt Nam đã ký hợp đồng mua máy bay vận tải C-295 cho nhiệm vụ vận chuyển vũ khí quân sự để thay thế một phần phi đội máy bay An-26 đang được sử dụng.

Đăng ngày: 13/11/2025
Những sinh vật sống lâu đời nhất còn tồn tại trên Trái đất

Những sinh vật sống lâu đời nhất còn tồn tại trên Trái đất

Vi khuẩn lam được biết đến là sinh vật sống cổ xưa nhất còn tồn tại khi có mặt trên Trái Đất từ cách đây 2,1 - 2,8 tỷ năm.

Đăng ngày: 13/11/2025
Huyền thoại con tàu Noah có thật hay không?

Huyền thoại con tàu Noah có thật hay không?

Đối với những người theo đạo Thiên Chúa Giáo và những ai đã từng đọc kinh thánh thì hẳn đã biết ngọn ngành về truyền thuyết này.

Đăng ngày: 11/11/2025
Sự thật ngỡ ngàng về vùng đất có “vàng của quỷ” nổi tiếng thế giới

Sự thật ngỡ ngàng về vùng đất có “vàng của quỷ” nổi tiếng thế giới

Núi lửa Kawah Ijen ở Đông Java, Indonesia là nơi các thợ mỏ làm việc vất cả để lấy lưu huỳnh một cách thủ công.

Đăng ngày: 08/11/2025
Than đá được hình thành như thế nào?

Than đá được hình thành như thế nào?

Than đá là một loại đá trầm tích có màu nâu-đen hoặc đen có thể đốt cháy và thường xuất hiện trong các tầng đá gồm nhiều lớp hoặc lớp khoáng chất hay còn gọi là mạch mỏ.

Đăng ngày: 08/11/2025
Khoa Học News